HELLAS - Ελλάς: Ιουλίου 2022

ΠΝΙΓΜΟΣ, ΞΗΡΟΣ ΠΝΙΓΜΟΣ, ΔΕΥΤΕΡΕΥΩΝ ΠΝΙΓΜΟΣ, ΠΑΡ’ ΟΛΙΓΟΝ ΠΝΙΓΜΟΣ και παρεμφερείς όροι

Φίλες και φίλοι,

καλοκαίριασε μεν στις περιοχές μας, αλλά σε οποιαδήποτε εποχή κι αν βρισκόμαστε εμείς, κάπου στον κόσμο υπάρχει καλοκαιρία. Έτσι, είτε σε θάλασσα, λίμνη, ποτάμι ή πισίνα, μια μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας δράττεται της ευκαιρίας να βουτήξει στο νερό, και όχι μόνο για να δροσιστεί! Αναμφίβολα, το κολύμπι, τα παιχνίδια και τα διάφορα θαλάσσια σπορ αποτελούν μια ιδιαίτερη μορφή διασκέδασης η οποία προσθέτει ομορφιά και ποιότητα στη ζωή μας.

Όμως, πίσω απ’ όλες αυτές τις απολαύσεις καραδοκούν και κάποιοι κίνδυνοι. Με 370.000 (κατά τον ΠΟΥ 2014) θανάτους περίπου ετησίως, ανά τον κόσμο, ο πνιγμός είναι ένα σοβαρό και παραμελημένο θέμα δημόσιας υγείας.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο πνιγμός αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου μεταξύ των παιδιών 5-14 ετών, που ειδικά στα παιδιά, είναι συχνά αποτρέψιμος.

Στη χώρα μας, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία από τους αρμόδιους κρατικούς οργανισμούς και φορείς, ετησίως, περισσότεροι από 400 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό σε θάλασσες και πισίνες. Ο αριθμός αυτός μας κατατάσσει στην 6η θέση της ΕΕ και στην 39η του κόσμου σε πνιγμούς.

Στις ΗΠΑ, αν εξαιρέσουμε τους θανατούς που οφείλονται σε γενετικές ανωμαλίες, περισσότερα παιδιά ηλικίας 1-4 ετών χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό παρά από οποιαδήποτε άλλη αιτία. Οι περισσότεροι πνιγμοί σε παιδιά της προαναφερθείσης ηλικίας συμβαίνουν σε πισίνες.

Όλα τα περιστατικά πνιγμού δεν είναι θανατηφόρα, πολλές περιπτώσεις αφορούν μη θανατηφόρους πνιγμούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, κάθε χρόνο, γύρω στις 8.000 άτομα κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους από πνιγμό στη χώρα μας.

Όλοι σας ξέρετε τι σημαίνει πνιγμός...τι γνωρίζετε όμως για τις υπόλοιπες έννοιες;

Διαβάζω ή ακούω συχνά τους όρους, 'σχεδόν ή παρολίγον πνιγμός', 'ξηρός πνιγμός’, 'δευτερεύων πνιγμός’, 'υγρός πνιγμός’ και 'καθυστερημένος πνιγμός’! Φίλες και φίλοι, οι όροι αυτοί δεν είναι ιατρικά αποδεκτές διαγνώσεις. Παρ’ όλα αυτά, έχω δει, σχετικά πρόσφατα, δημοσιεύματα που κάνουν χρήση των όρων αυτών. Ωστόσο, το παράδοξο είναι, ότι εμείς, η ιατρική κοινότητα, εφηύραμε αυτούς τους όρους, όχι οι ασθενείς ή τα μέσα ενημέρωσης! Με τους προαναφερθέντες όρους που χρησιμοποιούνται από συναδέλφους και από τα ΜΜΕ, αποσπάται η δέουσα προσοχή από τις υπεύθυνες αρχές ούτως ώστε να καταβάλλουν περισσότερες προσπάθειες για την πρόληψη του πνιγμού, τη διάσωση και τη θεραπεία όσων πνίγονται.

Μια επιτροπή συναίνεσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας όρισε τον πνιγμό ως 'τη διαδικασία εμφάνισης αναπνευστικής δυσλειτουργίας μετά από εμβύθιση σε ένα υγρό και την εισροή αυτού στους αεραγωγούς του αναπνευστικού συστήματος’. Κατά τον πνιγμό η εισρόφηση ύδατος οδηγεί σε υποξία και τελικά καρδιακή ανακοπή. Ωστόσο, δεν είναι συνώνυμο του θανάτου! Μπορεί να διακοπεί. Οι ασθενείς που έχουν διασωθεί από πνιγμό και που έχουν ελάχιστα συμπτώματα γενικά βελτιώνονται εντός 4 έως 8 ωρών από το συμβάν. Εν τούτοις, τα διασωθέντα θύματα πρέπει να προειδοποιούνται ότι, μολονότι σπάνιο φαινόμενο, εάν εμφανίσουν βήχα, δύσπνοια ή οποιοδήποτε άλλο ανησυχητικό σύμπτωμα εντός 8 ωρών από τη στιγμή του συμβάντος, θα πρέπει να αναζητήσουν αμέσως ιατρική βοήθεια.

Δυστυχώς, ο πνιγμός παραμένει μια από τις πιο κοινές αιτίες θανάτου στα παιδιά. Ζωτικής σημασίας είναι η αποτελεσματική πρόληψη, διάσωση και θεραπεία. Ως εκ τούτου πρέπει να είμαστε βέβαιοι για την ακρίβεια των σχετικών πληροφοριών που μοιραζόμαστε.

Πολλοί οργανισμοί και ιδρύματα που ασχολούνται με τη διάσωση ανθρώπινης ζωής ανά τον κόσμο, αποθαρρύνουν τη χρήση αυτών των όρων. Εν τούτοις, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ανεπιφύλακτα από συγγραφείς και δημοσιογράφους ιατρικών άρθρων, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται η κατάσταση. Όλοι οι μελλοντικοί συγγραφείς καλούνται να εγκαταλείψουν αυτούς τους όρους και να κατανοήσουν/αντιληφθούν τον πνιγμό ως μια διαδικασία που ποικίλλει σε σοβαρότητα και μπορεί να έχει θανατηφόρο ή μη θανατηφόρο έκβαση.

Εάν το θύμα διασωθεί οποιαδήποτε στιγμή, η διαδικασία διακόπτεται και αυτό ονομάζεται μη θανατηφόρος πνιγμός. Εάν το θύμα πεθάνει, πρόκειται για θανατηφόρο πνιγμό.

Τα περιστατικά υδάτινου κινδύνου χωρίς ένδειξη αναπνευστικής ανεπάρκειας (δηλαδή, χωρίς αναρρόφηση) θα πρέπει να καταχωρούνται ως διάσωση στο νερό και όχι ως πνιγμός.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ και ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

- Ο όρος ''παρ’ ολίγον πνιγμός'' είναι λανθασμένος. Ένα άτομο μπορεί να πνιγεί και να επιβιώσει, όπως ένα άτομο μπορεί να υποστεί καρδιακή ανακοπή και να επιζήσει. Όπως δεν υπάρχει αναγνωρισμένη κατάσταση ''παρ’ ολίγον καρδιακής ανακοπής'', δεν υπάρχει επίσης κατάσταση ''παρολίγον πνιγμού''.

- Ο όρος ''ξηρός πνιγμός’’ χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν σε περιπτώσεις ατόμων που βρέθηκαν νεκρά στο νερό και κατά τη νεκροψία δεν διαπιστώθηκε νερό στους πνεύμονες.

- Οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν απροσδόκητα από πνιγμό ημέρες ή εβδομάδες αργότερα χωρίς κανένα προηγούμενο σύμπτωμα.

- Στην ιατρική βιβλιογραφία δεν έχει δημοσιευθεί ποτέ περίπτωση ασθενούς που 8 ή περισσότερες ώρες μετά το συβάν, και μετά από αρχικά ασυμπτωματική κλινική αξιολόγηση, να έχει παρουσιάσει επιδείνωση της κατάστασής του και να πεθάνει.

- Οποιοσδήποτε τραυματισμός ή ξαφνική ασθένεια όπως π.χ. καρδιακή, νευρολογική ή καταδυτική νόσος, μπορεί να προκαλέσει απώλεια συνείδησης, ψυχική ή σωματική αδυναμία και κατά συνέπεια πνιγμό.

• Υπό κανονικές συνθήκες, όταν εισέρχεται λίγο νερό στη στοματική κοιλότητα, για να διατηρήσουμε ανέπαφο τον αεραγωγό μας, το φτύνουμε οικειοθελώς ή το καταπίνουμε. Αν η εισερχόμενη ποσότητα ύδατος είναι μεγαλύτερη και δεν μπορούμε να καθαρίσουμε τους αεραγωγούς μας εγκαίρως, τότε αναπόφευκτα θα κάνουμε αναρρόφηση διεγείροντας το αντανακλαστικό του βήχα. Αν δεν προλάβουν να μας τραβήξουν έξω από το νερό, η εισροή νερού συνεχίζεται και η υποξαιμία, μέσα σε δευτερόλεπτα έως λίγα λεπτά, θα μας οδηγήσει σε απώλεια συνείδησης, άπνοια, καρδιακή ανακοπή!

• Ολόκληρη η διαδικασία πνιγμού, από την έναρξη έως την καρδιακή ανακοπή, συνήθως διαρκεί λίγα λεπτά. Εν τούτοις, σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν το θύμα βρεθεί σ’ ένα υποθερμικό περιβάλλον, τότε η διάσωση και συνεπώς η επιβίωση του πνιγέντος καθίσται εφικτή έστω κι αν έχει περάσει μία ώρα από το συμβάν. Νεότερες έρευνες μάλιστα, αναφέρουν ότι τα θύματα που πνίγονται σε κρύα νερά, εφόσον ληφθούν τα σωστά/κατάλληλα μέτρα, μπορούν να επανέλθουν στη ζωή έως και δύο ώρες μετά τον πνιγμό. Αυτό συμβαίνει επειδή στο κρύο νερό, ο μεταβολισμός του σώματος επιβραδύνεται και τα όργανα απαιτούν/καταναλώνουν λιγότερο οξυγόνο. Ονομάζεται αντανακλαστικό κατάδυσης και έχει μελετηθεί σε θηλαστικά όπως οι φώκιες.

• Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν πρέπει να διακόψουμε ποτέ πρόωρα την ΚΑΡΠΑ! Η αντιστροφή της εγκεφαλικής υποξίας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με αποτελεσματικό αερισμό, οξυγόνο και θωρακική συμπίεση.

Στις 16 Νοεμβρίου 2017 είχα γράψει μερικές πληροφορίες σχετικά με την καρδιοπνευμονική αναζωογηση. Αν ενδιαφέρεστε ιδού κι ο σύνδεσμος: https://iarvan-hellas.blogspot.com/2017/11/1.html

• Σύμφωνα με τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας, Πνιγμοί συμβαίνουν κατά 90% στα πρώτα 10μ, κατά 55% στα 3μ, και σπάνια μετά τα 50μ από την ακτή.

• Ένα 80% περίπου των ανθρώπων που πεθαίνουν από πνιγμό είναι άνδρες. Μεταξύ των παραγόντων που συμβάλλουν σε υψηλότερα ποσοστά πνιγμού στους άνδρες είναι η αυξημένη παραμονή στο νερό, η αψήφηση ή υποτίμηση των πιθανών κινδύνων, η υπερτίμηση δυνάμεων, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.

• Μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι η αναρρόφηση μόλις 2,2ml νερού ανά κιλό σωματικού βάρους είναι αρκετή για να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές στην ανταλλαγή οξυγόνου στους πνεύμονες. Η αντίστοιχη ποσότητα για έναν άνθρωπο 70 κιλών είναι περίπου 154ml, ήτοι τα ¾ ενός κανονικού ποτηριού νερού.

ΠΡΟΛΗΨΗ , ΟΔΗΓΙΕΣ

Σύμφωνα με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.), το 2018 καταγράφηκαν 413 πνιγμοί σε θάλασσες και πισίνες της χώρας μας. Την ίδια περίοδο στην Ιταλία, χώρα που έχει εξαπλάσιο πληθυσμό, οι πνιγμοί ήταν μόλις 400.

Ναι, φίλες και φίλοι, αναμφισβήτητα, κάθε θάνατος είναι ένα τραγικό γεγονός, όμως οι ανωτέρω αριθμοί ομολογούν ότι κάτι πάει στραβά στη Χώρα μας...και σ’ αυτόν τον τομέα!

Βασικός στόχος παραμένει η αποτροπή του πνιγμού και όχι η διάσωση! Αν χρειαστεί διάσωση...σημαίνει ότι κάτι δεν πήγε σωστά!

• ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙΤΕ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΠΝΙΓΕΤΑΙ;
- Ξεχάστε αυτά που βλέπετε στις κινηματογραφικές ταινίες ή σε διάφορες σειρές. Συνήθως, όταν δείτε ένα άτομο με το κεφάλι έξω από το νερό, με τα μάτια κλειστά και ν’ ανοιγοκλείνει το στόμα, δεν σημαίνει ότι φωνάζει ή προσπαθεί να φωνάξει βοήθεια, μάχεται για να πάρει αναπνοή, κυριαρχούμενο από έναν σιωπηλό πανικό! Στη φάση αυτή δεν είναι σε θέση να φωνάξει και να καλέσει βοήθεια!

- Σε περίπτωση πνιγμού, το θύμα τείνει μάλλον να πάρει μια όρθια στάση στο νερό, με τα χέρια να σπρώχνουν προς τα κάτω.
- Μη συγχέετε μια κατάσταση που το άτομο αναγνωρίζει κάποιο κίνδυνο και καλεί για βοήθεια, ενώ διατηρεί πλήρως την κινητικότητά του. Εννοείται ότι και σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν πρέπει να έρθετε σε σωματική επαφή με το άτομο που κινδυνεύει και θέλετε να σώσετε.

• ΜΗΝ ΓΙΝΕΤΕ ΕΣΕΙΣ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΥΜΑ - Οι πανικόβλητοι κολυμβητές μπορούν να χτυπήσουν και να τραυματίσουν τον διασώστη ή όποιο άλλο άτομο που θα επιχειρήσει να τους βοηθήσει παρασύροντας το από κάτω. Σημειωτέον ότι και ο διασώστης εκτίθεται στους ίδιους κινδύνους που υπέπεσε το θύμα, όπως ισχυρά ρεύματα, έντονος κυματισμός, βαθιά νερά ή άλλοι υποβρύχιοι κίνδυνοι.

• Αν βρεθείτε αντιμέτωποι με άτομα που κινδυνεύουν, να επιχειρήσετε διάσωση χωρίς επαφή. Αν δεν υπάρχει σχοινί ή σωσίβιο κοντά σας, πετάξτε ό,τι έχετε διαθέσιμο μπροστά σας που μπορεί να επιπλέει για να πιαστεί η/ο κινδυνεύουσα/κινδυνεύων. Αν το άτομο βρίσκεται σε κοντινή απόσταση απλώστε του ένα επίμηκες αντικείμενο για να μπορέσει να πιαστεί.

• Να προτιμάτε την κολύμβηση σε χώρους οριοθετημένους με σημαδούρες.

• Να επιτρέπετε το κολύμπι στα παιδιά σας μόνο σε περιοχές που έχουν ναυαγοσώστες, δεν είναι όμως λάθος αν το εφαρμόζετε και στους εαυτούς σας!

• Μην αφήνετε ποτέ το παιδί σας να κολυμπά μόνο του.

• Οταν το παιδί σας βρίσκεται μέσα στο νερό ή γύρω απ’ αυτό, να μην το χάσετε ποτέ από το βλέμμα σας!

• Μην αφήνετε ποτέ το μωρό σας μόνο του κοντά σε οποιαδήποτε ποσότητα νερού, ακόμα και στο σπίτι σας.

• Εάν έχετε πισίνα στο σπίτι σας, φροντίστε να είναι πλήρως περιφραγμένη.

• Ακόμη κι αν το νερό δεν είναι βαθύ, να είστε πάντοτε επιφυλακτικοί. Ο πνιγμός μπορεί να συμβεί σε οποιοδήποτε είδος νερού, μπανιέρες, λεκάνες τουαλέτας, λιμνούλες ή μικρές πλαστικές πισίνες.

• Εγγραφείτε μαζί με τα παιδιά σας να κάνετε μαθήματα πρόληψης κινδύνου στο νερό και ασφαλούς κολύμβησης.

• Δεν γνωρίζω για τη Χώρα μας, αλλά υπάρχουν και προγράμματα που μυούν τα παιδάκια ηλικίας 6 μηνών έως 3 ετών στο νερό.

• Τα περιστατικά πνιγμού στους εφήβους είναι πιο πιθανό να σχετίζονται με ναρκωτικά και κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών. Επομένως διδάξτε στα παιδιά σας τους κινδύνους, λέει ο Mike Gittelman, MD, συνδιευθυντής του Comprehensive Children's Injury Center στο Νοσοκομείο Παίδων του Cincinnati.

• Εάν το παιδί σας έχει προβλήματα αναπνοής αφού βγει από το νερό, ζητήστε ιατρική βοήθεια. Αν και στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους, είναι σημαντικό να τα ελέγχετε.

• Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν ή αν επιδεινωθούν, να πάτε το παιδί σας στα επείγοντα και όχι στο ιατρείο του παιδίατρου σας. Θα χρειαστούν κλινικές εξετάσεις και πιθανόν εισαγωγή, παρακολούθηση.

Αρκετά σας κούρασα! Ευχαριστώ όλους τους αναγνώστες που έφθασαν μέχρι αυτό το σημείο.

Γιάννης Αρβανιτάκης

Εκτός από τις προσωπικές μου σημειώσεις,

ΠΗΓΕΣ

https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mortality-among-children-aged-5-14-years