ΜΑΔΕΡΑ 2024 – Ένα μικρό οδοιπορικό

του Γιάννη Αρβανιτάκη

Κρύα, βροχές, υγρασία, χειμερινή κατάθλιψη...  Αποτέλεσμα: φυγή, φυγή προς θερμότερα κλίματα. Την εποχή αυτή, η Μαδέρα, το νησί των λουλουδιών και της αιώνιας άνοιξης, προσφέρει ευχάριστες θερμοκρασίες, ήλιο, θαλασσινή αύρα και τον απέραντη άγρια γαλήνη του Ατλαντικού.

Η Μαδέρα απέχει 951 χλμ νοτιοδυτικά της Λισαβόνας και έχει περίπου 250.000 κατοίκους (2017), σε μια έκταση 741 χλμ², (όσο περίπου η Κεφαλλονιά). Εν γένει, το νησί καλύπτεται από βουνά, εκ των οποίων ψηλότερο είναι το Pico Ruivo (1862μ). Αυτό, μαζί με το Pico do Arieiro, το Pico das Torres και το Pico Grande,

Πανοραμική λήψη από το ύψωμα Pico dos Barcelos

σχηματίζουν τα ψηλά βουνά του νησιού και υψώνονται στο κέντρο του νησιού. Οι ακτές της Μαδέρας γέρνουν απότομα και σε μερικά σημεία καθέτως προς τη θάλασσα.

Κάθε μήνας του χρόνου προσφέρεται για επίσκεψη στο νησί, αν όμως μπορείτε να προγραμματίσετε τον χρόνο σας κατά βούληση, θα σας συνιστούσα να αποφύγετε τον Ιούλιο και Αύγουστο (καλοκαιρινές διακοπές), καθώς επίσης τα τέλη Δεκεμβρίου, οπότε, λόγω της παγκοσμίου φήμης γιορτής των πυροτεχνημάτων την παραμονή της Πρωτοχρονιάς συγκεντρώνεται πολύς κόσμος.

Η επισκεψιμότητα στο νησί ολοένα κι αυξάνεται. Από τα 1,2 εκατομμύρια τουρίστες

Camara de Lobos από ΄τη θάλασσα 

το 2020, εκτιμάται πως έφθασε το 1,5 εκατομύριο το 2023. Κατά εθνικότητα, έρχονται πρώτα οι Πορτογάλοι κι ακολουθούν Βρετανοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Πολωνοί, Ολανδοί, Ισπανοί. Πριν από την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία ερχόταν και πολλοί Ρώσοι, και μάλιστα με τη ‘’χρυσή βίζα’’ προέβαιναν σε αγορές κατοικιών και άλλες επενδύσεις. Για λεπτομέρειες σας παραθέτω τον σύνδεσμο. https://www.schengenvisainfo.com/eu-golden-visas/portugal-golden-visa/

Το τελευταίο μας ταξίδι στη Μαδέρα ήταν πριν από την επέλαση της COVID, τον Οκτώβριο του 2018. Τότε είχα γράψει για τις εμπειρίες μας το νησί υπό τη μορφή μικρών οδοιπορικών, στον πρώην λογαριασμό μου του ΦΜ, ο οποίος παραβιάστηκε αργότερα.

Εν τούτοις, όσοι ήταν φίλοι μου στον παλιό μου λογαριασμό και θα ήθελαν να ξαναδιαβάσουν τα γραφόμενά μου, έχουν ακόμη πρόσβαση σ’ αυτόν. Κατεχώρησα επίσης, προσφάτως, τα κείμενα με μερικές φωτογραφίες του 2018 στο blog μου: https://iarvan-hellas.blogspot.com/2024/02/2018-23-1.html καθώς επίσης κι από το 2017, μια βολτίτσα στην παλιά πόλη Φουν(τ)σάλ, https://iarvan-hellas.blogspot.com/2017/03/funchal-funchal.html

Ως εκ τούτου θα περιοριστώ μόνο στην τωρινή μας επίσκεψη και στην επανάληψη μερικών βασικών πληροφοριών.

Αυτό που προσέξαμε πρώτα απ’ όλα, ήταν τα πολυτελή ξενοδοχεία που ξεπετάχτηκαν σαν μανιτάρια και συνεχίζουν την προέλασή τους κατά μήκος των,

ως επί το πλείστον, υφαιστιογενών ακτών της Φουν(τ)σάλ...κι όχι μόνο! Χτίζουν σε κάθε μικρή επιφάνεια γης που είναι ελεύθερη. Εκτός αυτού, σε πολλά σημεία τα νέα κτήρια εμποδίζουν τη θέα όσων προϋπήρχαν και σε κάνουν ν’ αναρρωτιέσαι υπό ποια κριτήρια χορηγούντα οι άδειες οικοδόμησης...και οι Πορτογάλοι μεσογειακός λαός είναι...τέλος πάντων...σκέφτηκα! Σύμφωνα μ’ έναν ξεναγό που συζητούσαμε, οφείλεται στη δαφθορά και τις μίζες! Κάτι μου θυμίζει κι αυτό...

Εκτός αν σκοπεύετε να κάνετε περιοδείες στα ψηλά βουνά, δεν χρειάζεστε ζεστό πανωφόρι, αλλά φροντίστε να έχετε μαζί σας, ανάλογα με το διάστημα παραμονής, 2-3 πουλοβεράκια, μια λεπτή ζακέτα, μπλουζάκια και μαγιό...για τα κρύα νερά του Ατλαντικού...’’μπρρρ...’’! Βεβαίως, οι σκληραγωγημένοι Ευρωπαίοι του βορρά και οι χειμερινοί κολυμβητές δεν έχουν κανένα πρόβλημα.

Η μέση ατμοσφαιρική θερμοκρασία του καλοκαιριού, κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανέρχεται στους 24-25 ºC και τα βράδια σπάνια πέφτει κάτω από 17 ºC.

Στη Μαδέρα, για τα δικά μας δεδομένα, δεν υφίσταται η έννοια του χειμώνα. Συνήθως βρέχει ελάχιστα, στα βουνά λιγάκι περισσότερο, και μπορεί επίσης να υπάρξει μια περαστική καταιγίδα, αλλά από τον Φεβρουάριο ο ήλιος αρχίζει να

λάμπει ξανά. Οι θερμοκρασίες του αέρα και της θάλασσας κατά τη διάρκεια της ημέρας κυμαίνονται γύρω στους 18-20 ºC και πολλές φορές φθάνουν τους 21-22 ºC.

Το ξενοδοχείο που κλείσαμε απέχει περίπου 3,5 χλμ. από το κέντρο της πόλης. Όσοι για διάφορους λόγους δεν θέλουν ή δεν μπορούν να περπατήσουν, τα λεωφορεία προσφέρουν πολύ καλές υπηρεσίες με αρκετά συχνά δρομολόγια. Το κόστος του εισιτηρίου 1,95€ αλλά υπάρχουν ειδικά τιμολόγια για συχνές διαδρομές. Οι χρεώσεις των ταξί κυμαίνοντα μέσα σε λογικά πλαίσια. Η τιμή της βενζίνης γύρω στα 25-30 σεντς φθηνότερη από τη Γερμανία/Ελλάδα και είναι ενιαία σε όλα τα πρατήρια.

Επειδή υπάρχει σωρεία γραφείων που προσφέρουν μια μεγάλη ποικιλία εκδρομών (4-5 ωρών και ημερήσιες, σαφάρι σε δύσβατες περιοχές με τζιπ, περιοδείες με ποδήλατα κτλ.) σε προσιτές τιμές, είμαστε της γνώμης πως δεν είναι απαραίτητη η ενοικίαση αυτοκινήτου.

Τα κίτρινα περιηγητικά Hop-on-Hop-off λεωφορεία που εκτελούν,  διαδρομές 1 ώρας και 50 λεπτών περίπου, γύρω και λίγο έξω από την πόλη, αρχίζουν τα δρομολόγια τους στις 09:30 με τελευταία διαδρομή στις 17:30. Η προσφορά πενθήμερου εισιτηρίου με 27€ το άτομο είναι, κατά τη γνώμη μας, εξαιρετικά συμφέρουσα για την περιήγηση της περιοχής.

Η εστίαση προσφέρεται για όλα τα γούστα κι όλες τις τσέπες. Το μεσημεράκι μοιραζόμαστε με την Κάθυ, συνήθως ένα  bolo do caco, κάτι σαν τη δική μας πίτα αλλά πιο παχουλή στην οποία ζύμη προστίθεται και γλυκοπατάτα, με τυρί, ζαμπόν, κότα, ψάρι ή κάποιο συνδυασμό, γύρω στα 5€-7,5€, αλλά και με μόνο βούτυρο και σκόρδο για 3€-3,5€. Ένα ποτηράκι κρασί 0,2cl κοστίζει περίπου 4€. Σ’ ένα κανονικό εστιατόριο πρέπει να υπολογίσει κανείς 40€-50€ το ζευγάρι.

Καφεδάκι εσπρέσο διπλό 2€-3€...βεβαίως, ένα απογευματινό τσαγάκι (Afternoon Tea Time) στο περίφημο ξενοδοχείο Reid's Palace, Belmond Hotel, όπου σε

φροντίζουν τουλάχιστον 2 άτομα, σε κάνει να νιώθεις ελαφρότερος κατά 35€-40€ όταν φεύγεις... άνευ φιλοδωρήματος!

Αν έχετε κλείσει ξενοδοχείο μόνο με πρωινό, μπορείτε να τη βγάλετε φθηνότερα με μαγειρεμένο φαγητό από μια υπεραγορά. Με το χταποδάκι που έχω καταναλώσει...αρχίζω να βγάζω πλοκάμια σιγά, σιγά...

Επίσης, θα βολευτείτε πολύ οικονομικά, σε κάποιο κουτουκάκι που συχνάζουν οι ντόπιοι. Για παράδειγμα, ανακαλύψαμε ένα, με 4 τραπεζάκια έξω και 5 μέσα και με θέα προς τη θάλασσα, να προσφέρει το πιάτο της ημέρας, μ’ ένα ποτηράκι κρασί και καφέ για 8€! Έτσι απολαύσαμε την Τρίτη (20.02), μαγειρευτά μικρά καλαμαράκια και μια μέρα αργότερα, πολύ εύγευστα, μακαρόνια μπολονέζ. Φυσικά, μετά το καφεδάκι πίνουμε και ένα πόντσα για χώνεψη! Αυτό δεν περιλαμβάνεται στην τιμή...

Μετά από δύο επισκέψεις άρχισε να αναπτύσσεται μια οικειότητα με τον ιδιοκτήτη Pedro. Εν τω μεταξύ γνωρίσαμε και μια Γιαπωνεζούλα, την Κέι, και κανονίσαμε μια συνάντηση για χθες. Το πιάτο της ημέρας ήταν ένα τυπικό φαγητό των Μαδεράνων, με τόνο κι έναν εύγευστο χυλό με βάση το καλαμπόκι. Η Κέι έφτιαξε μια γιαπωνέζικη σαλάτα με ζυμαρικά και ο Πέντρο μας πρότεινε ένα κόκκινο κρασί για συνοδεία. Μας έδωσε μάλιστα κι ένα μπουκάλι δώρο. Αποχαιρετιστήκαμε με

Δίπλα μας η Κέι και ο Πέντρο

φωτογραφίσεις και την ευχή να συναντηθούμε εκ νέου του χρόνου!  

Camara de Lobos. Όσες φορές και να έρθετε στη Μαδέρα, δεν θα παραλείψετε μια νέα επισκεψη στο γραφικό αυτό ψαροχώρι που απέχει γύρω στα 9,5 χλμ. Από την Πόλη Φουνσάλ.

Φίλες και φίλοι, σε όσες και όσους από εσάς είστε περπατητές θα συνιστούσα να ακολουθήσετε το παραθαλάσσιο μονοπάτι πεζοπορίας Promenade do Lido που εκτείνεται από την περιοχή Lido μέχρι την Praia Formosa (όμορφη παραλία), η οποία είναι επίσης γνωστή ως η καρδιά της ξενοδοχειακής ζώνης του Funchal και να συνεχίσετε μέχρι το Camara de Lobos. Στη διαδρομή θα βρείτε εστιατόρια, καφέ, χώρους αναψυχής, όπως πάρκα και δημόσιες πισίνες. Αυτός ο περίπατος είναι ασφαλής για περπάτημα μέρα και νύχτα.

Δυστυχώς, εφέτος, λόγω έργων, καταφέραμε να πορευτούμε μόνο μέχρι τα μισά της διαδρομής.

ΛΕΒΑΝΤΑΣ - LEVADAS

Αν σας αρέσει η πεζοπορία, μια από τις πιο αξιοσημείωτες δραστηριότητες είναι οι πορείες στα ‘’Λεβάντας’’. Τα “Levadas” είναι μικρά αρδευτικά κανάλια που χρησιμεύουν για την διοχέτευση ων υδάτων από τη μια περιοχή στην άλλη. Η προέλευση των λεβάντας πάει πίσω στον 15^ο αιώνα, όταν χρησιμοποιήθηκαν για να εκπληρώσουν τις ανάγκες μεταφοράς και διανομής του νερού από το βροχερό βορά του νησιού στις νότιες περιοχές. Αρχικά κατασκευάζονταν με ξύλο, αλλά με τα χρόνια διαπιστώθηκε ότι έπρεπε να κατασκευαστούν από πέτρα για να διατηρηθεί η αντοχή τους.

Τα λεβάντας βρίσκονται διάσπαρτα σε όλο το νησί και πολλά διασχίζουν το δάσος των δαφνοδέντρων, το οποίο ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO το 1999. Χρόνια αργότερα, επιλέχθηκε ως ένα από τα ‘’Επτά Θαύματα της Πορτογαλίας’’ και σήμερα θεωρείται ένας ‘’Ευρωπαϊκός Παράδεισος για περιπάτους».

Αν είστε λάτρεις της φύσης κι’ αποφασίσετε ν’ ακολουθήσετε κάποια ή κάποιες από αυτές τις διαδρομές, θα απολαύσετε τα όμορφα καταπράσινα τοπία, τις φυσικές σήραγγες που περνούν μέσα από βράχους, λιμνοθάλασσες με κρυστάλλινα νερά, εκπληκτική βλάστηση, τους καταρράκτες και τα κελαηδήματα των ενδημικών πουλιών “Pombo Trocaz” (ξύλινο περιστέρι), “Bis-Bis” (δεν βρήκα την απόδοση στα ελληνικά), “Tentilhão” (κοινός σπίνος).

Η φωτογραφία είναι δανεισμένη από το διαδίκτυο

Σήμερα τα λεβάντας όχι μόνο τροφοδοτούν με νερό τα νότια μέρη του νησιού, αλλά παρέχουν και υδροηλεκτρική ενέργεια. Υπάρχουν περισσότερα από 2.170 χιλιόμετρα λεβάντων και προσφέρουν ένα αξιόλογο δίκτυο μονοπατιών πεζοπορίας. Προσοχή όμως, μερικές διαδρομές είναι αρκετά δύσκολες και υποθάλπουν κινδύνους. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις καλό είναι να έχετε μία/έναν συνοδό, που γνωρίζει την περιοχή! Τα πιο γνωστά λεβάντα: Levada das 25 Fontes, Levada do Caldeirão Verde, Levada Do Moinho & Levada Nova, Ponta de São Lourenço, Pico do Arieiro zum Pico Ruivo

Το ΠΟΝΤΣΑ και η ΙΣΤΟΡΙΑ του 

Όποιος πηγαίνει στη Μαδέρα και δεν δοκιμάσει πόντσα, δεν μπορεί να καυχηθεί ότι γνωρίζει αληθινά το μαργαριτάρι του Ατλαντικού.

Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το πόντσα προέρχεται από την Ινδία όπου είναι
γνωστό ως Panch που σημαίνει, μεταφρασμένο κυριολεκτικά, πέντε συστατικά: το arrack - αποστάγματα από ρύζι ή καρύδες -, χυμό λεμονιού, ζάχαρη, μπαχαρικά, τσάι - και νερό.

Πιστεύεται ότι έκανε την πρώτη εμφάνισή του εκτός Ινδίας, στη Μαδέρα, στο μικρό ψαροχώρι Camara de lobos στα μέσα του δέκατου όγδοου αιώνα διαμέσου Βρετανών.

Σήμερα, η παράδοση είναι ακόμα πολύ ζωντανή μεταξύ των ντόπιων και τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν στην παρασκευή αυτών των ποτών, στην ουσία δεν έχουν αλλάξει πολύ. Το πόντσα παρασκευάζεται με Aguardente de Cana (απεσταγμένο οινόπνευμα από χυμό ζαχαροκάλαμου), μέλι, ζάχαρη, φλούδα λεμονιού και με διαφορετικούς χυμούς φρούτων, αλλά παραδοσιακά χρησιμοποιείται χυμός λεμονιού. Αν και είναι διαθέσιμο εμφιαλωμένο, άλλη η γεύση του όταν φτιάχνεται επί τόπου!

https://www.madeira-holidays.eu/madeira-products/poncha-traditional-drink-madeira/

Γιάννης Αρβανιτάκης

ΜΑΔΕΡΑ 2018 

Τρίτη 23 Οκτωβρίου - Μαδέρα 1

Γειά σας φίλες και φίλοι,

‘’Ανέβασε καμιά φωτογραφία απ’ όπου πηγαίνετε’’, ‘’γράψε κάτι’’, μου λέει κάθε τόσο ο φίλος μας Λάκης. Δεν είμαι όμως πάντοτε υπάκουος επειδή μου αρέσει, ταυτόχρονα με την ανάρτηση, να σχολιάζω λιγάκι το θέμα δίνοντας ταυτόχρονα κάποιες πληροφορίες.

Αυτές τις μέρες βρισκόμαστε πάλι στην νήσο Μαδέρα, όπως την αποκαλούμε στα ελληνικά (στα πορτογαλικά προφέρεται Μαντέιρα που σημαίνει ξύλο), κι αποφάσισα ν’ αναρτήσω τις όποιες παρατηρήσεις κι εμπειρίες μας κατά την διάρκεια της διαμονής μας στο νησί, αποσπασματικά. Όσο για τ’ αξιοθέατα και τ' άλλα ενδιαφέροντα σημεία, επειδή οι προτιμήσεις του καθενός μας αποκλίνουν, θ’ αναφερθώ μόνο σ’ αυτά που, κατά την γνώμη μου, εμπερικλείουν χαρακτηριστικά γενικής προσοχής. 

Η Μαδέρα παιδιά, αν και μικρό νησί, έχει να προσφέρει πολλά.

Προχθές λοιπόν, σ’ ένα δρομάκο της Καμάρα ντε Λομπος, ένα ψαροχώρι, 9 περίπου χιλιόμετρα έξω από την πόλη Φουνσάλ (Câmara de Lobos – Κάμαρα/Θάλαμος των φωκιών, οι οποίες δεν υπάρχουν σήμερα σ’ αυτήν την περιοχή), θαύμασα την εφευρετικότητα του καλλιτέχνη...που αντί να πετάξει τα κουτάκια της Coca-Cola, Sprite κτλ. στον δρόμο (κάποτε μάλιστα από το παράθυρο του αυτοκινήτου ή του φορτηγού!), στην θάλασσα, στο χαντάκι, στο δάσος κι όπου αλλού του φυσήξει...προτίμησε να δημιουργήσει! Οι φωτογραφίες που έβγαλα μιλούν από μόνες τους και χαίρομαι που τις μοιράζομαι μαζί σας. Κάντε μεγέθυνση και θα διαπιστώσετε περί τίνος πρόκειται!

Πέμπτη 25 Οκτωβρίου - Μαδέρα 2

ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΣΠΑΘΟΨΑΡΟ

(Degenfisch, scabbardfish, sabre noir)

Ο Ατλαντικός είναι γεμάτος από γνωστά κι άγνωστα ψάρια. Ένα απ’ αυτά είναι και το μαύρο σπαθόψαρο (Αφανόπους ο μέλας, Espada στα πορτογαλικά που σημαίνει ξίφος), ένα ψάρι του βαθυπελάγους που ζει σε βάθος 200 μέχρι 1700 μέτρων και εμφανισιακά μοιάζει με το χέλι. Για τους γαστριμαργικούς θεωρείται εκλεκτή λιχουδιά και αποτελεί το γαστρονομικό σύμβολο της Μαδέρας. Κατά την παράδοση ανακαλύφθηκε τυχαία πριν από 100 χρόνια, όταν πιάστηκε στην πετονιά ενός ψαρά που κοιμόνταν μέσα στην βάρκα του.

Στα μεγάλα βάθη η χροιά του είναι χαλκοειδής και κατά την ανάσυρση του, λόγω της ταχείας αλλαγής της πίεσης, αποκτά το μαύρο χρώμα. Αλειεύται με πετονιές μήκους 1500 μέτρων οι οποίες φέρουν έως και 50 άγκιστρα. Το μήκος του μπορεί να ξεπεράσει το 1,5 μέτρο, το κεφάλι του είναι δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το σώμα, φέρει δύο μεγάλα πεταχτά ματάκια για να βλέπει

καλύτερα στο σκοτάδι, φαινόμενο που παρατηρείται σε ζώα που ζουν σε περιοχές με ελαττωμένο φωτισμό. Δύο σειρές από πολύ κοφτερά δόντια, που δεν θάθελα να βρεθεί το δάχτυλό μου ανάμεσα τους, στολίζουν το στόμα τους. Τα λέπια απουσιάζουν.

Το σπαθόψαρο απαντάταται επίσης στις Βερμούδες, στην Νέα Γη (Newfoundland), στην Ισλανδία, στο Λαμπραντόρ, στις Ορκάδες Νήσους (Orkney Islands, βορειοανατολικά της Σκωτίας), στα βόρεια ύδατα της Γροιλανδίας.

Επειδή κατά καιρούς, στα δίχτυα των τρατών πιάνονται συνήθως νεαρότερα σπαθόψαρα, μερικοί επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα κινδύνου. Όμως, η βρετανική κυβερνητική υπηρεσία Cefas (Centre for Environment, Fisheries and Aquaculture Science - Κέντρο Περιβάλλοντος, Αλιείας και Επιστήμης της Υδατοκαλλιέργειας) αναφέρει ότι λόγω του γεγονότος ότι τα μαύρα σπαθόψαρα ωριμάζουν αρκετά αργά και ζουν σ’ ένα ευαίσθητο περιβάλλον βαθέων υδάτων, η εμπορική τους εκμετάλλευση θα παραμείνει περιορισμένη.

Επί πλέον, η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (The International Union for the Conservation of Nature) κατατάσσει αυτό το είδος στην κατηγορία των λιγότερο ενδιαφερόντων.

Η γεύση του σπαθόψαρου δεν θυμίζει καθόλου ψάρι! Το κρέας του είναι λευκό και πολύ τρυφερό, σχεδόν λιώνει μεσ’ στο στόμα και στερείται λιπαρών. Αν και υφίσταται μία σωρεία συνταγών μαγειρέματος, στην Μαδέρα συνηθίζεται να προσφέρεται φιλεταρισμένο με ψητή μπανάνα. Σημειωτέον πως το νησί κατακλύζεται από μπανανιές...καθόλου αξιοπερίεργο λοιπόν ότι πολλά εδέσματα μαγειρεύονται ή προσφέρονται με μπανάνες. Ανάλογα με το εστιατόριο, η τιμή μερίδας κυμαίνεται από 8 μέχρι 15€.

Με επιφύλαξη αναφέρω πως σε μια γωνίτσα ενός άρθρου διάβασα ότι τα ψαράκια αυτά είναι βεβαρυμένα/προσβεβλημένα με τα βαρέα μέταλλα κάδμιο και μόλυβδο. Γι’ αυτό προτού μαγειρευτούν πρέπει ν’ αφαιρείται το συκώτι.

Σάββατο 27 Οκτωβρίου - Μαδέρα 3

CABO GIRÃO,

το ‘’Ακρωτήρι της Στροφής’’ στην μετάφραση, είναι ένα αξιοθέατο που πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλαμβάνεται στο πρόγραμμα κάθε επισκέπτη! Είναι το ψηλότερο ακρωτήριο στην Ευρώπη και το δεύτερο στον κόσμο, σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 560 έως 589 μέτρα και βρίσκεται στην νότια πλευρά της νήσου. Σύμφωνα με την ιστορία, οφείλει τ’ όνομά του στον θαλασσοπόρο, εξερευνητή João Gonçalves Zarco, ο οποίος τον Ιούλιο του 1419 ανακάλυψε το νησί. Το σημείο αυτό εξυπηρετούσε τους εξερευνητές ως σημείο αναφοράς όταν κατά την πρώτη ημέρα της άφιξής τους πραγματοποιούσαν τον γύρο του νησιού.

Τον Οκτώβρη του 2012 άνοιξε για το κοινό η διαφανής γυάλινη πλατφόρμα ‘’skywalk’’ η οποία προσφέρει μια εντυπωσιακή πανοραμική θέα προς τον Ατλαντικό, την πόλη Φουνσάλ (Funchal – που σημαίνει φυτεία μάραθου) και την περιοχή Καμάρα ντε Λομπος (Câmara de Lobos). Η θέα από κει πάνω εξαρτάται από τις επικρατούντες καιρικές συνθήκες και οι εικόνες που εναλλάσσονται μποστά στα μάτια μας είναι ευθέως ανάλογες με τα παιχνιδίσματα του φωτός. Οι αποχρώσεις και οι ανταύγειες της θάλασσας και του περιβάλλοντος χώρου, εκτός βέβαια αν βρέχει καταρρακτωδώς και φυσάνε λυσσαλέοι άνεμοι, είναι μαγευτικές!
Η είσοδος είναι ελεύθερη.

Στους πρόποδες του βράχου, θα παρατηρήσετε αρκετές μικρές καλλιεργημένες εκτάσεις γης που ονομάζονται Fajã. Τα Fajãs, των οποίων δεν βρίσκω την ελληνική απόδοση, της οποίας και η πορτογαλική ετυμολογία δεν είναι ξεκάθαρα γνωστή, δημιουργήθηκαν από τα κατακρημνιζόμενα βράχια ή ροές της λάβας και την συμβολή των κυμάτων. Όπου υπάρχουν, είναι αναγνωρίσιμα κατά μήκος των ακτών ως "επίπεδες" επιφάνειες. Μέχρι το 1998 οι περιοχές αυτές ήταν προσβάσιμες μόνο με το πλοίο, οπότε εγκαταστάθηκε τελεφερίκ για την
ευκολότερη πρόσβαση των αγροτών στα χωράφια τους. ένας ανελκυστήρας, κυρίως για τη μεταφορά των αγροτικών προϊόντων. Μόλις το 2016 τοποθετήθηκε ένα τελεφερίκ 8 θέσεων για κοινή χρήση. 

Για τους κυνηγούς της αδρεναλίνης, το σημείο αυτό προσφέρεται για τα λεγόμενα BASE jumping (B.A.S.E. building, antenna, span, and earth – κτίριο, κεραία, τραβέρσα ή γέφυρα, γη, ως συνήθως οι άκρες γκρεμών), ήτοι άλματα με αλεξίπτωτο ή πτήση με wingsuit από μια σταθερή δομή ή γκρεμό.

Μερικές φωτογραφίες που παραθέτω είναι από τον Μάρτιο του 2017.

Παρασκευή 2 Νοεμβρίου - Μαδέρα 4

ILHAS DESERTAS, τα ‘’Ερημωμένα Νησιά’’

Αν έρθετε για να περάσετε τουλάχιστον δύο εβδομάδες στην Μαδέρα, αν είστε εραστές της φύσης και της θάλασσας, και αν δεν σας πιάνει ναυτία...έ, τότε αξίζει να κάνετε μια ολοήμερη έξοδο με καταμαράν ή άλλο πλεούμενο προς στα ‘’Ερημωμένα Νησιά’’! Τα Ilhas Desertas είναι τρία αλυσιδωτά νησάκια που ανήκουν στο αρχιπέλαγο Μαδέρα και απέχουν περίπου 25 χλμ. από το λιμάνι της Φουνσάλ. Λόγω της έλλειψης γλυκού νερού, της ξηρασίας και της απομόνωσης, τα νησιά είναι ακατοίκητα. Ωστόσο, υπάρχει ένας ερευνητικός σταθμός στο Deserta Grande (Μεγάλο Ερημονήσι), το οποίο είναι το μεγαλύτερο από τα τρία. Δίχως ειδική άδεια, την οποία διαθέτουν τα εκδρομικά σκάφη, απαγορεύται η
προσέγγιση στα νησιά πέρα από τα 100 μέτρα. Ο περιορισμός της πρόσβασης, που ισχύει από το 1995 περίπου, χρησιμεύει αποκλειστικά για την προστασία της μεσογειακής φώκιας μοναχός (Monachus monachus)

η οποία κολυμπά και στα δικά μας νερά. Η μεσογειακή φώκια περιλαμβάνεται στα πέντε πιο απειλούμενα θηλαστικά της Ευρώπης. Τα φυλλάδια γράφουν πως στην περιοχή αυτή ο αριθμός τους ανέρχεται στις 25 φώκιες και παγκοσμίως στις 350
περίπου. Κατά τον ξεναγό μας όμως...στις 60 και 600 αντιστοίχως! Κάποιον πρέπει να πιστέψουμε βέβαια! Όπως πάντα η αλήθεια κάπου στην μέση βρίσκεται!

Η απόβαση στο Μεγάλο Ερημονήσι καθώς και η περιήγηση του σταθμού με την τριγύρω περιοχή επιτρέπεται μόνο με ξεναγό. Εμείς επιβιβασθήκαμε μεν στο φουσκωτό για να βγούμε έξω...αλλά μία απότομη, τοπική θαλασσοταραχή και έντονη βροχούλα, κάτι σαν μπουρινάκι θα έλεγα, μας στέρησαν την ευτυχία! Οι θερμοκρασίες της θάλασσας την εποχή αυτή, κυμαίνονται μεταξύ 20-23 βαθμούς. Όσοι επιθυμούν μπορούν να κολυμπήσουν. Εμείς χρειαζόμαστε τουλάχιστον 25 ή στολή νεοπρέν!

Από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο, Τετάρτες και Σάββατα, τα καταμαράν προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Από τον Νοέμβριο, αν και το κλίμα είναι σχετικά ήπιο, χειροτερεύουν οι καιρικές συνθήκες οπότε σταματούν την λειτουργία τους. Η διαδρομή από την Φουνσάλ διαρκεί γύρω στις 2,5 έως 3 ώρες, ανάλογα με τις συναντήσεις που θα έχουμε με τις φάλαινες και τα
δελφίνια! Για προστατευτικούς λόγους ο νόμος δεν επιτρέπει στα σκάφη να πλησιάσουν πέραν των 50 μέτρων προς αυτά, ούτε να παραμένουν κοντά τους πάνω από 10 λεπτά! Βέβαια, επειδή τα κητώδη δεν πήγαν σχολείο και τα δελφίνια όσο έξυπνα και νάναι...δεν ξέρουν να διαβάζουν...έρχονται τούτα προς εμάς για να μας χαιρετίσουν! Έτσι πρόλαβα να βγάλω δύο-τρεις καλούτσικες φωτογραφίες τις οποίες και παραθέτω.

Το δεύτερο σε μέγεθος νησί είναι το Bugio. Οι τρεις ντόπιοι που ρώτησα μου είπαν πως είναι απλώς ένα όνομα και παρότι έψαξα, δεν βρήκα την ετυμολογία του ονόματος στο διαδίκτυο. Το τρίτο νησί ονομάζεται Ilhéu Chão (Νήσος Όροφος,
μάλλον επειδή το ύψωμα εμφανίζει μια επίπεδη επιφάνεια. Δείτε φωτό). Τέλος υπάρχει και μια μικρή ακιδωτή βραχονησίδα η Prego do mar (Νύχι ή καρφί της Θάλασσας).

Η περιοχή αυτή της Μαδέρας θεωρείται ως μία από τις καλύτερες της Ευρώπης για την παρατήρηση φαλαινών και δελφινιών. Εδώ γυρίστηκε, το 1956, η κλασσική ταινία ‘’Moby Dick’’ του John Huston. Το 1982 καταργήθηκε η φαλαινοθηρία και από το 1987 τα χωρικά ύδατα της Μαδέρας έχουν ορισθεί ως χώρος ασύλου των θαλάσσιων θηλαστικών.

Σ’ αυτήν την έξοδο μας με το καταμαράν, μας δόθηκε η ευκαιρία να θαυμάσουμε και ν’ απολαύσουμε 3 είδη κητωδών:

1. Την φάλαινα φυσητήρα (sperm whale στα αγγλικά, Pottwal στα γερμανικά, grand cachalot στα γαλλικά) - Είναι το μόνο εναπομείναντα μέλος του γένους των φυσητήρων και η μεγαλύτερη από τις οδοντωτές φάλαινες. Έχει μήκος 11-20 μέτρων, βάρος έως και 50 τόνους. Περίπου κάθε τέταρτο της ώρας ανεβαίνει στην
επιφάνεια για να εκπνεύσει τον αέρα που είναι ανακατεμένος με υδρατμούς, δύναται όμως να καταδυθεί σε βάθος μέχρι 2250 μέτρων. Η κατάδυση τους μπορεί να διαρκέσει και έως 1,5 ώρα. Ο εγκέφαλος τους είναι 5 φορές βαρύτερος του ανθρώπου και ο προσδόκιμος χρόνος ζωής τους πάνω από 60 χρόνια.

2. Τα μαυροδέλφινα (pilot whale στα αγγλικά, Gridwale στα γερμανικά, baleine pilote στα γαλλικά) - Ένα είδος φάλαινας η οποία μπορεί να φθάσει 8 μέτρα μήκος και βάρος γύρω στα 2300 κιλά για τ’ αρσενικά. Ζουν σε μικρές ομάδες, η κατάδυσή τους διαρκεί 5-10 λεπτά και μπορούν να καταδυθούν μέχρι τα 600 μέτρα.

3. Το ρινοδέλφινο (bottlenose dolphin στα αγγλικά, Große Tümmler στα γερμανικά,
grand dauphin στα γαλλικά) – Το μήκος τους μπορεί να φθάσει και τα 3,5-4 μέτρα περίπου και το βάρος του έως τα 650 κιλά. Ελεύθερο μπορεί να ζήσει μέχρι 40 χρόνια, 60 για τα θηλυκά. Καταδύεται συνήθως για λίγα λεπτά. Ζει σε όλες τις ελληνικές θάλασσες.

Ως γνωστόν, τα δελφίναι αυτά διαθέτουν εξαιρετική ευφυία και νοημοσύνη.

Πέμπτη 11 Νοεμβρίου - Μαδέρα 5

SANTA MARIA DE COLOMBO

Το περασμένο Σάββατο αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό... να ταξιδέψουμε στο παρελθόν... μ’ ένα καράβι του παρελθόντος, ήτοι, με το λειτουργικό
αντίγραφο της Santa María του Χριστόφορου Κολόμβου.

Η ναυπήγηση του αντίγραφου της Santa María ήταν ένα όνειρο ζωής για τον Ολλανδό Rob Wijntje, που είχε εγκατασταθεί από χρόνια στο νησί της Μαδέρας. Καθώς δεν υπήρχαν πουθενά σχέδια του πλοίου, ο Wijntje άντλησε τις γνώσεις του από τα βιβλία και τις εικόνες που είχε στην διάθεσή του προσπαθώντας να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο στο πρωτότυπο. Έτσι, τον Ιούλιο του 1997, στο αλιευτικό χωριό Câmara de Lobos, με την βοήθεια άλλων 8 ντόπιων, ξεκίνησε την κατασκευή του η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 1998.

Το πλοίο έχει μήκος 22 μ., πλάτος 7 μ. και φέρει 3 κατάρτια. Το 1998, η Santa María έπλευσε στην Λισαβόνα για να εκπροσωπήσει την εκδήλωση ‘’Madeira Wine Expo 98’’. Μετά την επιστροφή του στην Μαδέρα, με έδρα την Funchal, εξακολουθεί να εξυπηρετεί χιλιάδες επισκέπτες, εκτελώντας τρίωρα ταξιδάκια και προσφέροντας τους μια απολαυστική εμπειρία. Η διαδρομή γίνεται με μηχανοκίνηση κι όχι με ιστία
, εξάλλου με μόνο 4 άτομα πλήρωμα, που αρκούν γι αυτήν την περίπτωση, θα ήταν αδύνατο.

Για την ιστορία, οι Πορτογάλοι ονόμασαν τα πλοία αυτού του τύπου ‘’nau’’ (νάου) από την αρχαία ελληνική λέξη “ναυς”. Τα πλοία αυτά σχεδιάστηκαν αρχικά για τα ταξίδια στον ωκεανό, ούτως ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη αυτάρκεια προμηθειών αλλά και για την μεταφορά μεγαλυτέρων ποσοτήτων εμπορευμάτων, εν συνεχεία όμως, για λόγους ασφαλείας λόγω των πειρατών, εφοπλίστηκαν με κανόνια.

Η La Santa María, αρχικά η La Gallega, ήταν το μεγαλύτερο από τα τρία πλοία που χρησιμοποίησε ο Χριστόφορος Κολόμβος κατά το πρώτο του ταξίδι στον Ατλαντικό Ωκεανό το 1492.

Και τώρα, δύο λόγια για το ταξίδι μας! Το πλήρωμα, αν εξαιρέσει κανείς τα γυαλάκια Ray Ban ή Carrera και τα πατούμενα Nike, Puma κτλ., μας υποδέχθηκε με την
ενδυμασία της εποχής. Η πρώτη κιόλας, εκ του πλησίον, θέα κι επαφή με το κατάστρωμα του πλοίου μας εντυπωσιάζει! Προτού να πλεύσουμε ξεκινάμε μια μικρή αυτοξενάγηση/εξερεύνηση των τριγύρω χώρων του πλοίου. Πρώτ’ απ’ όλα, που βρίσκονται τα σωσίβια και μετά μια γρήγορη επιθεώρηση του απόπατου...βλέπετε, είχαμε μόλις γευματίσει και καταναλώσει 2-3 ποτηράκια κρασί και νερό...οπότε δεν ήμασταν τόσο σίγουροι αν θ’ άντεχαν τα υδραυλικά μας ένα τρίωρο ταξιδάκι!

Επίσκεψη στο πρώην αμπάρι, το οποίο έχει μετατραπει σε χώρο εστίασης, με το μπαράκι του, μερικά εκθεματάκια της εποχής και φυσικά τον παπαγάλο που ήταν πάντα παρών στα πειρατικά πλοία, με τον οποίον έπιασα μια κουβεντούλα
αργότερα (ίδε μίνι βιντεάκι). Επ’ ευκαιρίας έψαξα να βρώ τι ρόλο έπαιζαν οι παπαγάλοι για τους πειρατές και η μόνη λογική εξήγηση που βρήκα ήταν ότι πιθανόν οι πειρατές τα έκλεβαν επειδή ένα πολύχρωμο πουλί που μιλούσε κόστιζε ακριβά.

Βέβαια η Σάντα Μαρία δεν ήταν μεν πειρατικό...αλλά έτσι ξεκίνησε, και λεηλατήθηκε όλη η νέα ήπειρος και αφανίστηκαν οι λαοί της!

Βγάζουμε μερικές φωτογραφιούλες, αναβαίνουμε στο κατάστρωμα και την αράζουμε σε μια γωνιά για ν’ απολαύσουμε την θάλασσα! Δεν είχε μεγάλα κύματα, αλλά λόγω του μονίμως υφιστάμενου βωβού κυματισμού, κουνιόμασταν αρκετά, όχι που μας πείραζε δηλαδή...αλλά να... μας δυσκόλευε λιγάκι στο να κατεβαίνουμε στο μπαράκι για να παραγγείλουμε 4 ‘’πόντσα’’ (εθνικό ποτό της Μαδέρας, με ρούμι 25%, λεμόνι
ή πορτοκάλι ή και τα δύο και τέλος μέλι) και ν’ ανεβαίνουμε πάλι επάνω διατηρώντας την ισορροπία μας και τα ποτά σώα! Πάντως, 4 φορές τα καταφέραμε άνευ δυσκολιών.

Τώρα βέβαια, μετά από 4 πόντσα και κάτι κρασάκια πιο πριν...έ...την βρίσκεις στα σίγουρα...και καμμια φορά χάνεις τον προσανατολισμό σου! Έτσι, σε μια φάση, ο συνταξιδιώτης μας και φίλος Χάνς καταφθάνει με μια κουτσή, ξεκουρδισμένη κιθάρα που ξετρύπωσε στ’ αμπάρι και μου την πετάει λέγοντας: ‘’έλα παίξε κάτι’’! Εγώ πάλι...μετά τα προαναφερθέντα και με την ευφορία που μ’ είχε κυριεύσει, χωρίς
πολλά σου, ξου, μου, παίρνω την κιθάρα στα χέρια, καταφέρνω να την κουρδίσω, κι αρχίζω να την γρατζουνάω... κι ό,τι βγάλω, σκέφθηκα. Μάλλον κάτι καλούτσικο πρέπει να βγήκε επειδή στο τέλος άκουσα μερικά χειροκροτήματα! Κάποτε παιδιά, θυμάμαι, παίζοντας κάπου μ’ έναν επαγγελματία κιθαρίστα, σε μια στιγμή μου λέει:
‘’Ξέρεις Γιάννη, πρόσεξα πως σφίγγεσαι πολύ όταν παίζεις, αφήσου, χαλάρωσε και θα δεις πόσο καλλύτερα αποτελέσματα θα έχεις’’! Έκτοτε, έχω διαπιστώσει επανειλλημένως, πως την χαλάρωση την πετυχαίνω μετά από λίγη ρετσινούλα, ουζάκια, τσιπουράκια ή ρακή...τότε, τα δάχτυλα μου λύνονται και γλιστράνε πιο εύκολα πάνω στις χορδές...

Κι έτσι...αργά, αργά, δίχως να τ’ αντιληφθούμε, με τον δύοντα Φοίβο να παιχνιδίζει με τα σύννεφα και τον ορίζοντα, βάφοντας τα με τα χρώματα της στιγμιαίας αρεσκείας του, φθάνουμε στο λιμανάκι της Φουνσάλ, ενώ στην προκυμαία διακρίνουμε τις σκιές του πλήθους που ήρθαν για να θαυμάσουν το ηλιοβασίλεμα!

Και...κάποιοι σου λένε, ‘’όλα τα ηλιοβασιλέματα το ίδιο είναι’’!

Έ...ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ λοιπόν!

Κυριακή 11 Νοεμβρίου - Μαδέρα 6

TOBOG(G)AN - CARRO DE CESTO – ΚΑΛΑΘΕΝΙΟ ΕΛΚΗΘΡΟ (carro=καρότσι, αλλά tobog(g)an σημαίνει έλκηθρο)

Ε...και μη βιάζεστε παρακαλώ, να βγάλετε συμπεράσματα! Όχι, δεν εισήλθαμε στον πειρασμό να δοκιμάσουμε αυτήν την εμπειρία επειδή δεν συνάδει με το δικό μας
ύφος. Σας το περιγράφω όμως με λίγα λόγια, λόγω της ιδιαιτερότητας και διαφορετικότητάς του!

Τα tobog(g)an πρωτοεμφανίστηκαν στο μικρό και γραφικό χωριό Monte γύρω στο 1850, ως ένα γρήγορο μέσο μεταφοράς για τους ντόπιους, μέχρι την Funchal. Το Μόντε, γνωστό επίσης ως "το χωριό των καροτσιών", κρέμεται πάνω στους λόφους σε απόσταση 6 χλμ. περίπου από το κέντρο της Φουνσάλ.

Σύμφωνα με μία ιστοριούλα/εκδοχή που μας διηγήθηκε ένας Πορτογάλος ταξιτζής, αρχικά, όλα ξεκίνησαν όταν οι άνθρωποι του χωριού, για την διακίνηση των προϊόντων τους προς την πόλη, αναγκάστηκαν να βρουν ένα καλύτερο μέσον
μεταφοράς. Η διακίνηση προσώπων άρχισε να γίνεται αργότερα, όταν ένας ασθενής χρειάστηκε να διακομισθεί επειγόντως στο κέντρο για ιατρική περίθαλψη.

Στις μέρες μας πλέον, τα toboggan είναι ένα αξιοθέτο της Μαδέρας, που κάθε χρόνο προσελκύουν χιλιάδες τουρίστες που θέλουν να βιώσουν αυτήν την συναρπαστική εμπειρία ολίσθησης με υψηλή ταχύτητα μέσα στα στενά κατηφορικά δρομάκια που οδηγούν στο Λιβραμέντο.

Το toboggan είναι ένα απλό έλκηθρο και παραδοσιακό μεταφορικό μέσο των Εσκιμώων. Παρεμπιπτόντως, σήμερα η λέξη Εσκιμώος θεωρείται προσβλητική (ρατσιστική) και έχει ήδη καταργηθεί η χρήση της στον Καναδά. Αντ’ αυτής χρησιμοποιείται η λέξη Ινουίτ (Inuit) που στην γλώσσα τους σημαίνει ‘’άνθρωποι’’.
Βλέπετε, η λέξη Eskimo, όπως πιστεύουν πολλοί ιστορικοί, σημαίνει "οι τρώγοντες ωμό κρέας". Άλλοι εμπειρογνώμονες όμως, του Ινστιτούτου Smithsonian, ισχυρίζονται πως η λέξη αναφέρεται στους ανθρώπους που φορούν χιονοπέδιλα.

Κατά την προσωπική μου γνώμη, το θέμα αυτό χωράει πολλή συζήτηση επειδή αγγίζει κι άλλα πολλά επίκαιρα ζητήματα...τ’ αφήνω όμως διότι ξεφεύγει από τα όρια του παρόντος χώρου!

Τα τόμπογκαν κατασκευάζονται κυρίως από λυγαριά πάνω σε δύο ξύλινους δρομείς και κατευθύνονται ωθούμενα από δύο άνδρες, τους λεγόμενους καρεϊρος
(carreiros), οι οποίοι είναι ντυμένοι παραδοσιακά, με λευκά βαμβακερά ρούχα και ψάθινα καπέλα, τα δε υποδήματά τους φέρουν χονδρές σόλες καουτσούκ που χρησιμοποιούνται για φρενάρισμα.

Η περίπου 10λεπτη διαδρομή ξεκινά από τους πρόποδες της εκκλησίας Nossa Senhora do Monte (βλ. Φωτό) κι ακολουθεί μια σχετικά απότομη κατηφορική πορεία μέχρι το χωριουδάκι Livramento, 2 χλμ. πιο πέρα. Η ταχύτητα κατάβασης κυμαίνεται μεταξύ 30 έως 40 χλμ. την ώρα, αλλά μπορεί και να την ξεπεράσει.

Παλαιότερα τα δρομάκια ήταν λιθόστρωτα και η διαδρομή διπλάσια...όχι πολύ καλό για όσους υπέφεραν από παθήσεις της σπονδυλικής στήλης!

Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες είναι τραβηγμένες από τα πλακάτ και τις αφίσες από την γύρω περιοχή που ξεκινούν τα toboggan.

Αυτά εν περιλήψει και σας ευχαριστώ για την ανάγνωση.

Γιάννης Αρβανιτάκης