Ετικέτες

Πέμπτη 17 Αυγούστου 2017


ΠΑΤΡΙΔΑ, QUO VADIS?
του Γιάννη Αρβανιτάκη


Φίλες και φίλοι,
την Κυριακή που μας πέρασε, πήγαμε για πνευματική τροφή στο Κάστρο Ιωαννίνων, κατά την έξοδο μας από το κτίριο του θησαυροφυλακίου, σε μια στιγμή ο φύλακας μου λέει: Πηγαίνετε και δίπλα να δείτε και την έκθεση της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για τους Ηπειρώτες που εγκατέλειψαν την Πατρίδα αναζητώντας ένα καλύτερο
μέλλον στην Αμερική από το τέλος του 19ου αιώνα μέχρι τον Μεσοπόλεμο. Θα είναι εδώ έως τις 31 Αυγούστου. Φυσικά και δεν περίμενα να μου το επαναλάβει!

''ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΕΙΡΟ ΧΩΡΑ στη ΜΕΓΑΛΗ ΗΠΕΙΡΟ'', είναι ο τίτλος που έδωσαν οι πρωτεργάτες που συνέλεξαν αυτές τις πραγματικά συγκλονιστικές και συναρπαστικές πληροφορίες γι’ αυτή την
χρονική περίοδο. Εκτός από τα θερμά συγχαρητήρια, αξίζουν τον απερίγραπτο θαυμασμό και σεβασμό για τον κόπο και μόχθο που κρύβεται πίσω απ’ αυτή την προσπάθεια. Δεν γνωρίζω πόσα άτομα συνεργάστηκαν για να συγκεντρώσουν
όλο αυτό το υλικό από φωτογραφίες, περιγραφές και αναφορές ταξιδιωτών/μεταναστών, επιστολές, αποκόμματα εφημερίδων, λίστες επιβατών, γεγονός είναι, πάντα κατά την γνώμη μου, πως κατάφεραν κάτι εξαιρετικό.

Ομολογώ πως κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στο χώρο των εκθεμάτων, διαβάζοντας τα διάφορα κείμενα και παρατηρώντας τις εικόνες, ένιωσα αρκετές φορές τα μάτια μου να υγραίνουν. Η συγκίνηση μου ήταν βαθύτατη και γι' αυτό αποφάσισα να γράψω δύο γραμμές.

Δυστυχώς, δεν επιτρεπόταν η φωτογράφηση και ως εκ τούτου δεν δύναμαι να δημοσιεύσω εικόνες από τα εκτιθέμενα. Ό,τι γράφω είναι απόρροια των εντυπώσεων μου, όσων κατάφερα να καταγράψω στη μνήμη μου και όσων σημειώσεων κράτησα πρόχειρα στο χαρτί, καθώς επίσης κάποιες πληροφορίες και φωτογραφίες από πηγές του διαδικτύου. Όταν ρώτησα βγαίνοντας, την υπεύθυνη κοπελίτσα στην είσοδο, μου είπε πως πέραν της ανακοίνωσης της έκθεσης, τίποτε δεν έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί ακόμη και πως δεν υφίσταται αντίστοιχο άρθρο ούτε
στο διαδίκτυο.

Όπως διαπίστωσα εκ των υστέρων, υπάρχει άφθονο υλικό σχετικά με τη μετανάστευση εν γένει και τις εκάστοτε συνθήκες που επικρατούσαν τότε.

Βεβαίως, η ιστορία της εξ ανάγκης μετανάστευσης είναι πάρα πολύ παλιά και η Ήπειρος δεν ήταν η μόνη περιοχή της Πατρίδας μας που αιμορραγούσε. Το κύμα φυγής είχε ήδη χτυπήσει νωρίτερα, τα Τρίκαλα, τα νησιά του Ιονίου, την Πάτρα, την Κόρινθο, τα Καλάβρυτα, το Αγρίνιο, την Κρήτη, την Μυτιλήνη και περιοχές της Αρκαδίας και Λακωνίας.

Οι κατά καιρούς εξάρσεις των μεταναστευτικών κυμάτων οφείλονταν σε δραματικά γεγονότα όπως π.χ. η κρίση της σταφιδικής οικονομίας το 1892, η οποία εκδηλώθηκε κάτω από την επίδραση δραματικών μεταβολών, η κήρυξη πτώχευσης της Χώρας το 1893, επί Χ. Τρικούπη και η επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Έλεγχου (Δ.Ο.Ε.), ο απερίσκεπτος πόλεμος με τους Τούρκους το 1897 κ.ο.κ. με τις συνέπειές τους, που εξανάγκαζαν, κυρίως τον αγροτικό πληθυσμό, να εγκαταλείψει την Χώρα.

Ο Μπάμπης Μαλαφούρης (1902-1990), στο βιβλίο του ''Έλληνες της Αµερικής: 1528-1928'' (Νέα Υόρκη 1948), μεταξύ άλλων αναφέρει για την τοκογλυφία και την εκμετάλλευση στην Πελοπόννησο, από την οποία άρχισε η ομαδική μετανάστευση και την προστασία των τοκογλύφων μέσω του νόμου ''προσωπικής κράτησης για χρέη''. Στη Θεσσαλία μικρός αριθμός ιδιοκτητών εκμεταλλεύονταν τις πιο
εύφορες εκτάσεις σχεδόν φεουδαρχικά και οι γεωργοί, προτού εφαρμοστούν τα μεταρρυθμιστικά μέτρα του 1911, ήταν κάτι σαν δουλοπάροικοι.

Ο Γιάννης Κορδάτος (1891-1961), στην ''Ιστορία τού αγροτικού κινήματος'' (1964, επανέκδοση 1973), γράφει για την αθλιότητα που ζούσε ο αγρότης του Μωρηά: ''Ζούσε σε τρώγλες, ξυπόλυτος, γυμνός, κουρελής, ατροφικός. Σχολεία δεν υπήρχαν, γράμματα δεν μάθαινε. Η μπομπότα και η ελιά ήταν το μόνιμο φαγητό του. Τον καρπό που έφτυνε αίμα για να τον μαζέψει του τον έπαιρναν οι τοκογλύφοι, οι έμποροι και οι άλλοι εκμεταλλευτές του. Η μετανάστευση του ήταν η μόνη ελπίδα σωτηρίας''.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κατά το χρονικό διάστημα 1890 μέχρι 1922, περίπου 400.000 Έλληνες, ήτοι το 1/4 περίπου του παραγωγικού πληθυσμού της Χώρας μας, μετανάστευσαν για τη ''Γη της Επαγγελίας'' ΗΠΑ, δίχως να γνωρίζουν τι τους αναμένει, ελπίζοντας μόνο στο όνειρο με τις φρούδες υποσχέσεις για πλούτο και ευημερία.

Μεγάλο ρόλο έπαιξε επίσης η συμβολή των πρακτόρων των μεταναστευτικών γραφείων και των ατμοπλοϊκών εταιρειών πού διαφήμιζαν τον πλούτο και τις ευκαιρίες που παρουσίαζε η Αμερική.

Οι μετανάστες δεν προέρχονταν μόνο από τους πιο φτωχούς τομείς του αγροτικού πληθυσμού. Ανάμεσα τους υπήρχαν πολλοί υπερχρεωμένοι μικροκτηματίες με υποθηκευμένα κτήματα. Οι τελείως άποροι δεσμεύονταν με συμβόλαια εργασίας και εργάζονταν κυριολεκτικά σαν σκλάβοι στα ορυχεία και στους σιδηροδρόμους του Κολοράντο για να ξεχρεώσουν τα ναύλα τους.

H συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων μεταναστών που έφευγαν στα πρώτα χρόνια ήταν άνδρες, αλλά με το πέρασμα του χρόνου η αναλογία των γυναικών αυξάνονταν. Πρόθεση αυτών των ανθρώπων ήταν μία προσωρινή παραμονή στην Αμερική, συγκέντρωση χρημάτων και επιστροφή στην Πατρίδα. 
Σ.Σ.: Πάλι ''ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟ ΘΕΑΤΕΣ'' φίλες και φίλοι!

Στη πλειοψηφία τους οι μετανάστες ταξίδευαν στην Τρίτη θέση, σε πλοία 6-8 τόνων, στοιβαγμένοι σαν εμπορεύματα στα καταστρώματα, υποκαταστρώματα ή στ’ αμπάρια. Οι συνθήκες διαβίωσης αθλιότατες. Κανένας διαχωρισμός ανδρών και γυναικών, οι ξύλινες κουκέτες στενές, η μία πάνω στην άλλη, λίγο μεγαλύτερες από τα φέρετρα. Το φαγητό δεν τρώγονταν, η μέριμνα σωματικής υγιεινής πολύ δύσκολη. Οι κοινής χρήσης καταιονιστήρες περιείχαν θαλασσινό νερό και βρίσκονταν στο ανοιχτό κατάστρωμα. Σημειωτέον πως οι επιβάτες τους χρησιμοποιούσαν σπανίως.

Πάντως, ο πραγματικός Γολγοθάς ξεκινούσε με την άφιξη στο Έλλις Αϊλαντ (Ellis Island), για τους Έλληνες μετανάστες γνωστό ως Καστιγκάρι (και Καστριγκάρι ή Καστεργκάρι ) το οποίο είναι παραφθορά του Castle Garden, του επίσημου κέντρου υποδοχής και υγειονομικού ελέγχου των μεταναστών στις ΗΠΑ.

Δεν θα υπεισέλθω στις φριχτές και εξευτελιστικές συνθήκες της καθημερινής ζωής αυτών που περνούσαν τους ελέγχους, ούτε στις αρρώστιες που τους θέριζαν, ούτε και στις

προκαταληπτικές εχθρικές, ρατσιστικές τοποθετήσεις των Αμερικανών που αποκαλούσαν τους Έλληνες ''λιγδιάρηδες''(greaseballs) και ''βρωμοέλληνες''(dirty Greeks), και που στον Νότο μάλιστα, βρέθηκαν στο στόχαστρο της Κου-Κλουξ-Κλαν, καθώς δεν θεωρούνταν λευκοί. Για όσους ενδιαφέρονται να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους, το διαδίκτυο προσφέρει άφθονες πληροφορίες επί του θέματος της μετανάστευσης.

Σ’ αυτό το σημείο, κάνοντας μία παρέκβαση, θα ήθελα να προσθέσω και τις απώλειες μας στις πολεμικές συγκρούσεις: 
α. κατά τη Μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922, 42.500 οι νεκροί του στρατού μας, πάνω από 400.000 του άμαχου πληθυσμού. 
β. κατά τον ΙΙ Παγκόσμιο Πόλεμο 1941-1945,το σύνολο των θυμάτων υπολογίζεται στις 500.000 περίπου. 
γ. τα θύματα του Εμφυλίου πολέμου 1946-1949, ανέρχονται στις 56.000. 
δ. επί πλέον, αθροιστικά περίπου 18.500 νεκροί κατά: τον Μακεδονικό Αγώνα 1904-1908, τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, τον Ι Παγκόσμιο Πόλεμο 1916-1918, την Εκστρατεία στην Ουκρανία 1919, τον Πόλεμο της Κορέας 1950-1955 και το Πραξικόπημα της Κύπρου 1974. 
Μεταπολεμικά, δίχως να αναφερθώ στις υπόλοιπες χώρες, από το 1946 έως το 1982 περίπου 211.000 Έλληνες μετανάστευσαν στις ΗΠΑ και γύρω στις 100.000 στην Αυστραλία. 

Αυτό που με πικραίνει ιδιαίτερα, είναι πως αποδεκατιζόμαστε διαχρονικά και τέλος δεν διαφαίνεται πουθενά. Το ενεργητικό δυναμικό μας χανόταν, χάνεται και όπως φαίνεται, δεν θα σταματήσει να χάνεται κάτω υπό τις συνθήκες που επικρατούν. Η Ελλάδα μας αδειάζει συστηματικά. Μετά την έναρξη της πρόσφατης κρίσης, δημοσιεύματα αναφέρουν, πως γύρω στις 500.000 συμπατριώτες μας εγκατέλειψαν την Χώρα. Επί των ημερών μας βέβαια, η μετανάστευση δεν μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτήν του τότε. Στην πλειονότητά τους, οι σημερινοί, εκπατριζόμενοι νέοι Έλληνες είναι μορφωμένοι, με διπλώματα, μιλούν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα και
ξεκινούν με νέα ερείσματα. Όμως, όπως και τότε κανείς δεν πρόκειται να επιστρέψει.

…το δε κερασάκι που έρχεται να στολίσει την πικρή αυτή τούρτα…είναι η δραματική υπογεννητικότητα! Κάποτε είχα ξαναγράψει γι’ αυτήν εκτενέστερα και διευκρινίζω τώρα συνοπτικά:

Σύμφωνα με τις στατιστικές του έτους 2016 η Χώρα μας κατατάσσεται στην 190η θέση με το Συνολικό Ποσοστό Γονιμότητας (TFR>Total Fertility Rate) 1,3. Τι σημαίνει αυτό; Πως για να διατηρηθεί ένας πληθυσμός ''Χ'' σταθερός υπολογίζεται πως το ΣΠΓ πρέπει να βρίσκεται στα επίπεδα 2,0 με 2,1. Δηλαδή, μια κοπέλα που φθάνει τη γόνιμη ηλικία πρέπει να αποκτήσει δύο παιδιά για μπορέσει να επιτευχθεί η γονιμότητα αντικατάστασης. Φυσικά το ποσοστό αυτό αφορά τις βιομηχανοποιημένες χώρες και δεν ισχύει για τις χώρες όπου η βρεφική θνησιμότητα είναι υψηλή και το προσδόκιμο ζωής μικρότερο.

Ο κατ’ εκτίμηση πληθυσμός της Ελλάδος το 2016 ανερχόταν στους 10,919,459 κατοίκους. Σύμφωνα με τις στατιστικές, το 2045 θα ανέρχεται στους 9,943,574 κατοίκους, με άλλα λόγια θα έχουμε συρρικνωθεί κατά 975,885 κατοίκους. Έτσι πληροφοριακά… οι γείτονες Τούρκοι θα έχουν φθάσει τα 103,400,530 ήτοι, συγκριτικά με 2016 μια αύξηση 23,778,468


Ellis Island
Οι επιτυχίες της ιατρικής έχουν καταφέρει να παρατείνουν το προσδόκιμο ζωής, ούτως ώστε για κάποιο χρονικό διάστημα, φαινομενικά να καλύπτεται η επίδραση των χαμηλών ποσοστών γονιμότητας στο μέγεθος του πληθυσμού.
Κάποτε όμως, οι γηραιότεροι τελικά θα πεθάνουν! Αλλά όταν οι γενιές που απέτυχαν να αντικαταστήσουν τον εαυτό τους αρχίζουν να πεθαίνουν, ο πληθυσμός θ’ αρχίσει να συρρικνώνεται ραγδαίως. Οι δραματικές μειώσεις του πληθυσμού βρίσκονται σε εξέλιξη στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες. Ένας φαύλος κύκλος που λόγω της ανεπάρκειας των νέων, θα είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αναχαιτισθεί.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Ο πληθυσμός της Χώρας μας μειώνεται δραματικά! Αυτό που με στενοχωρεί ιδιαίτερα είναι πως ανέκαθεν, ο εγωκεντρισμός, η δίψα για εξουσία και τα συμφέροντα της πολύ ισχυρής μειοψηφίας είτε άμεσα είτε έμμεσα, εμπόδιζαν και εξακολουθούν να κωλύουν ποικιλοτρόπως την πρόοδο και την ανάπτυξη της πολυβασανισμένης μας Πατρίδας. Αυτοί που ενδιαφέρθηκαν και ενδιαφέρονται για το τι θα συμβεί στην επόμενη γενιά, εξαφανίστηκαν ή εξαφανίζονται σαν την σταγόνα στον ωκεανό.

Οι απόγονοι αυτών που ξενιτεύτηκαν, έχασαν ήδη την ταυτότητά τους και ίσως μόνο τ’ όνομα τους, αν δεν έχει κουτσουρευτεί ή παραμορφωθεί κι αυτό, θα μαρτυρεί την Ελληνικότητα της καταγωγής τους. Πιθανότατα ούτε τη λέξη ''καλημέρα'' θα μπορούν ν’ αρθρώσουν σήμερα.

Θλιβερότατο αυτό που γράφω, 
αγαπημένα μου συμπατριωτάκια, αλλά φοβάμαι  πως ο λαός μας έφθασε ήδη στο «ΣΗΜΕΙΟ ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ»


''…ληπόν πατέρα αυτά ήνε τα της Αμερικής πράγματα…και αν δε κερδίσουμε τουλάχιστον ήδαμαν κόσμον''.
Έγραφε το 1907 στον πατέρα του ένας μετανάστης στη Μασαχουσέτη.

ΠΗΓΕΣ
https://www.livepopulation.com/population-projections/greece-2040.html
http://thehistoryofgreece.blogspot.gr/2012/03/blog-post_26.html
http://toufas.blogspot.gr/2011/08/blog-post.html
http://vimatisko.gr/?page=news&records=details&_p.id=30452
http://ithaque.gr/metanasteysi-ellinon-stin-ameriki/
http://www.cityofnafplio.com/2011/12/06/μετανάστες-στις-αρχές-του-1900-από-την-περ
https://greekmilitaryvoice.wordpress.com/2015/06/28/οι-ελληνεσ-νεκροι-των-πολεμικων-συγκρ
http://tvxs.gr/news/taksidia-sto-xrono/ellis-island-nisi-ton-dakryon-kai-toy-foboy
http://www.ellisisland.org/
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26510&subid=2&pubid=114121892
http://news247.gr/eidiseis/ellines-tis-diasporas/xarths-posoi-kai-poy-einai-oi-ellhnes-toy-ekswterikou.4469480.html
http://www.kathimerini.gr/857036/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/me-ptyxio-7-stoys-10-ellhnes-metanastes
http://www.pronews.gr/koinonia/521580_elstat-xekinise-i-meiosi-ton-ellinon-140000-ellines-pethanan-i-metanasteysan-mesa-se

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου