Φίλες και φίλοι, τι γνωρίζετε για την...
ΥΠΝΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ή ΥΠΝΟΠΑΡΑΛΥΣΗ
(Schlafparalyse, auch Schlafstarre oder Schlaflähmung - Sleep paralysis - Paralysie du sommeil - Uyku felci - Parálisis del sueño)
Έχετε ακούσει ή διαβάσει κάτι σχετικό με τον τίτλο του σημερινού μου άρθρου; Αν όχι, πιστεύω πως όσοι αγνοούν αυτή την κατάσταση, θα βρουν την αναφορά μου αρκετά ενδιαφέρουσα.
Φανταστείτε παιδιά ότι ξυπνάτε μια ωραία ημέρα κι ενώ έχετε την απόλυτη συνειδητοποίηση του περιβάλλοντός σας, δεν μπορείτε να κινηθείτε ή να μιλήσετε. Ο εγκέφαλός σας είναι μεν ξύπνιος, αλλά εσείς δεν μπορείτε να μετακινήσετε το σώμα σας.
Η κατάσταση αυτή, που ονομάζεται υπνική παράλυση ή υπνοπαράλυση, είναι μια προσωρινή αδυναμία κίνησης ή
ομιλίας που συμβαίνει είτε την στιγμή που μας παίρνει ο ύπνος, στην λεγόμενη υπναγωγική ή προϋπνική φάση, ή κατά την στιγμή της αφύπνισης, καλούμενη υπνοπομπική ή μεταϋπνική φάση.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, η υπνοπαράλυση είναι μια κατάσταση που επηρεάζει περίπου ένα 8% του γενικού πληθυσμού. Το φαινόμενο δεν είναι επιβλαβές και μπορεί να διαρκέσει λίγα δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά. Όμως, το 90% των ανθρώπων που βίωσαν μια τέτοια εμπειρία, περιγράφουν το συναίσθημα αυτό ως πολύ τρομακτικό.
Δεν είναι ακριβώς γνωστό τι προκαλεί την υπνοπαράλυση, αλλά απ‘ ό,τι φαίνεται, συμβαίνει όταν διαταράσσεται η φάση REM (rapid eye movement - ταχεία κίνηση των οφθαλμών) του ύπνου. Το REM είναι ένα στάδιο του ύπνου που βλέπουμε όνειρα και κατά το οποίο ο εγκέφαλος μας είναι πολύ δραστήριος. Σ' αυτήν την φάση, εκτός από τα μάτια και τους αναπνευστικούς μυς,το σώμα δεν μπορεί να μετακινηθεί, ενδεχομένως προς αποφυγήν ανεξέλεγκτων, απότομων κινήσεων οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τραυματισμούς.
Στους ενήλικες, σ' έναν χρόνο ύπνου 7-8 ωρών, ο ύπνος REM καλύπτει ένα ποσοστό 20-25% της περιόδου, ήτοι 2 ώρες περίπου. Στην αρχή της νύχτας, μόνο λίγος χρόνος δαπανάται στον ύπνο REM. Στο τέλος της νύχτας, η συχνότητα και η διάρκεια αυξάνονται.
Πρώτα εμφανίζεται ο κύκλος NREM (non-rapid eye movement = μη ταχεία κίνηση των ματιών) που αποτελεί το 75% περίπου του συνολικού χρόνου του ύπνου. Στις NREM φάσεις τα όνειρα είναι σπάνια.
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν την παράλυση ύπνου μία ή δύο φορές στη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι μερικές φορές το μήνα. Μπορεί να συμβεί σε άτομα όλων των ηλικιών, αλλά πιο συχνά ξεκινά στην εφηβική/νεανική ηλικία. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, η υπνική παράλυση συμβαίνει ως μεμονωμένο περιστατικό και σ’ άτομα που κατά τ’ άλλα είναι απολύτως υγιή.
Συμπτώματα
Εκτός της απόλυτης, αλλά προσωρινής, αδυναμίας μετακίνησης ή ομιλίας, που ήδη προανέφερα, άλλα συμπτώματα/χαρακτηριστικά της υπνοπαράλυσης περιλαμβάνουν:
• Δυσκολία λήψης βαθιάς αναπνοής με το συναίσθημα συμπίεσης του θώρακα.
• Μερικά άτομα είναι σε θέση ν’ ανοίξουν τα μάτια τους, άλλοι πάλι δεν μπορούν.
• Ψευδαισθήσεις. Πολλοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι στο δωμάτιο υπάρχει κάποιος ή κάτι που επιθυμεί να τους βλάψει και νιώθουν πολύ φοβισμένοι.
Ο ύπνος REM μερικές φορές μπορεί να εμφανιστεί ενώ είμαστε ξύπνιοι. Η υπνοπαράλυση αυτού του τύπου θεωρείται μια διαταραχή ύπνου και κατατάσσεται στις παραϋπνίες. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ο ύπνος REM μπορεί μερικές φορές να εμφανιστεί και σε άτομα που είναι ξύπνια, αλλά έχει συσχετιστεί με:
• Την έλλειψη/στέρηση ύπνου.
• Ακανόνιστες ώρες ύπνου, όπως π.χ. λόγω νυκτερινής βάρδιας.
• Το να κοιμάται κανείς ανάσκελα.
• Οικογενειακό ιστορικό παράλυσης ύπνου.
• Ψυχικές παθήσεις όπως π.χ η διπολική διαταραχή.
• Την ναρκοληψία - Μια μακροχρόνια πάθηση κατά την οποία το άτομο, ανεξάρτητα από ώρα και χρόνο, καταβάλλεται από ξαφνική υπνηλία και πέφτει σε ύπνο.
• Χρήση ορισμένων φαρμάκων.
• Αυξημένο στρες.
Οι άνθρωποι ήταν εν γνώσει της υπνικής παράλυσης πολύ πριν από την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης. Πολλοί λαοί της έχουν αποδώσει δαιμονικό χαρακτήρα υπό την μορφή μιας γυναικόμορφης σκιάς, που έρχεται τις νύχτες, κάθεται πάνω στον θώρακα των ανθρώπων και τους ταλαιπωρεί. Στην ανατολική Ευρώπη έχει επικρατήσει ως Μόρα ή Μάρα από
την σλαβική λέξη ''Κικιμόρα''.
Οι ρίζες του ονόματος της Μόρας όμως συνδέονται και με το μυθολογικό αρχαίο τέρας Μορμώ ή Λάμια, με το οποίο τρόμαζαν τα παιδιά οι αρχαίοι αφού σύμφωνα με τον μύθο παραμόνευε στο σκοτάδι για να τ' αρπάξει.
Δεν θα εμβαθύνω όμως σε λεπτομέρειες κι αναλύσεις, για περισσότερα το διαδίκτυο στην διάθεσή σας!
Η παράλυση του ύπνου συχνά βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά και η βελτίωση των συνθηκών ύπνου μπορεί να συμβάλλει θετικά.
Εάν η υπνική παράλυση είναι ιδιαίτερα σοβαρή και συνάδει με άλλες παθήσεις, τότε πολύ πιθανόν απαιτείται διαφορετική προσέγγιση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μια θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα και παράλληλα η ταυτόχρονη αντιμετώπιση των συνοδών ασθενειών είναι αναγκαία.
Διακοπή ενός τέτοιου επεισοδίου μπορεί να επιτευχθεί αν εστιάσει κανείς στην προσπάθεια να κινήσει ένα δάκτυλο. Επίσης αν κάποιος επιχειρήσει να σας αγγίζει ή προσπαθήσει να σας μιλήσει, τότε μπορεί το επεισόδιο να τερματιστεί νωρίτερα. Ακόμα κι αν δεν κάνετε τίποτα, μέσα σε λίγα λεπτά, η φάση λήγει από μόνη της.
Αν και προκαλεί άγχος και τρόμο, η υπνική παράλυση δεν είναι επικίνδυνη.
ΥΠΝΙΚΗ ΠΑΡΑΛΥΣΗ ή ΥΠΝΟΠΑΡΑΛΥΣΗ
(Schlafparalyse, auch Schlafstarre oder Schlaflähmung - Sleep paralysis - Paralysie du sommeil - Uyku felci - Parálisis del sueño)
Έχετε ακούσει ή διαβάσει κάτι σχετικό με τον τίτλο του σημερινού μου άρθρου; Αν όχι, πιστεύω πως όσοι αγνοούν αυτή την κατάσταση, θα βρουν την αναφορά μου αρκετά ενδιαφέρουσα.
Φανταστείτε παιδιά ότι ξυπνάτε μια ωραία ημέρα κι ενώ έχετε την απόλυτη συνειδητοποίηση του περιβάλλοντός σας, δεν μπορείτε να κινηθείτε ή να μιλήσετε. Ο εγκέφαλός σας είναι μεν ξύπνιος, αλλά εσείς δεν μπορείτε να μετακινήσετε το σώμα σας.
Η κατάσταση αυτή, που ονομάζεται υπνική παράλυση ή υπνοπαράλυση, είναι μια προσωρινή αδυναμία κίνησης ή
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, η υπνοπαράλυση είναι μια κατάσταση που επηρεάζει περίπου ένα 8% του γενικού πληθυσμού. Το φαινόμενο δεν είναι επιβλαβές και μπορεί να διαρκέσει λίγα δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά. Όμως, το 90% των ανθρώπων που βίωσαν μια τέτοια εμπειρία, περιγράφουν το συναίσθημα αυτό ως πολύ τρομακτικό.
Δεν είναι ακριβώς γνωστό τι προκαλεί την υπνοπαράλυση, αλλά απ‘ ό,τι φαίνεται, συμβαίνει όταν διαταράσσεται η φάση REM (rapid eye movement - ταχεία κίνηση των οφθαλμών) του ύπνου. Το REM είναι ένα στάδιο του ύπνου που βλέπουμε όνειρα και κατά το οποίο ο εγκέφαλος μας είναι πολύ δραστήριος. Σ' αυτήν την φάση, εκτός από τα μάτια και τους αναπνευστικούς μυς,το σώμα δεν μπορεί να μετακινηθεί, ενδεχομένως προς αποφυγήν ανεξέλεγκτων, απότομων κινήσεων οι οποίες δυνητικά θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε τραυματισμούς.
Στους ενήλικες, σ' έναν χρόνο ύπνου 7-8 ωρών, ο ύπνος REM καλύπτει ένα ποσοστό 20-25% της περιόδου, ήτοι 2 ώρες περίπου. Στην αρχή της νύχτας, μόνο λίγος χρόνος δαπανάται στον ύπνο REM. Στο τέλος της νύχτας, η συχνότητα και η διάρκεια αυξάνονται.
Πρώτα εμφανίζεται ο κύκλος NREM (non-rapid eye movement = μη ταχεία κίνηση των ματιών) που αποτελεί το 75% περίπου του συνολικού χρόνου του ύπνου. Στις NREM φάσεις τα όνειρα είναι σπάνια.
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν την παράλυση ύπνου μία ή δύο φορές στη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι μερικές φορές το μήνα. Μπορεί να συμβεί σε άτομα όλων των ηλικιών, αλλά πιο συχνά ξεκινά στην εφηβική/νεανική ηλικία. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, η υπνική παράλυση συμβαίνει ως μεμονωμένο περιστατικό και σ’ άτομα που κατά τ’ άλλα είναι απολύτως υγιή.
Συμπτώματα
Εκτός της απόλυτης, αλλά προσωρινής, αδυναμίας μετακίνησης ή ομιλίας, που ήδη προανέφερα, άλλα συμπτώματα/χαρακτηριστικά της υπνοπαράλυσης περιλαμβάνουν:
• Δυσκολία λήψης βαθιάς αναπνοής με το συναίσθημα συμπίεσης του θώρακα.
• Μερικά άτομα είναι σε θέση ν’ ανοίξουν τα μάτια τους, άλλοι πάλι δεν μπορούν.
• Ψευδαισθήσεις. Πολλοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι στο δωμάτιο υπάρχει κάποιος ή κάτι που επιθυμεί να τους βλάψει και νιώθουν πολύ φοβισμένοι.
Ο ύπνος REM μερικές φορές μπορεί να εμφανιστεί ενώ είμαστε ξύπνιοι. Η υπνοπαράλυση αυτού του τύπου θεωρείται μια διαταραχή ύπνου και κατατάσσεται στις παραϋπνίες. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ο ύπνος REM μπορεί μερικές φορές να εμφανιστεί και σε άτομα που είναι ξύπνια, αλλά έχει συσχετιστεί με:
• Την έλλειψη/στέρηση ύπνου.
• Ακανόνιστες ώρες ύπνου, όπως π.χ. λόγω νυκτερινής βάρδιας.
• Το να κοιμάται κανείς ανάσκελα.
• Οικογενειακό ιστορικό παράλυσης ύπνου.
• Ψυχικές παθήσεις όπως π.χ η διπολική διαταραχή.
• Την ναρκοληψία - Μια μακροχρόνια πάθηση κατά την οποία το άτομο, ανεξάρτητα από ώρα και χρόνο, καταβάλλεται από ξαφνική υπνηλία και πέφτει σε ύπνο.
• Χρήση ορισμένων φαρμάκων.
• Αυξημένο στρες.
Οι άνθρωποι ήταν εν γνώσει της υπνικής παράλυσης πολύ πριν από την εξέλιξη της ιατρικής επιστήμης. Πολλοί λαοί της έχουν αποδώσει δαιμονικό χαρακτήρα υπό την μορφή μιας γυναικόμορφης σκιάς, που έρχεται τις νύχτες, κάθεται πάνω στον θώρακα των ανθρώπων και τους ταλαιπωρεί. Στην ανατολική Ευρώπη έχει επικρατήσει ως Μόρα ή Μάρα από
Οι ρίζες του ονόματος της Μόρας όμως συνδέονται και με το μυθολογικό αρχαίο τέρας Μορμώ ή Λάμια, με το οποίο τρόμαζαν τα παιδιά οι αρχαίοι αφού σύμφωνα με τον μύθο παραμόνευε στο σκοτάδι για να τ' αρπάξει.
Δεν θα εμβαθύνω όμως σε λεπτομέρειες κι αναλύσεις, για περισσότερα το διαδίκτυο στην διάθεσή σας!
Η παράλυση του ύπνου συχνά βελτιώνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά και η βελτίωση των συνθηκών ύπνου μπορεί να συμβάλλει θετικά.
Εάν η υπνική παράλυση είναι ιδιαίτερα σοβαρή και συνάδει με άλλες παθήσεις, τότε πολύ πιθανόν απαιτείται διαφορετική προσέγγιση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μια θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα και παράλληλα η ταυτόχρονη αντιμετώπιση των συνοδών ασθενειών είναι αναγκαία.
Διακοπή ενός τέτοιου επεισοδίου μπορεί να επιτευχθεί αν εστιάσει κανείς στην προσπάθεια να κινήσει ένα δάκτυλο. Επίσης αν κάποιος επιχειρήσει να σας αγγίζει ή προσπαθήσει να σας μιλήσει, τότε μπορεί το επεισόδιο να τερματιστεί νωρίτερα. Ακόμα κι αν δεν κάνετε τίποτα, μέσα σε λίγα λεπτά, η φάση λήγει από μόνη της.
Αν και προκαλεί άγχος και τρόμο, η υπνική παράλυση δεν είναι επικίνδυνη.
Γιάννης Αρβανιτάκης
ΠΗΓΕΣ
http://www.xfiles.gr/2013/10/τι-είναι-η-μόρα
http://healthnews.reporter.com.cy/health/article/3693/otan-i-mora-erchetai-ston
https://www.verywellhealth.com/the-four-stages-of-sleep-2795920
https://www.ancient-origins.net/myths-legends/she-brings-bad-news-scary-slavic-household-spirit-called-kikimora-006776
ΠΗΓΕΣ
http://www.xfiles.gr/2013/10/τι-είναι-η-μόρα
http://healthnews.reporter.com.cy/health/article/3693/otan-i-mora-erchetai-ston
https://www.verywellhealth.com/the-four-stages-of-sleep-2795920
https://www.ancient-origins.net/myths-legends/she-brings-bad-news-scary-slavic-household-spirit-called-kikimora-006776
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου