Ήμερη Γραμβούσα

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ, ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ, ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ...
ΟΜΟΡΦΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Ήμερη Γραμβούσα (η νήσος Κώρυκος της αρχαιότητας), η παραλία του Μπάλου, Κρήτη

του Γιάννη Αρβανιτάκη

Γεια σας φιλαράκια,

τον Οκτώβρη του 2020 είχαμε προγραμματίσει ένα ταξιδάκι στη δυτική Κρήτη και είχα γράψει τότε δύο λόγια για το Λαφονήσι. Άλλη μια περιοχή που βρισκόταν για αρκετά χρόνια στο στόχαστρό μας ήταν η παραλία του Μπάλου, η Ήμερη Γραμβούσα δεν συμπεριλαμβανόταν στο σχέδιο, αποτέλεσε όμως ένα πολύ ευχάριστο παράπλευρο κέρδος, κι αυτό επειδή επιλέξαμε να επισκεφθούμε τον Μπάλο δια θαλάσσης. Το καραβάκι ξεκινά από την Κίσσαμο και σε μία ώρα περίπου καλύπτει τα 11 ναυτικά μίλια που μας χωρίζουν από το νησάκι.

Από μακριά δυσκολεύεται να ξεχωρίσει κανείς το φρούριο επειδή

Νότια πλευρά του νησιού. Το φρούριο της Γραμβούσας μόλις διακρίνεται.

τα χρώματα του τείχους και του περιβάλλοντος είναι σχεδόν συνυφασμένα. Όσο πλησιάζαμε όμως το νησί η εικόνα του κάστρου της Γραμβούσας γινόταν ευκρινέστερη. Βλέποντας το οχυρό να μας ζυγώνει, σκέφθηκα πόσο ωραία θα είναι η θέα από ‘κει πάνω! Αφού αράξαμε και μας δόθηκε χρόνος παραμονής δύο ωρών, σκανδαλίστηκα με την πρόκληση της ανάβασης στο κάστρο. Κοιτάω πάνω, κοιτάω κάτω, υπολογίζω την απόσταση και την απότομη κλίση της πλαγιάς σε ορισμένα σημεία, κι αρχίζω τη συζήτηση με τον εαυτό μου, προσπαθώντας να με πείσω:

''Ελα νεαρέ, θα τα καταφέρεις'', μου λέει η συνείδησή μου, δίνοντας μου κουράγιο, ''θα σταματάς κάπου, κάπου για να πάρεις δύο ανάσες ή να βγάλεις μια ή δύο φωτογραφίες...έτσι, δεν θα δείχνεις στους άλλους ότι σταμάτησες για να ξεκουραστείς και θα ικανοποιείς ταυτόχρονα τον εγωισμό σου''. Αυτό ήταν, η απόφαση πάρθηκε γρήγορα, φορτώνω τα χρονάκια μου στην πλάτη, παίρνω ένα μπουκάλι νερό για παρέα και βαδίζω προς το μονοπάτι της ανόδου. Η Κάθυ προτίμησε να με περιμένει κάτω, ενώ άλλοι συνταξιδιώτες ξάπλωσαν στην παραλία.

Κατά την διαδρομή με προσπερνούσαν κάτι νιάτα σαν ζαρκάδια, αλλά δεν πτόησα, ούτε τα ζήλεψα, ένιωσα ευτυχής, ευγνώμων και

Πρώτη στάση. 

προνομοιούχος που στην ηλικία μου, είχα τις δυνάμεις, όχι να συναγωνιστώ, αλλά να συμμετάσχω.

Τελικά, χωρίς να πολυφούσκο-ξεφουσκώσω, έφθασα αισίως στον προορισμό μου και το αποδεικνύουν έμμεσα οι φωτογραφίες που παραθέτω. Όχι, δεν πρόκειται για φωτο-επικόλληση!

ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ – ΙΣΤΟΡΙΑ

Σύμφωνα με τον Βρετανό εξερευνητή, ιστορικό και συγγραφέα Tim Severin (25.09.1940 - 18.12.2020) η Ήμερη Γραμβούσα είναι το μυθικό νησί Αολία, πατρίδα του Αιόλου. Πάντως, στην Οδύσσειά του, ο Όμηρος αναφέρεται στη νήσο Αιολία ή Αιολίη, η οποία βρισκόταν στο δυτικό άκρο του κατά Όμηρον κόσμου και λεγόταν Στρογγύλη.

Η κεντρική είσοδος του κάστρου.

Σήμερα ονομάζεται Στρόμπολι και ανήκει στις Λιπάρες Νήσους ή Νησιά του Αιόλου (ιταλικά Isole Eolie ή Isole Lipari), κοντά στη Σικελία.

Ο Αίολος κρατούσε τους ανέμους μέσα στον ασκό του και τους άφηνε μετά από εντολή του Δία. Οι Έλληνες θεωρούσαν τον Αίολο ταμία ή φύλακα των ανέμων, όχι θεό τους. Γι' αυτό δεν είχε ιερά, ούτε γίνονταν θυσίες προς τιμήν του. Θεό τον θεωρούσαν οι Ρωμαίοι.

Ο Οδυσσέας με το πλήρωμα του, κατά το ταξίδι επιστροφής του από τον Τρωικό πόλεμο στην Ιθάκη, άραξαν στο νησί όπου ο Αίολος τους φιλοξένησε για ένα μήνα. Όταν, προτού αναχωρήσει, ζήτησε τη βοήθεια του Αιόλου, αυτός έκλεισε όλους τους ανέμους σε ένα ασκί και άφησε μόνο τον ούριο Ζέφυρο να πνέει ευνοϊκά γι' αυτούς. Λίγο πριν φθάσουν στην Ιθάκη, ενώ ο Οδυσσέας είχε αποκοιμηθεί,

Μετά την κοπιαστική ανάβαση, αποζημιώνεσαι με μια συναρπαστική θέα.
Στο κέντρο της φωτογραφίας διακρίνεται η παραλία του Μπάλου.

νομίζοντας ότι ο ασκός περιείχε χρυσάφι, οι σύντροφοί του τον ανοίγουν απελευθερώνοντας όλους τους ανέμους. Η καταιγίδα που ξέσπασε έστειλε τον Οδυσσέα και την παρέα του πίσω στο νησί του Αιόλου, ο οποίος όμως, λόγω της ασέβειας των συντρόφων του, δεν δέχτηκε να τον βοηθήσει και πάλι.

Κατά την αρχαιότητα και μέχρι την έλευση των Ενετών, τον 16ο αιώνα, η Γραμβούσα ονομαζόταν Κώρυκος, δηλαδή δερμάτινος ασκός. Το σημερινό της όνομα Γραμβούσα, πιθανόν προέρχεται από

Μια άποψη του φρουρίου από μέσα.

τη βενετσιάνικη λέξη Garabuse, που σημαίνει φυλάκιο ακρωτηρίου.

Το φρούριο

Το κάστρο της Γραμβούσας κτίστηκε από τους Ενετούς στο διάστημα 1579-84, σε ύψος 137 μέτρων πάνω από το φυσικό λιμάνι του νησιού. Εχει ακανόνιστο τριγωνικό σχήμα με τείχη μήκους 272 μέτρων και κάθε πλευρά του φθάνει το 1χλμ περίπου. Η τέταρτη βόρεια πλευρά του κάστρου δεν έχει χτιστεί αφού προστατεύεται από απόκρημνα βράχια. Υπήρξε φρούριο στρατηγικής σημασίας με δυνατότητα ελέγχου του στενού που σχηματίζεται ανάμεσα στη Δυτική Κρήτη και την Πελοπόννησο. Στην εποχή του εθεωρείτο απόρθητο.

Η κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς είχε ολοκληρωθεί το

Ο ναός του Ευαγγελισμού

1669. Εν τούτοις, οι Ενετοί, με την συνθήκη Μorozini κατάφεραν να κρατήσουν το κάστρο της Γραμβούσας και τις νησίδες της Σούδας και την Σπιναλόγκα, ελπίζοντας ότι κάποτε θα ανακαταλάμβαναν την Κρήτη. Φρούδες οι ελπίδες όμως, το φρούριο παραδίδεται αμαχητί στους Τούρκους το 1692 μετά από δωροδοκία του Ενετού φρούραρχου Luca Della Rocca. Εν συνεχεία οι Τούρκοι ενίσχυσαν το οχυρό με 66 κανόνια μεγάλου βεληνεκούς και η άλωσή του κατέστη ακόμη πιο δύσκολη. Έως το 1825 κάθε προσπάθεια των Κρητών να το κατακτήσουν απέβαινε άκαρπη. Στις 9 Αυγούστου 1825, μια ομάδα 300 έως 400 Κρητών επαναστατών υπό την ηγεσία του Δημήτρη Καλλέργη και του Εμμανουήλ Αντωνιάδη έφτασε στην Κρήτη από τις Σπέτσες και μεταμφιεσμένη σε Τούρκους κατάφερε να εισέλθει και να καταλάβει το κάστρο.

Δεν μπόρεσα να βρω αν όλοι τους ήταν μεταμφιεσμένοι σαν Τούρκοι ή μόνο μερικοί εξ αυτών. 

Η Γραμβούσα, ήταν και το πρώτο κομμάτι ελεύθερης Κρήτης. Εν καιρώ, το νησί έγινε καταφύγιο 3000 περίπου κατοίκων και άλλων Ελλήνων επαναστατών, οι οποίοι οργανώθηκαν και σχημάτισαν μία προσωρινή διοίκηση του νησιού, το «Κρητικό Συμβούλιο».

...και μία σέλφι για τους τυχόν αμφιβάλλοντες.

Δυστυχώς όμως, λόγω των πολύ δύσκολων συνθηκών διαβίωσης και της έλλειψης τροφίμων, συχνά κατέφευγαν στην πειρατεία, κουρσεύοντας αδιακρίτως τα καράβια που πέρναγαν ανάμεσα στη Γραμβούσα και τα Αντικύθηρα. Η δυσμένεια που προκλήθηκε στην κοινή γνώμη της Ευρώπης οδήγησε, κατόπιν συμφωνίας με την Ελληνική Κυβέρνηση, επί Ιωάννη Καποδίστρια, στην κατάληψη του φρουρίου και εξεδίωξη των πειρατών από τους στόλους της Αγγλίας και Γαλλίας το 1828.

Με την Συνθήκη ή Πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 η Κρήτη παρέμεινε στους Τούρκους και το 1831 η Ρωσική φρουρά της Γραμβούσας, παρέδωσε το οχυρό πάλι στους Τούρκους.

Τα σχόλια περισσεύουν φίλες και φίλοι. Μπορεί να μην είμαστε ιστορικοί, αλλά σίγουρα δεν είμαστε ούτε κωφοί ούτε αόματοι! Ζούμε καθημερινώς την ιστορία...και την ευμένεια κάποιων δήθεν συμμάχων μας προς τους γείτονες...

Πάντως παιδιά, μια επίσκεψη στο κάστρο αξίζει οπωσδήποτε, όχι

μόνο για την υπέροχη θέα που μας προσφέρει από ψηλά...αλλά, αν φανείτε τυχεροί μπορεί πέσετε πάνω στον κρυμμένο θησαυρό των πειρατών...που βρίσκεται θαμμένος κάπου εκεί...όπως λένε...

Το ναυάγιο και το ιστορικό του

Χαρακτηριστικό στοιχείο της Ήμερης Γραμβούσας αποτελεί και το σκουριασμένο ναυάγιο, δίπλα στο λιμάνι.

Πρόκειται για το Motorship Δημήτριος Π, το οποίο στις 30 Δεκεμβρίου του 1967, φορτωμένο με 440 τόνους τσιμέντο, απεπλευσε από την Χαλκίδα με και προορισμό την βόρεια Αφρική. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, λόγω των καιρικών συνθηκών αναγκάστηκε να αγκυροβολήσει στα Κύθηρα. Στις 6 Ιανουαρίου αναχώρησε εκ νέου, αλλά και πάλι η κακοκαιρία υποχρέωσε τον κυβερνήτη να ρίξει διπλή άγκυρα σε απόσταση 200 μέτρων περίπου από την νότια ακτή της Ήμερης Γραμβούσας. Στις 8 Ιανουρίου έσπασε η αλυσίδα της δεξιάς άγκυρας και παρά τις προσπάθειες του

Το ναυάγιο

καπετάνιου το σκάφος προσάραξε με την αριστερή πλευρά του, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει το μηχανοστάσιο. Το πλήρωμα εγκατέλειψε το πλοίο και παρελήφθει δύο μέρες αργότερα από το αντιτορπιλικό Ιέραξ που προσέτρεξε για βοήθεια.

Η λιμνοθάλασσα του Μπάλου

Η εξωτική φυσική ομορφιά, τα γαλαζοπράσινα νερά, η λευκή αλλά και η σε πολλά σημεία ροζ χρώματος άμμος, που προέρχεται από τα θρυμματισμένα κελύφη κοχυλιών, τοποθετούν την παραλία του Μπάλου στον κατάλογο των ωραιοτέρων της Κρήτης. Σημειωτέον ότι η γύρω περιοχή, με τα σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας που διαθέτει, είναι ενταγμένη στο πρόγραμμα προστασίας Natura.

Τώρα, αν θέλετε να απολαύσετε την παραλία και δεν σας αρέσει η

Η παραλία και λιμνοθάλασσα του Μπάλου από το κάστρο.

πολλή βαβούρα, καλύτερα να αποφύγετε τους μήνες Ιούλιο η Αύγουστο.

Ο ευκολότερος τρόπος πρόσβασης της περιοχής είναι με καραβάκι, αν όμως προτιμάτε το περπάτημα ή κάποιο αυτοκινούμενο όχημα, τότε θα πάρετε τον χωματόδρομο από την Καλυβιανή, κατά μήκος της Χερσονήσου της Γραμβούσας, ο οποίος μετά από 10χλμ περίπου θα σας φέρει σ’ έναν μεγάλο χώρο σταθμευσης. Από εκείνο το σημείο, η παραλία απέχει άλλο ένα χιλιόμετρο περίπου. Αν θέλετε περισσότερη ησυχία, τότε θα σας συμβούλευα να ξεκινήσετε νωρίς, βλέπετε τα καραβάκια με κόσμο καταφθάνουν γύρω στις 14:00!
Δυστυχώς, μολονότι προστατευόμενη περιοχή, τα τελευταία χρόνια,

Η παραλία του Μπάλου.

φύτρωσαν στην παραλία μία καντίνα και κάτι ομπρέλες! Καθόλου παράξενο φαινόμενο για τη Χώρα μας.

Πάντως, όπως προανέφερα, το καραβάκι προσφέρει άλλα πλεονεκτήματα. Διαλέξτε και πάρτε!

Αν σας περισσεύει χρόνος και σας κυριεύσουν ανιχνευτικές τάσεις, ρίξτε μια ματιά στον πετρόκτιστο ναό του Αγίου Γεωργίου ο οποίος βρίσκεται στο ακρωτήρι Τηγάνι αλλά έχει καθιερωθεί να εορτάζεται την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Επίσης, στη βόρεια πλευρά υπάρχει

Η λιμνοθάλασσα του Μπάλου.

το σπηλαιοβάραθρο όπου το 1825 οι Οθωμανοί κατέσφαξαν πολλά γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει εκεί για να κρυφτούν.

Αυτά για σήμερα φίλες και φίλοι.

Γιάννης Αρβανιτάκης


ΠΗΓΕΣ - ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Προσωπικές σημειώσεις μου και τα διάφορα φυλλάδια με πληροφορίες 
https://www.cretanbeaches.com

 Τα σημάδια της ανύψωσης στις ακτές της Γραμβούσας,
κατά 6-9 μέτρα, μετά από το σεισμό του 365 μ.Χ..

Πηγή: 🥇Ταξιδιωτικός Οδηγός Κρήτης⛵🏊⭐ - Λιμνοθάλασσα Μπάλου cretanbeaches.com
https://www.cretanbeaches.com/el/%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CE%B8%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83%CE%B1-%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%BB%CE%BF%CF%85