Η ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΗ ΚΟΛΟΝΟΣΚΟΠΗΣΗ
ΜΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ
του Γιάννη Αρβανιτάκη
Αγαπητές φίλες κι αγαπητοί φίλοι,
απευθύνομαι σε όλους εσάς που περάσατε επιτυχώς το κατώφλι των 50 χρόνων! Θα ήθελα να’ ξερα αλήθεια, πόσοι εξ υμών υποβληθήκατε σε μία προληπτική κολονοσκοπική εξέταση!
Μετά τα πενήντα, η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) διπλασιάζεται κάθε δέκα χρόνια. Για άτομα που
δεν παρουσιάζουν βεβαρυμμένο οικογενειακό ιστορικό, ο ΚΠΕ είναι εξαιρετικά σπάνιος κάτω από την ηλικία των 50 ετών.
Στην Γερμανία, μετά τον καρκίνο του προστάτη και τον καρκίνο του πνεύμονα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου καταλαμβάνει την τρίτη θέση στους άνδρες και στις γυναίκες έρχεται δεύτερος μετά τον καρκίνο του μαστού. Έτσι, από το 2002, για κάθε άτομο ηλικίας 55 ετών και άνω, τα ασφαλιστικά ταμεία συμπεριέλαβαν την προληπτική κολονοσκόπηση στο πρόγραμμα ανίχνευσης πρόδρομων μορφών και ασυμπτωματικού καρκίνου.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, στα πρώτα 10 χρόνια της εφαρμογής του μέτρου, 4 εκατομμύρια άτομα έλαβαν μέρος στις προληπτικές ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) και κατά τους υπολογισμούς αποφεύχθηκαν 180.000 ΚΠΕ.
Διάφορες μελέτες απέδειξαν επίσης, πως η εμφάνιση πρόδρομων μορφών ΚΠΕ είναι συχνότερη στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Τελικά, μετά από μία περίοδο σχετικής αδράνειας, από τον Απρίλιο του 2019, τα γερμανικά ασφαλιστικά ταμεία υγείας θα αναλαμβάνουν τα κόστη των κολονοσκοπήσεων και των δοκιμασιών ανίχνευσης λανθάνουσας (μικροσκοπικής) απώλειας
αίματος στα κόπρανα για τους άνδρες ηλικίας άνω των 50, ενώ για τις γυναίκες παραμένει όπως πριν, ήτοι 55 χρόνων και άνω.
του Γιάννη Αρβανιτάκη
Αγαπητές φίλες κι αγαπητοί φίλοι,
απευθύνομαι σε όλους εσάς που περάσατε επιτυχώς το κατώφλι των 50 χρόνων! Θα ήθελα να’ ξερα αλήθεια, πόσοι εξ υμών υποβληθήκατε σε μία προληπτική κολονοσκοπική εξέταση!
Μετά τα πενήντα, η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου (ΚΠΕ) διπλασιάζεται κάθε δέκα χρόνια. Για άτομα που
Στην Γερμανία, μετά τον καρκίνο του προστάτη και τον καρκίνο του πνεύμονα, ο καρκίνος του παχέος εντέρου καταλαμβάνει την τρίτη θέση στους άνδρες και στις γυναίκες έρχεται δεύτερος μετά τον καρκίνο του μαστού. Έτσι, από το 2002, για κάθε άτομο ηλικίας 55 ετών και άνω, τα ασφαλιστικά ταμεία συμπεριέλαβαν την προληπτική κολονοσκόπηση στο πρόγραμμα ανίχνευσης πρόδρομων μορφών και ασυμπτωματικού καρκίνου.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, στα πρώτα 10 χρόνια της εφαρμογής του μέτρου, 4 εκατομμύρια άτομα έλαβαν μέρος στις προληπτικές ανιχνευτικές εξετάσεις (screening) και κατά τους υπολογισμούς αποφεύχθηκαν 180.000 ΚΠΕ.
Διάφορες μελέτες απέδειξαν επίσης, πως η εμφάνιση πρόδρομων μορφών ΚΠΕ είναι συχνότερη στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Τελικά, μετά από μία περίοδο σχετικής αδράνειας, από τον Απρίλιο του 2019, τα γερμανικά ασφαλιστικά ταμεία υγείας θα αναλαμβάνουν τα κόστη των κολονοσκοπήσεων και των δοκιμασιών ανίχνευσης λανθάνουσας (μικροσκοπικής) απώλειας
Λόγω του αυξημένου προσδόκιμου ζωής, η εξέταση έχει νόημα και για άτομα ηλικίας 70 και 80 χρονών.
Εννοείται βέβαια, πως σε περιπτώσεις που υφίστανται προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου, όπως οικογενειακό αναμνηστικό πολυπόδων ή καρκίνου παχέος εντέρου, το άτομο πάσχει από ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn, τότε η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται νωρίτερα.
Η καρκινογένεση είναι το αποτέλεσμα μιας πολυσταδιακής διαδικασίας, επακόλουθο αλλεπαλλήλων ζημιογόνων μεταλλάξεων των κυττάρων. Προηγείται το πρόκαρκινικο στάδιο, για το παχύ έντερο ένας πρώιμος νεοπλασματικός πολύποδας, ο οποίος εξελίσσεται εν καιρώ, σε καρκίνο. Ο απαιτούμενος χρόνος γι’ αυτή την μετάπτωση ανέρχεται σε δέκα χρόνια περίπου. Το παχύ έντερο είναι ένα από τα όργανα που λόγω της ανατομίας του προσφέρει μια εύκολη πρόσβαση και άμεση επισκόπηση, ως επί το πλείστον, όλων των τμημάτων του παχέος εντέρου.
Άπαξ και η κολονοσκόπηση βγει απόλυτα καθαρή, ο επόμενος έλεγχος δεν είναι αναγκαίος προτού περάσουν 10 χρόνια.
Εάν πάλι κατά την εξέταση ανευρεθεί πολύποδας δεν σημαίνει και
καλά πως θα μεταμορφωνόταν σε καρκίνο. Οι πολύποδες διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες και μόνο οι λεγόμενοι ''νεοπλασματικοί πολύποδες'' δύνανται να μεταπέσουν σε καρκίνο. Η έγκαιρη ανίχνευση κι αφαίρεση των νεοπλασματικών πολυπόδων προλαμβάνει την ενδεχόμενη εξέλιξη τους σε κακοήθη όγκο. Κατόπιν, ανάλογα με το αποτέλεσμα της ιστολογικής εξέτασης, ο θεράπων ιατρός θα κρίνει και θ’ αποφασίσει για το πότε οφείλει να γίνει ο επόμενος κολονοσκοπικός έλεγχος.
Τα αίτια που ευδοκιμούν την ανάπτυξη ΚΠΕ δεν είναι απολύτως γνωστά. Εκτός από τους προδιαθεσικούς παράγοντες που ανέφερα πιο πάνω, φαίνεται να σχετίζονται και με τον τρόπο διαβίωσης μας, π.χ.:
* Η πολύ συχνή κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΚΠΕ, ενώ διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, λαχανικά και φρούτα τον μειώνουν.
* Η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ μεγεθύνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης ΚΠΕ.
* Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεγάλων πολυπόδων στο παχύ έντερο.
* Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, η καθιστική ζωή καθώς και η παχυσαρκία υποβοηθούν την γένεση ΚΠΕ.
Τέλος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ καθώς και ιστορικό προηγηθέντων μορφών καρκίνων φαίνεται πως ευνοούν την ανάπτυξη ΚΠΕ.
Το λεγόμενο σπαστικό κόλον (ΣΚ) ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) δεν υπάγονται σ’ αυτή την κατηγορία.
Ενοχλήσεις/συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσουμε και χρήζουν περαιτέρω διευκρίνισης διότι θα μπορούσαν να υποθάλπουν ΚΠΕ :
* Ξαφνική αλλαγή στις συνήθειες κένωσης του εντέρου ή της σύστασης των κοπράνων ή και αμφοτέρων.
* Παρουσία αίματος στα κόπρανα.
* Ανεξήγητη αναιμία. Η χρόνια απώλεια αίματος από το παχύ έντερο μπορεί να μην είναι ορατή με γυμνό οφθαλμό, δηλαδή να είναι λανθάνουσα.
* Φουσκώματα, δυσφορία, κοιλόπονοι μπορεί μεν να έχουν διαφορετική αιτιολογία, πρέπει όμως να ψάχνονται.
* Αδιευκρίνιστη απώλεια βάρους.
Φίλες και φίλοι, οι περισσότεροι όγκοι δεν προκαλούν ενοχλήσεις ή τα συμπτώματα είναι ασαφή και άτυπα. Γι’ αυτούς τους λόγους,
η διενέργεια προληπτικών διαγνωστικών εξετάσεων είναι εξαιρετικά σημαντική. Προς το παρόν, δεν μπορούμε ακόμη να διαγνώσουμε ή να προβλέψουμε εγκαίρως όλους τους καρκίνους, αλλά γι’ όσους μπορούμε, μιλάμε πλέον για ίαση κι όχι μόνο για παράταση χρόνου ζωής!
Γενικά, η κολονοσκόπηση είναι μια ασφαλής εξέταση και εκτελείται υπό συνθήκες ήπιας καταστολής και αναλγησίας, ''μέθης'' με την λαϊκή της έκφραση. Επειδή ο καλός καθαρισμός του εντέρου είναι καθοριστικός για την επιτυχία της εξέτασης, προηγείται λήψη καθαρτικού μια μέρα πριν από την εξέταση. Γι’ αυτό οι απαραίτητες οδηγίες λήψης του καθαρτικού πρέπει να δίνονται με λεπτομέρεια γραπτά και προφορικά. Η διαδικασία διαρκεί 25 με 30 λεπτά περίπου. Διάτρηση του εντέρου ή αιμορραγία μετά από λήψη βιοψίας, είναι ευτυχώς σπάνιες επιπλοκές.
Οι περισσότεροι των συνανθρώπων μας είναι διστακτικοί ή αποφεύγουν την προληπτική εξέταση του παχέος εντέρου για τους παρακάτω βασικούς λόγους:
* Άγνοια των πλεονεκτημάτων που προσφέρει η κολονοσκόπηση.
* Άγχος λόγω της λανθασμένης εντύπωσης πως η εξέταση είναι επώδυνη.
* Άγχος μήπως υπάρξουν επιπλοκές.
* Άγχος μήπως διαγνωστεί καρκίνος.
* Άγνοια σχετικά με την κάλυψη του κόστους της εξέτασης από τα ασφαλιστικά ταμεία.
* Έλλειψη εμπιστοσύνης στους γιατρούς.
Αλλά, κατά την προσωπική μου γνώμη, κύρια αιτία των προαναφερθέντων είναι η ανεπαρκής ή η παντελής έλλειψη σωστής πληροφόρησης.
Προσυμπτωματικοί εργαστηριακοί έλεγχοι
Στην Ε.Ε. τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία υγείας προσφέρουν
σε άτομα άνω των 50 ετών μια απλή εξέταση κοπράνων για ανίχνευση λανθάνουσας/μικροσκοπικής ποσότητας αίματος ανά 1 ή 2 χρόνια. Σε περίπτωση θετικού ευρήματος ακολουθεί ερευνητική κολονοσκόπηση. Πρόκειται για την απλούστερη, φθηνότερη και ασφαλέστερη μέθοδο προσυμπτωματικού ελέγχου. Η εξέταση γίνεται με την βοήθεια ενός άχρωμου αντιδραστηρίου της γουαγιακόλης (guaiac) μετά από λήψη 3 δειγμάτων κοπράνων από διαδοχικές κενώσεις. Προσωπικά, όπως κι άλλοι πολλοί συνάδελφοι, συνιστώ την λήψη 6 δειγμάτων. Βλέπετε αν υπάρχει κάποια μικροαιμορραγία, δεν είναι πάντα συνεχόμενη, ως εκ τούτου τα περισσότερα δείγματα αυξάνουν και τις πιθανότητες ανίχνευσης. Λόγω, δυνητικά λανθασμένων θετικών αποτελεσμάτων, η μέθοδος απαιτεί μια σχετική διαιτητική αγωγή, με αποφυγή κατανάλωσης κρέατος, ιδίως ωμού ή μισοψημένου, λήψη φαρμάκων όπως ασπιρίνη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, σίδηρο, βιταμίνη C κτλ. . Επίσης, ένα θετικό αποτέλεσμα μπορεί να προέρχεται από άλλες εστίες, όπως π.χ. μικροποσότητες αίματος από αιμορροΐδες, ραγάδες του πρωκτού, οισοφαγίτιδα, ουλίτιδα.
Η ανοσοχημική μέθοδος ανίχνευσης μικροσκοπικού αίματος στα κόπρανα έχει πρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με τη χημική δοκιμασία. Η δοκιμασία αυτή είναι πιο ευαίσθητη προς την ανθρώπινη αιμοσφαιρίνη, συνεπώς επισημαίνει συχνότερα τα παθολογικά ευρήματα. Επίσης, για τον ίδιο λόγο, δεν επηρεάζεται από την διατροφή.
Τα ταμεία δεν καλύπτουν τα έξοδα γι’ αυτή την δοκιμασία.
Μια άλλη μη επεμβατική εξέταση που δεν αναλαμβάνουν τα ασφαλιστικά ταμεία είναι η αξονική κολονογραφία, κατά την οποία μέσω ειδικής τεχνικής λαμβάνουμε δισδιάστατη ή τρισδιάστατη εικόνα όλου του αυλού του παχέος εντέρου. Φυσικά, σε περίπτωση διαπίστωσης πιθανού παθολογικού ευρήματος, απαραίτητη και πάλι η κολονοσκόπηση.
Λοιπόν παιδιά, δεν θα επεκταθώ άλλο! Όπως πάντα παραμένω ανοικτός για ερωτήσεις!
Εννοείται βέβαια, πως σε περιπτώσεις που υφίστανται προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου, όπως οικογενειακό αναμνηστικό πολυπόδων ή καρκίνου παχέος εντέρου, το άτομο πάσχει από ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn, τότε η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται νωρίτερα.
Η καρκινογένεση είναι το αποτέλεσμα μιας πολυσταδιακής διαδικασίας, επακόλουθο αλλεπαλλήλων ζημιογόνων μεταλλάξεων των κυττάρων. Προηγείται το πρόκαρκινικο στάδιο, για το παχύ έντερο ένας πρώιμος νεοπλασματικός πολύποδας, ο οποίος εξελίσσεται εν καιρώ, σε καρκίνο. Ο απαιτούμενος χρόνος γι’ αυτή την μετάπτωση ανέρχεται σε δέκα χρόνια περίπου. Το παχύ έντερο είναι ένα από τα όργανα που λόγω της ανατομίας του προσφέρει μια εύκολη πρόσβαση και άμεση επισκόπηση, ως επί το πλείστον, όλων των τμημάτων του παχέος εντέρου.
Άπαξ και η κολονοσκόπηση βγει απόλυτα καθαρή, ο επόμενος έλεγχος δεν είναι αναγκαίος προτού περάσουν 10 χρόνια.
Εάν πάλι κατά την εξέταση ανευρεθεί πολύποδας δεν σημαίνει και
Τα αίτια που ευδοκιμούν την ανάπτυξη ΚΠΕ δεν είναι απολύτως γνωστά. Εκτός από τους προδιαθεσικούς παράγοντες που ανέφερα πιο πάνω, φαίνεται να σχετίζονται και με τον τρόπο διαβίωσης μας, π.χ.:
* Η πολύ συχνή κατανάλωση κόκκινου ή επεξεργασμένου κρέατος αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ΚΠΕ, ενώ διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, λαχανικά και φρούτα τον μειώνουν.
* Η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ μεγεθύνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης ΚΠΕ.
* Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεγάλων πολυπόδων στο παχύ έντερο.
* Η μειωμένη φυσική δραστηριότητα, η καθιστική ζωή καθώς και η παχυσαρκία υποβοηθούν την γένεση ΚΠΕ.
Τέλος, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ καθώς και ιστορικό προηγηθέντων μορφών καρκίνων φαίνεται πως ευνοούν την ανάπτυξη ΚΠΕ.
Το λεγόμενο σπαστικό κόλον (ΣΚ) ή σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) δεν υπάγονται σ’ αυτή την κατηγορία.
Ενοχλήσεις/συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσουμε και χρήζουν περαιτέρω διευκρίνισης διότι θα μπορούσαν να υποθάλπουν ΚΠΕ :
* Ξαφνική αλλαγή στις συνήθειες κένωσης του εντέρου ή της σύστασης των κοπράνων ή και αμφοτέρων.
* Παρουσία αίματος στα κόπρανα.
* Ανεξήγητη αναιμία. Η χρόνια απώλεια αίματος από το παχύ έντερο μπορεί να μην είναι ορατή με γυμνό οφθαλμό, δηλαδή να είναι λανθάνουσα.
* Φουσκώματα, δυσφορία, κοιλόπονοι μπορεί μεν να έχουν διαφορετική αιτιολογία, πρέπει όμως να ψάχνονται.
* Αδιευκρίνιστη απώλεια βάρους.
Φίλες και φίλοι, οι περισσότεροι όγκοι δεν προκαλούν ενοχλήσεις ή τα συμπτώματα είναι ασαφή και άτυπα. Γι’ αυτούς τους λόγους,
 |
| Συχνότητα εμφάνισης καρκίνου στα διάφορα τμήματα του παχέος εντέρου |
Γενικά, η κολονοσκόπηση είναι μια ασφαλής εξέταση και εκτελείται υπό συνθήκες ήπιας καταστολής και αναλγησίας, ''μέθης'' με την λαϊκή της έκφραση. Επειδή ο καλός καθαρισμός του εντέρου είναι καθοριστικός για την επιτυχία της εξέτασης, προηγείται λήψη καθαρτικού μια μέρα πριν από την εξέταση. Γι’ αυτό οι απαραίτητες οδηγίες λήψης του καθαρτικού πρέπει να δίνονται με λεπτομέρεια γραπτά και προφορικά. Η διαδικασία διαρκεί 25 με 30 λεπτά περίπου. Διάτρηση του εντέρου ή αιμορραγία μετά από λήψη βιοψίας, είναι ευτυχώς σπάνιες επιπλοκές.
Οι περισσότεροι των συνανθρώπων μας είναι διστακτικοί ή αποφεύγουν την προληπτική εξέταση του παχέος εντέρου για τους παρακάτω βασικούς λόγους:
* Άγνοια των πλεονεκτημάτων που προσφέρει η κολονοσκόπηση.
* Άγχος λόγω της λανθασμένης εντύπωσης πως η εξέταση είναι επώδυνη.
* Άγχος μήπως υπάρξουν επιπλοκές.
* Άγχος μήπως διαγνωστεί καρκίνος.
* Άγνοια σχετικά με την κάλυψη του κόστους της εξέτασης από τα ασφαλιστικά ταμεία.
* Έλλειψη εμπιστοσύνης στους γιατρούς.
Αλλά, κατά την προσωπική μου γνώμη, κύρια αιτία των προαναφερθέντων είναι η ανεπαρκής ή η παντελής έλλειψη σωστής πληροφόρησης.
Προσυμπτωματικοί εργαστηριακοί έλεγχοι
Στην Ε.Ε. τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία υγείας προσφέρουν
 |
| Τεχνική αφαίρεσης ενός μισχωτού πολύποδα |
Η ανοσοχημική μέθοδος ανίχνευσης μικροσκοπικού αίματος στα κόπρανα έχει πρόσθετα πλεονεκτήματα σε σχέση με τη χημική δοκιμασία. Η δοκιμασία αυτή είναι πιο ευαίσθητη προς την ανθρώπινη αιμοσφαιρίνη, συνεπώς επισημαίνει συχνότερα τα παθολογικά ευρήματα. Επίσης, για τον ίδιο λόγο, δεν επηρεάζεται από την διατροφή.
Τα ταμεία δεν καλύπτουν τα έξοδα γι’ αυτή την δοκιμασία.
Μια άλλη μη επεμβατική εξέταση που δεν αναλαμβάνουν τα ασφαλιστικά ταμεία είναι η αξονική κολονογραφία, κατά την οποία μέσω ειδικής τεχνικής λαμβάνουμε δισδιάστατη ή τρισδιάστατη εικόνα όλου του αυλού του παχέος εντέρου. Φυσικά, σε περίπτωση διαπίστωσης πιθανού παθολογικού ευρήματος, απαραίτητη και πάλι η κολονοσκόπηση.
Λοιπόν παιδιά, δεν θα επεκταθώ άλλο! Όπως πάντα παραμένω ανοικτός για ερωτήσεις!
Και μια συμβουλή...Όσοι από εσάς δεν το αποφασίσατε ακόμη…σπεύσατε…κι όχι βραδέως!
Γιάννης Αρβανιτάκης
Πηγές
http://www.dkfz.de/de/presse/pressemitteilungen/2017/bilder/Darmkrebs.jpg
https://www.medicinenet.com/fecal_occult_blood_tests/article.htm
https://www.anticancersociety.org.cy/el/file/1L9+LmT1cinGpdeP_+CepQ==/
https://www.kbv.de/html/darmkrebsfrueherkennung.php
Γιάννης Αρβανιτάκης
Πηγές
http://www.dkfz.de/de/presse/pressemitteilungen/2017/bilder/Darmkrebs.jpg
https://www.medicinenet.com/fecal_occult_blood_tests/article.htm
https://www.anticancersociety.org.cy/el/file/1L9+LmT1cinGpdeP_+CepQ==/
https://www.kbv.de/html/darmkrebsfrueherkennung.php
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου