Ετικέτες

Δευτέρα 22 Ιουλίου 2019

ΑΧΙΝΟΙ – Λιχουδιά και μακροζωία

του Γιάννη Αρβανιτάκη

Φίλες και φίλοι,

καλοκαιράκι, μπανάκια στην θάλασσα... όλο και κάποιος από εμάς θα πατήσει κανένα αχινό! Αλήθεια όμως, πόσα γνωρίζουμε γι’ αυτές τις υπάρξεις;

Μία πρόσκληση σε γεύμα, πέρυσι κι εφέτος, από τον φίλο Γιάννη Κωστή, που μεταξύ των ποικίλων λιχουδιών συμπεριελάμβανε και αχινούς, μου έδωσε το κέντρισμα να ψάξω και να εμβαθύνω τις
Είδος αχινού Diadema setosum με μακρυά αγκάθια, ελαφρώς δηλητηριώδης
 αλλά όχι επικίνδυνος. Εν τούτοις...φύλαγε τα ρούχα σου...
Λήψη 2004, Ερυθρά θάλασσα, όταν ήμασταν ακόμη δύτες εν ενεργεία 
γνώσεις μου γύρω απ' αυτά τα δημιουργήματα, τις οποίες μοιράζομαι μαζί σας.

Οι αχινοί ή εχίνοι ή αχινιοί κατοικούν στην γη μας από την Σιλούρια γεωλογική περίοδο, ήτοι εδώ και 450 εκατομμύρια χρόνια περίπου, ανήκουν στους μακροβιότερους οργανισμούς του πλανήτη μας και συγκαταλέγονται στην ομάδα των εχινοδέρμων. Μέχρι σήμερα μας είναι γνωστά περίπου 950 είδη τα οποία απαντώνται σε διαφορετικά βάθη... έως και 5000 μέτρα.

Κάποιοι αχινοί μπορούν να φθάσουν άνετα τα 100 χρόνια ζωής και μερικά ήδη μάλιστα να ξεπεράσουν τα 200, άλλοι πάλι, ζουν πολύ λιγότερο, όπως π.χ. ο ποικιλόχρωμος αχινός (Lytechinus variegatus), ο οποίος ζει μόλις τέσσερα χρόνια. Πάντως οι
περισσότεροι εξ αυτών ζουν γύρω στα 30. Ανεξάρτητα όμως από το προσδόκιμο ζωής τους, ορισμένα είδη τους δεν εμφανίζουν σημάδια διαταραχής της υγείας τους και παρουσιάζουν μόνο ελάχιστα ίχνη γήρανσης παραμένοντας ακμαίοι μέχρι θανάτου.

Για παράδειγμα, ο κόκκινος αχινός (red sea urchin, mesocentrotus franciscanus επιστημονικότερα, ο οποίος απαντάται στην Αλάσκα και στην Μπάχα Καλιφόρνια του Μεξικού) που εκκολάφτηκε το 1818, μπορεί να εξακολουθεί ν’ αυξάνεται και να πληθύνεται μέχρι τις μέρες μας χωρίς να εμφανίζει στοιχεία ύφεσης της
Κόκκινος αχινός - Δανεική φωτογραφία από το διαδίκτυο
αναπαραγωγικής του δραστηριότητας! Με άλλα λόγια, συνεχίζουν να είναι σεξουαλικά ενεργοί μέχρι τα βαθειά μαθουσαλικά γεράματα! Ναι, ναι ξέρω τι σκέφτονται οι άρρενες φίλοι αυτή την στιγμή....

Η έρευνα δημοσιεύθηκε το 2009 στο επαγγελματικό περιοδικό, U.S. Fishery Bulletin (το Δελτίο Αλιείας ΗΠΑ), από επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Όρεγκον και του Εθνικού Εργαστηρίου Lawrence Livermore.

Παλαιότερα επιστεύετο ότι το προσδόκιμο ζωής για τους οι κόκκινους αχινούς κυμαίνονταν μεταξύ 7 έως 15 έτη. Η χρήση σύγχρονων τεχνικών μεθόδων στις διάφορες μελέτες/έρευνες, ανέτρεψε αυτά τα δεδομένα.

Ξέρετε βρε παιδιά, νομίζω πως θα έπρεπε να αναθεωρήσουμε την θεωρία για το βιολογικό ρολόι όπου η ζωή, η αναπαραγωγή και ο θάνατος είναι προγραμματισμένα; Ίσως τελικά το γήρας να είναι μια παρενέργεια της φύσης...χα, χα...που θα μπορούσε να θεραπευθεί! Γιατί δηλαδή οι αχινοί αψηφούν τους κανόνες της φύσης και διατηρούν νεανικό τους σφρίγος έως τα βαθιά γεράματα άνευ σημείων παρακμής;

Οι επιστήμονες James Coffman (Τζέιμς Κόφμαν), επίκουρος καθηγητής στο Βιολογικό Εργαστήριο της νήσου Μάουντ Ντέζερτ
Σκελετός αχινού από την συλλογή μας
των Ηνωμένων Πολιτειών (MDI Biological Laboratory), και Andrea Bodnar (Αντρέα Μπόντναρ), ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ωκεάνιων Μελετών των νήσων Βερμούδων (Bermuda Institute of Ocean Sciences), μελέτησαν τις αναγεννητικές ικανότητες σε τρία είδη αχινών με διαφορετικό προσδόκιμο ζωής: μεγάλο, μεσαίο και μικρό. Συμπέρασμα:

«ΟΙ ΑΧΙΝΟΙ ΔΕΝ ΓΕΡΝΟΥΝ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΖΟΥΝ ΠΟΛΥ ΛΙΓΑ ΧΡΟΝΙΑ»

Καθώς οι αχινοί μοιράζονται αρκετές γενετικές συγγένειες με τους ανθρώπους, πιστεύεται πως περαιτέρω μελέτες θα μπορούσαν να αναδείξουν τρόπους για τον έλεγχο της ανθρώπινης γήρανσης!

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ

Paracentrotus lividus λέγεται το είδος του αχινού που απαντάται στη Μεσόγειο και τον Ανατολικό Ατλαντικό. Για τους κατόχους ερασιτεχνικής άδειας αλιείας επιτρέπεται η αλίευση 30 αχινών ανά σκάφος και 20 αχινών για τους μεμονωμένους αλιείς! Περίεργο, σκέφτηκα όταν το διάβασα, δηλαδή αν είναι 4 άτομα σ’ ένα σκάφος τι γίνεται;

Πολλοί εξ ημών ίσως δεν το γνωρίζουν, αλλά επειδή ο αχινός
Σκελετός αχινού της συλλογής μας από τα περιπετειώδη χρόνια μας...
θεωρείται είδος προς εξαφάνιση οι αρμόδιες αρχές επιβάλλουν πρόστιμα που κυμαίνονται από 400 μέχρι και 4.000 ευρώ στους παράνομους ψαράδες…αν τους πιάσουν βέβαια!

Ψάχνοντας, σ’ ένα ελληνικό δημοσίευμα, πρόσεξα ότι σύμφωνα με τα δεδομένα κάποιων ιχθυολόγων, οι αχινοί ως οργανισμοί εδρεύοντες σε μια περιοχή ή ένα σημείο, πολλές φορές συγκεντρώνουν την βρωμιά της θάλασσας με τις ανάλογες επιπτώσεις…Κάτι που έρχεται σε αντίθεση μ’ αυτό που μας είπαν και πιστεύαμε για χρόνια, ήτοι πως όπου υπάρχουν αχινοί τα ύδατα είναι πεντακάθαρα διότι δεν αντέχουν στο βρώμικο περιβάλλον. Νέα κατάδυση λοιπόν στο διαδίκτυο για να δω αν υπάρχει ένα επιστημονικό γραπτό που να υποστηρίζει τους ισχυρισμούς αυτών των επιστημόνων! Τελικά, δεν βρήκα ούτε ένα επιστημονικό άρθρο που να το επιβεβαιώνει! Σημειωτέον όμως, δεν βρήκα επίσης, ούτε ένα άρθρο που να συσχετίζει τα καθαρά νερά με την άφθονη παρουσία αχινών!

Εν τούτοις, συνιστάται πάντοτε, προτού καταναλώσετε αχινούς, να 
Γονάδες
φροντίσετε να μάθετε την προέλευσή τους, αν είναι πιστοποιημένοι ή έχουν αλιευθεί από άτομα της εμπιστοσύνη σας.

Παρεμπιπτόντως, διάβασα επίσης, πως από τον Οκτώβριο του 2014 λειτουργεί στην Πιερία μονάδα εκτροφής αχινών! Σύνδεσμος: https://www.karfitsa.gr/stin-pieria-paragoyn-axinoys/

Η κατανάλωση αχινού ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες, στους Ρωμαίους όπως και σε άλλους λαούς, οι Ιάπωνες όμως είναι οι πραγματικοί λάτρεις!

Αν και, όταν μιλάμε για ''ελληνικό χαβιάρι'' αναφερόμαστε στ’ αυγά των αχινών και λέμε πως ήταν καλά αυγωμένοι, στην πραγματικότητα την νοστιμιά του αχινού την οφείλουμε στις γονάδες του, που είναι και το μόνο βρώσιμο μέρος του. Όταν έχουμε πανσέληνο, οι αχινοί θεωρούνται ''γεμάτοι'', στη δε χασοφεγγαριά είναι σχεδόν άδειοι. Προφανώς το φεγγάρι πρέπει ν’ ασκεί κάποια επίδραση σ’ αυτούς.

Οι Ιάπωνες το αποκαλούν "uni" που στα ιαπωνικά σημαίνει γονάδες και καταναλώνεται ωμό με σασίμι (φρέσκο ωμό ψάρι κυρίως από κρέας τόνου ή σολομού κομμένο σε λεπτές φέτες δίχως ρύζι) ή με σούσι.

Η γεύση τους έχει την θαλασσινή αρμύρα μ’ ένα άρωμα που γλυκίζει. Στις ποικίλες παραλλαγές μαγειρέματος δεν εισέρχομαι, σας παραπέμπω γι’ αυτό στο διαδίκτυο.

Η θερμιδική αξία 100 γραμμαρίων γονάδων αχινών ανέρχεται στις 170 περίπου θερμίδες και περιέχουν πολύ λίγο λίπος. Το δε λίπος είναι σχεδόν όλο ακόρεστο. Οι γονάδες είναι τροφή πλούσια σε
Uni-ikura (γονάδες αχινού με αυγά σολομού μαγειρεμένα α λα ιαπωνικά) 
πρωτεΐνες, βιταμίνη Α, θειαμίνη (Β1), νιασίνη (Β3), πυριδοξίνη (Β6), βιταμίνη D, ψευδάργυρο και φώσφορο. Περιλαμβάνουν επίσης αρκετά ω-3 λιπαρά οξέα.

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι το uni (γονάδες), αν και σε πολύ μικρές ποσότητες, περιέχει μια χημική ουσία που προκαλεί ευφορία, παρόμοια με αυτήν που βρίσκεται στην μαριχουάνα. 

Το εν λόγω συστατικό είναι ένας κανναβινοειδής νευροδιαβιβαστής που ονομάζεται ανανδαμίδιο ή ανανδαμίδη, επίσης γνωστός ως αραχιδονουλεθανολαμίδιο ή ΑΕΑ. Μερικοί λένε ότι αυτός είναι κι ο λόγος που οι αχινοί είναι τόσο απολαυστικοί.

Το ανανταμίδιο, γνωστό και ως "μόριο ευδαιμονίας", είναι μια ουσία που παράγεται από το σώμα μας και δεσμεύεται από τους υποδοχείς κανναβινοειδών. Έχει παρόμοια μοριακή δομή με την τετραϋδροκανναβινόλη (THC), την κύρια ψυχοδραστική ένωση στην κάνναβη. Παράγεται σε κυτταρικές μεμβράνες και ιστούς στο σώμα

Η λέξη "ανάντα" προέρχεται από το σανσκριτικό που σημαίνει μακαριότητα/ευδαιμονία, καθώς προσφέρει ευχάριστες στιγμές. Η ανανταμίδη αλληλεπιδρά με τους υποδοχείς CB1 στο νευρικό σύστημα και τους υποδοχείς CB2 στο περιφερικό νευρικό σύστημα. Επίσης γνωστό ως "το μόριο του θαύματος".

...και για τους λάτρεις της σοκολάτας...κι αυτή περιέχει μικρές ποσότητες ανανταμίδης! 

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΔΙΨΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ… ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

° Οι αχινοί θάλασσας είναι επί του παρόντος τα μόνα ζώα που έχουν αποδειχθεί ότι βλέπουν χωρίς να έχουν μάτια. Βλέπουν διαμέσου φωτοευαίσθητων κυττάρων που βρίσκονται στους βαδιστικούς σωληνωτούς ποδίσκους τους, οι οποίοι μοιάζουν με πλοκάμια και βρίσκονται διατεταγμένα ζευγαρωτά, σε 5 σειρές, στο κάτω μέρος του σώματος τους. Οι ποδίσκοι καταλήγουν σε αναρροφητήρες (βεντούζες) που διευκολύνουν την πρόσφυση σε βράχους, το κυνήγι και την κίνηση στο πάτωμα του ωκεανού.
Ολόκληρο το σώμα τους λειτουργεί ως σύνθετο μάτι.

° Η ούρηση πάνω σε τραύματα από αχινούς ή τσιμπήματα από μέδουσες είναι μύθος! Στην πραγματικότητα μπορεί να προκαλέσει ακόμη περισσότερο πόνο, παρά ανακούφιση.

° Ακόμη κι όταν αφαιρεθεί το αγκάθι, πολλές φορές μπορούν να παραμείνουν υπολείμματα κάτω από το δέρμα. Αν είναι εφικτό,
Σκελετός άλλου είδους αχινού της συλλογής μας
μουλιάστε το τραυματισμένο μέλος για μισή ώρα σε ζεστό ξύδι. Αυτό βοηθάει να έρθουν τα απομεινάρια στην επιφάνεια ή να διαλυθούν.

° Η συσκευή μάσησης του αχινού (το στόμα) αποκαλείται ''λυχνάρι του Αριστοτέλη'', επειδή αυτός το περιέγραψε πρώτος.

° Αχινοί που είναι προσκολλημένοι σε μεταλλικά αντικείμενα όπως άγκυρες, ύφαλα πλοίων, μεταλλικές αποβάθρες, δεν πρέπει να τρώγονται λόγω κινδύνου δηλητηρίασης

° Πάλι σε ελληνικό δημοσίευμα, διάβασα πως οι αρσενικοί αχινοί είναι μαύροι με μεγάλα αγκάθια και δεν είναι εδώδιμοι (ίσως οι γράφοντες να εννοούσαν ότι δεν είναι βρώσιμοι στην Ελλάδα!). Όταν το συζητούσαμε με τον φίλο μου τον Λάκη μου ανέφερε πως μία Ιταλίδα φίλη του είχε πει πως στην Ιταλία τρώνε και τους αρσενικούς. Όπως είπαμε αυτό που τρώγεται είναι οι γονάδες, και γονάδες έχουν αμφότερα τα φύλα! Αυτό μου έδωσε την αφορμή να το ψάξω περισσότερο. Από τα ξένα δημοσιεύματα, διαπίστωσα ότι ο ισχυρισμός πως οι αρσενικοί αχινοί δεν είναι φαγώσιμοι είναι λανθασμένος. Η διαφορά μεταξύ τους έγκειται στο ότι οι γονάδες (που αποκαλούνται και λοβοί) του αρσενικού έχουν πιο ζωντανό χρώμα και λιγότερη περιεκτικότητα σε νερό και τείνουν να διατηρούνται καλύτερα, ενώ οι θηλυκοί λοβοί έχουν χρώμα πιο ανοιχτό, είναι μαλακότεροι, πιο εύγευστοι αλλά και πιο δύσκολα διατηρητέοι! 
Το χρώμα των θηλυκών ποικίλει, τ’ αγκάθια τους είναι μικρότερα και συνήθως πάνω στα αγκάθια τους φέρουν κάποιο κοχυλάκι ή φύκι.

° Η μέση διάμετρος του αχινού κυμαίνεται από 3 έως 10 εκατοστά. Το μεγαλύτερο μέγεθος που έχει μετρηθεί μέχρι σήμερα φθάνει τα 36 εκατοστά.

° Το κυκλοφορικό τους σύστημα λειτουργεί διαμέσου ενός υδατοαγγειακού δικτύου που μεταφέρει το νερό μέσα από το σώμα τους.

° Η αναπαραγωγή τους είναι εξωτερική, δηλαδή κατά την διάρκεια της άνοιξης τα θηλυκά απελευθερώνουν τ’ αυγά και τ’ αρσενικά το σπέρμα τους στο νερό τα οποία γονιμοποιούνται και αναμιγνύονται με το πλαγκτόν. Μετά την εκκόλαψη τους σε μερικούς μήνες, οι πιτσιρικάδες αχινοί θα κατακάτσουν στον βυθό όταν πλέον καταφέρουν να φθάσουν σε μια ηλικία 2 έως 5 ετών!

° Μεταξύ των αχινών υπάρχουν και μερικοί δηλητηριώδεις. Ο πιο επικίνδυνος αχινός, Flower Urchin (δεν βρήκα την ελληνική του  απόδοση, αχινός λουλούδι στην ελεύθερη μετάφραση, toxopneustes pileolus επιστημονικά) κατοικεί στην περιοχή του Ινδο-Δυτικού Ειρηνικού Ωκεανού. Τα δηλητηριώδη αγκάθια του περιέχουν την ουσία κοντρακτίνη Α (contractin A) που προκαλεί συγκόλληση των ερυθρών αιμοσφαιρίων και σπασμό των λείων μυϊκών ινών, καθώς επίσης την πεδιτοξίνη (Peditoxin) που δύναται να προκαλέσει σπασμούς, αναφυλακτικό σοκ και θάνατο.

° Οι αχινοί ανάμεσα στ’ αγκάθια τους φέρουν κάποια οργανίδια που ονομάζονται pedicellariae (δεν βρήκα την απόδοση στα ελληνικά), τα οποία μοιάζουν σαν μικροσκοπικές τανάλιες και χρησιμοποιούνται για την άμυνα, για την απόκτηση τροφής, αλλά είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την καθαριότητα του σώματος τους.

° Ο αχινός έχει την ικανότητα να αντικαθιστά/αναγεννά απορριφθέντα ή απολεσθέντα τμήματα του σώματός του. Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο που δεν κατάφερε να κατανοήσει η βιολογία μέχρι σήμερα! 

 Αυτά λοιπόν παιδιά περί αχινών...

 Γιάννης Αρβανιτάκης
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)