ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

«Εάν μη έλπηται ανέλπιστον, ουκ εξευρήσει»

Ηράκλειτος, 544-484 π.Χ.
(Νεοελληνικά: αν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, δεν θα το βρεις).


Μεγάλωσα, έζησα και συνεχίζω να ζω σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία και χαίρομαι ιδιαίτερα γι’ αυτό. Από νεαρή ηλικία, όταν άκουγα τους ανθρώπους να ομιλούν γλώσσες ακατάληπτες για μένα, ένιωθα την επιθυμία να

μάθω αν σκέπτονται, αν ζούνε, τρώνε, τραγουδούν, γλεντούν κι’ αυτοί όπως εμείς. Ήθελα να γυρίσω τον κόσμο, να έρθω σε επαφή με άλλους λαούς και εθνικότητες. Ήθελα να γνωρίσω τα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις τους, να επικοινωνήσω μαζί τους για να τους καταλαβαίνω καλύτερα.

Στα χρόνια που πέρασαν η ζωή και η τύχη μου φέρθηκαν γενναιόδωρα, αξιώνοντας με να πραγματοποιώ μέρος των προσδοκιών μου και είμαι πολύ ευγνώμων γι’ αυτό.

Ίσως και λόγω επαγγέλματος, μ’ αρέσει να παρατηρώ τους ανθρώπους επιχειρώντας να αναλύσω τις δράσεις, αντιδράσεις, αλληλεπιδράσεις και συμπεριφορές τους. Όχι μόνο αυτών που συναναστρέφομαι, αλλά κι’ αυτών που συναντηθήκαμε κάποια στιγμή, συμβαδίσαμε για λίγο,
ανταλλάξαμε κάποιες σκέψεις ή απόψεις, χωρίσαμε και ο καθένας συνέχισε το δρόμο του. Πολύ συχνά αυτοαναλυόμουν ώστε να μπορέσω να δώσω μια ερμηνεία και στις δικές μου συμπεριφορές.

Κάθε σχέση, κάθε συνομιλία, κάθε ανταλλαγή απόψεων είναι ένα είδος ''δούναι και λαβείν''. Ο απολογισμός μπορεί να είναι θετικός ή αρνητικός. Σημασία έχει πως αποκτούμε εμπειρίες και διευρύνουμε τα φάσμα της σκέψης μας. Όταν οι δρόμοι μας τέμνονται, δεν είναι απαραίτητη η πνευματική

επικοινωνία. ''Μια εικόνα χίλιες λέξεις'' λέει το πασίγνωστο ρητό, που φαίνεται να πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1930 στην Αμερική ως επιχείρημα υπέρ των διαφημίσεων. Όλ’ αυτά τα βιώματα, μικρά ή μεγάλα, σπουδαία ή όχι, σφυρηλατούν την προσωπικότητα μας. Νόημα έχει ο αντίκτυπος που προκαλούν οι επαφές αυτές στη ψυχική μας σφαίρα.

Ο Ναζίμ Χικμέτ (Nazım Hikmet, 1902 - 1963), Τούρκος ποιητής και δραματουργός, χρειάστηκε είκοσι χρόνια για να ολοκληρώσει το τεράστιο (5τομο) έργο ποίησης, ''Ανθρώπινα Τοπία από την πατρίδα μου''  (Memleketimden İnsan Manzaraları), όπου αναφέρεται στον λαό του. Η μετάφραση ''τοπία'' για τη λέξη ''Manzaraları'', δεν είναι σωστή μιας και η λέξη σημαίνει ''θέα'', αλλά επειδή δεν κλίνεται στον πληθυντικό αποδόθηκε ελεύθερα. Ίσως ''Εικόνες ανθρώπων'', να ταίριαζε καλύτερα. Οι περισσότεροι στη χώρα μας γνωρίζουν τον Χικμέτ από τα ποιήματα που μελοποίησε ο Μάνος Λοΐζος και έχει αποδώσει στα Ελληνικά ο Γιάννης Ρίτσος. "Γράμματα στην αγαπημένη" ήταν ο τίτλος του δίσκου, που κυκλοφόρησε το 1983, ένα χρόνο μετά το θάνατο του Λοΐζου.

Κάθε ταξιδιώτης, άσχετα από ποια χώρα έρχεται ή ποια περιοχή επισκέπτεται, αναπόφευκτα, έστω και υποσυνείδητα, θα συγκρίνει τις συνθήκες και τρόπους διαβίωσης των ντόπιων κατοίκων/πληθυσμών με τις δικές του.

Σκέψεις σαν αυτές έφεραν στο μυαλό μου τους παράλληλους βίους. Όχι, δεν φιλοδοξώ να συναγωνιστώ

τον μεγάλο μας Πλούταρχο της αρχαιότητας που συνέκρινε ανά ζεύγη τις βιογραφίες διασήμων Ελλήνων και Ρωμαίων προσωπικοτήτων, δίνοντας έμφαση στους χαρακτήρες και στις ηθικές τους αξίες. Ένιωσα απλώς την ανάγκη να αφιερώσω μερικές λέξεις σ’ όλους αυτούς, τους καθημερινούς ανθρώπους που διασταυρώθηκαν οι δρόμοι μας και οι οποίοι, εκούσια ή ακούσια, άλλος λίγο, άλλος πολύ, συνέβαλλαν στην διάπλαση του χαρακτήρα μου. (Μεταξύ μας τώρα...ελπίζω, να διαρκέσει κι’ άλλο!).   

Επειδή κατά την ευκλείδεια γεωμετρία οι παράλληλες ευθείες δεν συναντιούνται, ενώ οι άνθρωποι που αναφέρομαι ανταμώνουν, για να δικαιολογήσω την επιλογή του τίτλου στο άρθρο μου, εκμεταλλεύτηκα την ''υπερβολική γεωμετρία'' του Lobachevsky, κατά την οποία δύο γραμμές που δεν τέμνονται όσο κι αν τις επεκτείνουμε ονομάζονται

ασυμπτωτικές και δύο γραμμές που έχουν μία κοινή κάθετο λέγονται υπερπαράλληλες, η δε απλή λέξη παράλληλη μπορεί να αναφέρεται και στα δύο είδη γραμμών. Οι δύο γεωμετρίες είναι εξίσου σωστές, γεγονός που αποδεικνύει πως ο όρος «γεωμετρία» δεν είναι μονοσήμαντος, αλλά εξαρτάται από τον τρόπο που την ορίζει ο άνθρωπος!  Οι τέμνουσες των παραλλήλων που ανέφερα προηγουμένως είναι οι κατά καιρούς επαφές με ανθρώπους που έφερε η μοίρα μπροστά μας. Είναι όλοι οι συνδαιτυμόνες στο τραπέζι της ζωής. Είναι οι γονείς μας, οι δάσκαλοι μας, οι συμμαθητές μας, οι καθηγητές μας, οι σύντροφοι που μας συνόδεψαν, αλλά και οι περαστικοί που κάθισαν να τους κάνουμε το γεύμα. Είναι φίλες και φίλοι από το παρελθόν όπως ο Γιώργος, η Ειρήνη, ο Κώστας, η Κούλα, ο Λύσανδρος, η Μαρία, ο Μάριος, ο Νίκος, η Ρούλα, ο Ρωμύλος, ο Στέλιος, ο Στέφανος κ.α. που η σύγχρονη τεχνολογία, μέσω του facebook, έστω και διαδικτυακά, αναζωωγόνησε τις γεωμετρίες μας και επανένωσε τις ευθείες μας.

Μέσα σ’ αυτό το μωσαϊκό εθνικοτήτων και γλωσσών, ο αναλφάβητος αγρότης ή αγρότισσα στο Βιετνάμ, στην Καμπότζη, στην Κούβα, στο Περού, στην Ινδία ή οπουδήποτε αλλού, οργώνουν το χωράφι τους με το αρχέγονο αλέτρι

και τα ζώα τους, ενώ στις βιομηχανοποιημένες χώρες χρησιμοποιούν εκσυγχρονισμένα μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας. Ανεξαρτήτως της μεθόδου εργασίας, όλοι τους βιοπαλεύουν, αγωνίζονται, υποφέρουν, παραπονούνται.


Όλοι οι άνθρωποι φέρουν κοινά χαρακτηριστικά και δεν εννοώ μόνο φαινοτυπικά. Εκτός από την μόνιμη υπαρξιακή μάχη της επιβίωσης, είναι η επιθυμία και τα όνειρα για μια ποιοτικά καλύτερη ζωή, που όπως ξέρετε, για την συντριπτική πλειοψηφία της ανθρωπότητας παραμένει ανέφικτη. Όσο και να το επιθυμούν, υποχρεώνονται να προσαρμόζουν τον τρόπο ζωής τους στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος και των συγκυριών. Εξακολουθούμε όμως να ζούμε ο ένας παράλληλα στον άλλον και να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλον.

Είμαστε οι προσωρινοί νοικάρηδες αυτού του πλανήτη. Κάποιοι όμως δεν πληρώνουν ούτε το νοίκι, ούτε τα κοινόχρηστα και συνήθως είναι αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν. Στη διάρκεια της διαμονής μας βιώνουμε χαρές, λύπες, πόνους, φόβους, ελπίδες, αγάπες, αγωνίες. Ερωτευόμαστε, θυμώνουμε, μισούμε, αηδιάζουμε. Τη στιγμή που εμείς διασκεδάζουμε, κάποιος άλλοι, κάπου στον κόσμο ή ακόμη στη γειτονιά μας κλαίνε, βασανίζονται ή πεθαίνουν.

Κάποτε πρέπει, τέλος πάντων, να αντιληφθούμε πως όλοι αυτοί οι παράλληλοι πρέπει να τέμνονται όσο πιο συχνά γίνεται, διαφορετικά οδηγούν στο άπειρο. Ας μη χάνονται οι ευκαιρίες. Πρέπει να νιώσουμε την έννοια των λέξεων αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμός, κατανόηση, συμπαράσταση και συμπόνια. Είναι απλούστατο, αρκεί να το θελήσουμε.

Ο δρόμος δεν είναι εύκολος

Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε τον κόσμο.

Η συνείδηση αναπτύσσεται, εξελίσσεται και μεταμορφώνεται με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Γι’ αυτό φυσικά προαπαιτείται διορατικότητα και παραδοχή της διαφορετικότητας των άλλων. Αρκεί να διαθέτουμε ευαισθητοποιημένους υποδοχείς. Πάντως, αν και οι τέμνουσες δεν είναι πάντοτε απαραίτητες, τις θεωρώ αναγκαίες. Αν δεν έχουμε γνωριστεί με τους παραλληλοβιούντες, θα στερούμαστε μιας καθαρής εικόνας. Θα περιοριστούμε μόνο σ’ αυτό που βλέπουμε και θα βγάζουμε εικαστικά συμπεράσματα. Αν δεν δούμε και γνωρίσουμε αυτούς τους ανθρώπους, θα βασιζόμαστε στις υποκειμενικές αναφορές και δημοσιεύσεις κάποιων άλλων, οι οποίοι τους συνάντησαν. Από την άλλη μεριά είναι φύσει αδύνατον να γνωριστούμε με όλους, άρα πρέπει να αναπτύξουμε τους ανάλογους αισθητήρες και να βασιστούμε αναδρομικά στις παράλληλες εμπειρίες των τρίτων. Για να προχωρήσουμε πρέπει να εμπιστευθούμε τους άλλους, αλλά και πάλι, δίχως αμοιβαία συναισθήματα δεν θα τα καταφέρουμε.

Οι αξίες αποκτώνται με τις επαφές και τις παλινδρομικές αλληλεπιδράσεις. Για την ανάπτυξη συλλογικής συνείδησης, συλλογικής βούλησης ή αρμονικής συνύπαρξης, προϋποτίθενται επικοινωνίες παντός επιπέδου, ενώ ταυτόχρονα, από τη δική μας πλευρά, πρέπει να διατίθεται η ανάλογη συγκριτική, συνδυαστική φαντασία.

Για να οδηγηθούμε σε παράλληλους συνειδητούς βίους, που επιθυμεί κι' ο φίλος μου ο Λάκης, πρέπει να γίνουμε πρώτα εμείς φορείς αυτών των αξιών και να μολύνουμε ευεργετικά

Οπτική απάτη

τους υπολοίπους, με απώτερο στόχο την διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος για την παραγωγή αντισωμάτων ενάντια του κακού.

Σημειωτέον πως με τις γεωμετρικές έννοιες που περιέλαβα στα γραφόμενα μου θέλησα ν' απεικονίσω τις μεταβλητές διαστάσεις αντίληψης.

Γιάννης Αρβανιτάκης



«Όταν το σκοτάδι είναι βαθύ, μπορείς να δεις τ’ αστέρια».
Charles Austin Beard, 1874-1948, Αμερικανός ιστορικός