ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (ΑΕΕ)
του Γιάννη Αρβανιτάκη
Φίλες και φίλοι,
μετά από μια πρόσφατη ανάρτηση του φίλου Κώστα Παπαδόπουλου, η οποία αναφέρεται σε τρία σημεία που υποβοηθούν στην αναγνώριση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, θεώρησα υποχρέωση μου να γράψω μερικά βασικά, κατατοπιστικά λόγια επί του θέματος. Επειδή περισσότερες/
οι από εσάς δεν είσθε ιατροί ή δεν έχετε σχέση με ιατρικά επαγγέλματα, θα προσπαθήσω όσο μπορώ, ν’ αποφύγω τις πληθωρικές λεπτομέρειες και να περιοριστώ στα, κατά την γνώμη μου, πιο ουσιώδη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε πως κάθε χρόνο, σ’ ολόκληρο τον κόσμο, 15 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας πέφτουν θύματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου. Εξ αυτών, τα 5 εκατομμύρια καταλήγουν κι άλλα 5 εκατομμύρια υφίστανται μόνιμες, ανεπανόρθωτες βλάβες. Η υψηλή αρτηριακή πίεση συμβάλλει σε περισσότερα από 12,7 εκατομμύρια ΑΕΕ.
Σύμφωνα με μία ανακοίνωση των centers of disease control (CDC – Κέντρα ελέγχου ασθενειών) τον Σεπτέμβρη του 2017, ετησίως καταγράφονται στις ΗΠΑ 140.000 θάνατοι και περισσότερα από 895.000 περιστατικά εγκεφαλικών επεισοδίων.
Σε μία μελέτη, υπό τον τίτλο, ''The Burden of Stroke in Europe report'' (Το φορτίο/βάρος του εγκεφαλικού επεισοδίου στην Ευρώπη), του King's College London για λογαριασμό της Stroke Alliance for Europe (SAFE – Συμμαχία Εγκεφαλικών Επεισοδίων για την Ευρώπη), που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2017, στα τελευταία 20 χρόνια, ο αριθμός των εγκεφαλικών και των θανάτων εξ αυτών στην ΕΕ έχει μειωθεί! Όμως, μέχρι το 2035 προβλέπεται μια αύξηση των περιστατικών κατά 34%! Βασικός λόγος γι’ αυτό είναι οι αναμενόμενες μεταβολές στην ηλικιακή πυραμίδα στις επόμενες δύο δεκαετίες, όπου το ποσοστό των ατόμων άνω των 70 ετών θα έχει αυξηθεί αρκετά. Το 2015, σ’ όλες της χώρες της ΕΕ, οι καταχωρημένοι θάνατοι από εγκεφαλικά επεισόδια ήταν 613.000 και για το 2035 εκτιμάται πως θ’ ανέλθουν στις 820.000!
Πάντα σύμφωνα με την ανωτέρω μελέτη, το 2015, η χώρα μας θρήνησε 19.350 θανάτους από εγκεφαλικά και η Γερμανία 76.000!
Αν εμφανιστούν λοιπόν αιφνιδίως ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα που αναφέρω, πρέπει ν’ αναζητηθεί επειγόντως ιατρική βοήθεια.
Η παράλυση της μιας πλευράς του σώματος (ημιπληγία), οι διαταραχές ομιλίας κι όρασης αποτελούν τα κλασσικά
συμπτώματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου αλλά μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που έχει προσβληθεί. Μπορεί ακόμη, μεταξύ άλλων, το μοναδικό σύμπτωμα να είναι μια θόλωση της συνείδησης ή ζαλάδα.
Για να μην επεκταθώ πολύ, δεν θα υπεισέλθω στην επί μέρους συμπτωματολογία που προκαλεί η απόφραξη της εκάστοτε εγκεφαλικής αρτηρίας, παρά θα περιοριστώ στα συμπτώματα που μπορεί να προκύψουν στην περίπτωση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου εν γένει.
• Μονόπλευρη αδυναμία, μούδιασμα ή παράλυση του προσώπου, του ενός άκρου ή και των δύο άκρων.
• Ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη διαταραχή της όρασης, δυνατή κεφαλαλγία.
• Δυσαρθρία, αφασία, απραξία (αδυναμία εκτέλεσης συντονισμένων κινήσεων), διαταραχή της όσφρησης.
• Σύγχυση, διαταραχή της αντίληψης, αδιαφορία, άγχος, ευερεθιστικότητα, επιληψία.
• Ίλιγγος, ξαφνικές αυθόρμητες πτώσεις, ναυτία, δυσφαγία, λόξυγγας.
• Διαταραχή βαδίσματος και ισορροπίας.
• Αγνωσία (αδυναμία αναγνώρισης αισθητηριακών ερεθισμάτων), διαταραχή της μνήμης, προσανατολισμού και πρακτικών δεξιοτήτων.
• Παθολογικό γέλιο και κλάμα, δυσαισθησία, υπερκινητικότητα των δακτύλων, απώλεια άγχους ή φόβου, υπερσεξουαλικότητα.
• Ακούσια ούρηση, απέκκριση κοπράνων.
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μία οξεία αρτηριακή διαταραχή παροχής αίματος στον εγκέφαλο. Η συνήθης αιτία της διακοπής ή της ανεπαρκούς τροφοδοσίας μιας περιοχής του εγκεφάλου είναι ισχαιμικής φύσης, όπως π.χ. συνεπεία μιας θρομβοεμβολικής απόφραξης και λιγότερο συχνά λόγω μιας ενδοκρανιακής αιμορραγίας. Χαρακτηριστική είναι η ξαφνική εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η μη οξυγόνωση του εγκεφάλου οδηγεί στην βλάβη των κυττάρων και σταδιακά στην καταστροφή τους, με ανεπανόρθωτα επακόλουθα. Ως εκ τούτου, το απαιτούμενο και στις δύο περιπτώσεις είναι η άμεση έναρξη της θεραπείας.
Ένα 80%-85% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ισχαιμικής φύσεως και είναι απόρροια δημιουργίας θρόμβου σε μια ήδη στενωμένη αρτηρία ή από σχηματισμό θρόμβου στην καρδιά ή στην περιφέρεια, εκ του οποίου αποσπάται ένα κομματάκι κι ακολούθως αποφράσσει τις αρτηρίες του εγκεφάλου.
Μεταξύ των αιτιών θανάτου, τα ΑΕΕ καταλαμβάνουν την τρίτη θέση μετά από τις καρδιακές παθήσεις και τους καρκίνους.
Το 1993, ο νευρολόγος Camilo Gomez, του Πανεπιστημίου Loyola, δήλωσε ότι ''Ο χρόνος είναι εγκέφαλος'' (Time is brain)! Για 25 χρόνια, η περίφημη αυτή φρασούλα υπήρξε βασικός κανόνας της φροντίδας του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Σήμερα, ο ίδιος επιστήμονας λέει πως το ''Time is brain'' δεν τόσο απλό όσο φαινόταν κάποτε. Ναι μεν, όσο περισσότερο καθυστερεί η έναρξη της θεραπείας τόσο χειρότερα και τα προγνωστικά, γι’ αυτό και παραμένει κρίσιμη η άμεση κλήση του 166 ή του 112 (αριθμός που ισχύει διεθνώς) με τα πρώτα συμπτώματα, δηλώνει ο Dr. Gomez, αλλά επίδραση του χρόνου μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των προσβληθέντων.
Παλαιότερα οι δυνατότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν ανύπαρκτες. Έκτοτε, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά και με τα σημερινά τεχνολογικά και φαρμακολογικά μέσα που διαθέτουμε, μπορούμε να προσφέρουμε πολλά. Στις μέρες μας, τα περιστατικά αυτά πρέπει ν’ αξιολογούνται ως επείγοντα, όπως τα εμφράγματα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) και οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
Ει δυνατόν, όλα τα εγκεφαλικά επεισόδια πρέπει προσέρχονται και να φροντίζονται στις Μονάδες Οξέων Εγκεφαλικών επεισοδίων (ΜΟΕ – Stroke units). Δυστυχώς η χώρα μας, εν συγκρίσει με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ, υστερεί σε μονάδες. Η έγκαιρη προσαγωγή και θεραπεία σ’ αυτές τις μονάδες σώζει 1 στους 3 ανθρώπους από το θάνατο και μειώνει κατά 1/4 το ποσοστό αναπηρίας.
Τον Μάρτιο του 2017 η Γερμανία απέκτησε την 300στή της ΜΟΕ στο Reutlingen. Σήμερα η Γερμανία διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό νοσοκομείων στην ΕΕ που είναι εξοπλισμένα με ΜΟΕ
Αίτια ισχαιμικού επεισοδίου
* Αρτηριοσκλήρυνση > απόσπαση ενός τεμαχιδίου από την αθηρωματική πλάκα > δημιουργία θρόμβου/θρόμβωσης.
* Θρομβοεμβολικά επεισόδια διαμέσου καρδιοπαθειών, όπως η κολπική μαρμαρυγή, η ενδοκαρδίτιδα, το ανεύρυσμα
καρδιακού τοιχώματος, η μεσοκολπική επικοινωνία (ωοειδές τρήμα), καθώς επίσης λόγω πολυκυτταραιμίας, διαταραχών της πηκτικότητας του αίματος, αντισυλληπτικών, ορμονικής υποκατάστασης κατά την κλιμακτήριο, κ.α.
Αίτια αιμορραγικού επεισοδίου (ενδοπαρεγχυματικό αιμάτωμα ή γύρω από τον εγκέφαλο > υπαραχνοειδής αιμορραγία)
* Συχνότερα αίτια:
- Εγκεφαλική μικροαγγειοπάθεια και ρήξη μικρού αγγείου ως αποτέλεσμα αρτηριακής υπέρτασης.
- Δυσπλασίες αγγείων, όπως π.χ. ρήξη ενός ανευρύσματος.
- Διαταραχές του πηκτικού μηχανισμού, π.χ. μέσω αντιπηκτικής αγωγής
* Σπανιώτερα αίτια:
- Αγγειίτιδα, αιμορραγία εγκεφαλικού όγκου, κατάχρηση ουσιών (κοκαΐνη, αμφεταμίνη), κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κ.α.
Παράγοντες που αυξάνουν την επικινδυνότητα πρόκλησης ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου
(προδιαθεσικοί παράγοντες):
- Αρτηριακή υπέρταση (ο κυριώτερος παράγων)
- Μεγαλύτερες ηλικίες
- Ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου, περιφερική αρτηριοπάθεια ή περιφερική αρτηριακή νόσος.
- Σακχαρώδης διαβήτης.
- Καθιστική ζωή, στρες.
- Υπερλιπιδαιμία, υπερχοληστεριναιμία, υπερουριχαιμία, υπερομοκυστεϊναιμία.
- Κάπνισμα, υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ.
- Κοιλιακή παχυσαρκία.
- Οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων.
- Σύνδρομο υπνικής άπνοιας (ΣΥΑ).
- Υψηλά επίπεδα C-αντιδρώσης πρωτεΐνης (CRP – είναι μια πρωτεΐνη του αίματος, οξείας φάσης, της οποίας η συγκέντρωση αυξάνεται κατά την διάρκεια μιας φλεγμονής)
στο αίμα.
Ταξινόμηση των εγκεφαλικών ανάλογα με την πορεία/εξέλιξη του επεισοδίου:
- Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, ΠΙΕ (TIA - Transient Ischemic Attack): Είναι μια προσωρινή διακοπή παροχής αίματος προς τον εγκέφαλο. Η διάρκεια του κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι ώρες και το αργότερο εντός 24ώρου όλα τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως.
Αδυναμία, μούδιασμα ή παράλυση στο πρόσωπο, στο χέρι ή στο πόδι, ως επί το πλείστον στη μία πλευρά του σώματός, αλλοιωμένη ομιλία ή δυσκολία στην κατανόηση άλλων, διαταραχή ή απώλεια της όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια ή διπλωπία, είναι τα συνήθη συμπτώματα που συνοδεύουν το επεισόδιο.
Δυστυχώς, πολλές φορές, δεδομένου ότι δεν προκαλείται μόνιμη ζημιά, το επεισόδιο αυτό υποβαθμίζεται. ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ! Ένα τέτοιο περιστατικό μπορεί να είναι η Κασσάνδρα ενός σοβαρού εγκεφαλικού επεισοδίου που θ’ ακολουθήσει. Ίσως ο όρος ''προειδοποιητικό εγκεφαλικό επεισόδιο'' (warning stroke) να εκφράζει καλύτερα αυτά τα προσωρινά επεισόδια, που μπορεί να υποδεικνύουν την πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης ενός βαρύτερου εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τα επεισόδια αυτά προκαλούνται συνήθως από μικροεμβολές διαμέσου των αθηρωματικών πλακών της έσω καρωτίδας αρτηρίας ή της σπονδυλικής αρτηρίας και πιο σπάνια από καρδιογενείς μικροεμβολές.
Συχνά εκδηλώνεται με μια φευγαλέα μονόπλευρη αμαύρωση (παροδική απώλεια της όρασης).
Περίπου ένα 20% των ατόμων που πλήττονται από ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, εντός των επόμενων τριών μηνών προσβάλλονται από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη αναπηρία ή θάνατο, προειδοποιεί ο καθηγητής Joachim Röther, διευθυντής του νευρολογικού τμήματος της Κλινικής Ασκληπιός Αλτόνα (Asklepios Klinik Altona).
Αμφότερα, ήτοι το παροδικό και το σοβαρό επεισόδιο, έχουν κοινή αιτιολογία. Ως εκ τούτου, ένα ελαφρό επεισόδιο μας δίνει την ευκαιρία να αναζητήσουμε τους αιτιογόνους παράγοντες και να τους απενεργοποιήσουμε.
Δυστυχώς, σ’ ένα 25% των περιπτώσεων, ο πρώτος γιατρός που καλείται να εξετάσει την/τον ασθενή αποτυγχάνει ν’ αναγνωρίσει τα συμπτώματα και να θέσει διάγνωση, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο για τον νοσούντα να υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Μικρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (Minor Stroke) – Προηγούμενη ορολογία: Παρατεταμένο αναστρέψιμο ισχαιμικό νευρολογικό έλλειμμα, ΠΑΙΝΕ (ΡRIND - Prolonged reversible ischemic neurological deficit) ή αναστρέψιμο ισχαιμικό νευρολογικό έλλειμμα, ΑΙΝΕ (RIND - Reversible ischemic neurological deficit).
Η συμπτωματολογία είναι όπως και του παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου. Η διάρκεια του ξεπερνά όμως τις 24 ώρες αλλά τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως, το αργότερο εντός 7 ημερών.
- Προοδευτικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή σε εξέλιξη: Εντός ωρών είτε ημερών από την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων, η κατάσταση του ασθενούς επιδεινώνεται. Σ’ αυτή την περίπτωση, οι βλάβες που υπέστη ο εγκέφαλος είναι μόνο μερικώς αναστρέψιμες.
- Ολοκληρωμένο εγκεφαλικό: Εδώ οι βλάβες δεν είναι πλέον αναστρέψιμες.
Στάδια εγκεφαλοαγγειακής ανεπάρκειας
Στάδιο Ι - Ασυμπτωματικό.
Στάδιο ΙΙa - Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο.
Στάδιο ΙΙb - Μικρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Στάδιο ΙΙΙ - Προοδευτικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή σε εξέλιξη.
Στάδιο ΙV - Ολοκληρωμένο εγκεφαλικό.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ
• Εστιασμένη κλινική/νευρολογική εξέταση > πρώτη εκτίμηση > με ποιας αρτηρίας απόφραξη συσχετίζεται η συμπτωματολογία;
• Αιματολογικές εξετάσεις.
• Αξονική τομογραφία (ΑΤ) ή μαγνητική τομογραφία (ΜΤ) προς διαπίστωση του τύπου του επεισοδίου.
• Ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία (DSA - Digital Subtraction Angiography).
• Υπερηχογράφημα Doppler των εγκεφαλικών αρτηριών
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), υπερηχοκαρδιογράφημα προς διαπίστωση πιθανής καρδιογενούς αιτίας.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ/ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Όπως ήδη προανέφερα, για την καλύτερη αντιμετώπιση και αγωγή ενός εγκεφαλικού, απαραίτητη είναι η εισαγωγή του ασθενούς σε ΜΟΕ!
Στόχος μας είναι η πρόληψη των πιθανών επιπλοκών και μελλοντικών επεισοδίων. Άπαξ κι αποκλεισθεί η αιμορραγία κι ο ασθενής πληρεί τα απαιτούμενα κριτήρια, δηλαδή δεν παρήλθαν 4,5 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, απουσιάζουν από το αναμνηστικό του παθήσεις με υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας, όπως π.χ. παλαιότερη εγκεφαλική αιμορραγία, τραύμα μέσα στις τελευταίες 2 εβδομάδες, τα αιμοπετάλια δεν είναι κάτω από 100.000, η αρτηριακή πίεση παραμένει υπό έλεγχο κάτω από 185/110 mmHg κ.ο.κ., τότε μπορούμε να επιχειρήσουμε φαρμακευτική ενδοφλεβική θρομβόλυση με αλτεπλάση, έναν ανασυνδυασμένο ενεργοποιητή ιστικού πλασμινογόνου (rtPA - recombinant tissue plasminogen activator). Η θρομβολυτική θεραπεία αντενδείκνυται επίσης κατά την εγκυμοσύνη, μετά από τοκετό και κατά την λοχεία.
Όσο νωρίτερα χορηγηθεί το φάρμακο, τόσο μεγαλύτερες κι οι ελπίδες.
Επεμβατική επανασηραγγοποίηση με διάφορα συστήματα μηχανικής θρομβεκτομής, τα οποία προωθούνται στην περιοχή του θρόμβου και τον απομακρύνουν είτε με αναρρόφηση είτε με σύλληψη, σε συνδυασμό ή όχι με ενδοφλέβια θρομβόλυση.
Σε περιπτώσεις θρόμβωσης μεγάλης αρτηρίας του εγκεφάλου το ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ υψηλό, ως εκ τούτου ενδείκνυται η αρτηριακή θρομβόλυση μέσω υπερεκλεκτικού καθετηριασμού του σημείου απόφραξης. Αυτή η θεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί εντός 6 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Άλλη μια μέθοδος είναι η μηχανική θρομβόλυση διαμέσου
εύκαμπτων ενδοκράνιων μεταλλικών stent και ειδικά μπαλονάκια αγγειοπλαστικής.
Φαρμακευτική αγωγή με αντιπηκτικά προς μείωση των κινδύνων επιπλοκών και μελλοντικών ΑΕΕ, καθώς επίσης αντιυπερτασικά, αντιχοληστερινικά φάρμακα και ρύθμισης σακχάρου όπου απαιτείται.
Στις περιπτώσεις αιμορραγικών ΑΕΕ, εκτός των αντιυπερτασικών και αποιδηματικών φαρμάκων, για την αποκατάσταση των διατριθέντων/ρηχθέντων αγγείων, την μείωση της ενδοκρανιακής πίεσης ή την παροχέτευση του αίματος, χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
Τα αιμορραγούντα ανευρύσματα αντιμετωπίζονται συνήθως με χειρουργική απολίνωση δια μέσου αγκτήρων (clip), αλλά και με ενδοαγγειακό εμβολισμό με σπειροειδή
βοηθήματα (coiling), όπως και τα μη αιμορραγούντα, με πολύ καλά αποτελέσματα.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ και ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ μετά το ΑΕΕ;
Μετά από κάθε εγκεφαλικό ακολουθεί ο απολογισμός των βλαβών που υπέστη ο ασθενής, η αξιολόγησή τους και εκτίμηση της αποκατάστασής τους διαμέσου φυσιο- και εργοθεραπείας ή λογοπαιδείας αν χρειάζεται.
Τα προβλήματα που παραμένουν εξαρτώνται από την περιοχή και έκταση της βλάβης και μπορούμε να τα συνοψίσουμε ως εξής:
- Δυσκολία συγκέντρωσης, προσοχής, αντίληψης του προφορικού λόγου κι εύρεσης της σωστής λέξης.
- Κινητικά προβλήματα όπως απώλεια ικανότητας βάδισης κι ισορροπίας.
- Απώλεια της δύναμης ή αίσθησης είτε αμφοτέρων στην πλευρά της ζημιάς.
- Ελλειμματική μνήμη, ψυχολογικά προβλήματα, κατάθλιψη κ.α.
Ιδανικό για τον ασθενή θα ήταν, εάν η αποκατάσταση λάμβανε χώρα σε ειδικά εκπαιδευμένα κέντρα ή σε αντίστοιχες κλινικές, όσο πιο σύντομα γίνεται.
Στόχος μας είναι αποκατάσταση, βελτίωση ή συντήρηση των χαμένων λειτουργιών που να επιτρέψουν την συμμετοχή του ατόμου στην καθημερινή ζωή κι αν είναι εφικτό την απεξάρτηση ή την μείωση της εξάρτησης του από άλλους. Η κοινωνική αποκατάσταση π.χ. μέσω της υποβοηθούμενης διαβίωσης, προωθεί τη συμμετοχικότητα στην κοινότητα.
Η επαγγελματική αποκατάσταση αφορά ασθενείς που εργαζόταν ακόμη και ενσωματώνει εργασίες της καθημερινής επαγγελματικής ζωής του ατόμου. Προσπαθεί να αποτρέψει την μακροχρόνια περίθαλψη και την πρόωρη μείωση της παραγωγικής του ικανότητας.
Στην πορεία, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τ' ανέπαφα κύτταρα και μαθαίνει νέους τρόπους λειτουργίας.
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ
Εξάλειψη των μεταβλητών παραγόντων κινδύνου διαμέσου επιλογής της καταλληλότερης θεραπείας των υποκείμενων ασθενειών και υγιεινού τρόπου διαβίωσης.
- Ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτου και της αρτηριακής πίεσης.
- Ανάλογα με την περίπτωση, διατήρηση της LDL (λεγόμενης κακής χοληστερίνης) σε χαμηλά επίπεδα.
- Οι καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα.
- Αποφυγή μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ.
- Κίνηση, δεν απαιτούνται υψηλές επιδόσεις. Μισή ωρίτσα καθημερινός περίπατος, λίγο κολύμπι ή ποδήλατο αρκούν. Αν έχετε την ευκαιρία να γυμνάζεσθε σε γυμναστήριο, κάντε το.
ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ
Προς αποφυγήν υποτροπών, η Γερμανική Νευρολογική Εταιρεία (DGN - Deutsche Gesellschaft für Neurologie) συνιστά τα εξής:
- Σε περίπτωση ισχαιμικού επεισοδίου, εντός 48 ωρών, χορήγηση Ασπιρίνης 100 mg/d ή Κλοπιδογρέλης 75 mg/d (αμφότερα είναι αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα – εμποδίζουν την συγκόλληση των αιμοπεταλίων), είτε αντιπηκτικού άλλης κατηγορίας αν υφίσταται ευαισθησία.
- Στην περίπτωση κολπικής μαρμαρυγής προφυλακτική αντιπηκτική αγωγή, κατά προτίμηση, με τα νεώτερα αντιπηκτικά.
Κατά τα άλλα ισχύουν όσα ανέφερα στην πρωτογενή προφύλαξη.
Εάν υπάρχει στένωση των καρωτίδων αρτηριών άνω των 50-60%, συνήθως ενδείκνυται θρομβοενδαρτηρεκτομή. Η απόφαση πρέπει να ληφθεί από κοινού με τους ειδικούς θεράποντες ιατρούς και το ασθενή, αφού προτέρως ενημερωθεί ο ασθενής ως προς τα υπέρ και τα κατά της επέμβασης.
Αυτά για την ώρα κι ελπίζω να σας προσέφερα κάποιες σημαντικές πληροφορίες.
Γιάννης Αρβανιτάκης
ΠΗΓΕΣ
https://www.amboss.com/de/wissen/Schlaganfall
http://www.strokeeurope.eu/downloads/The_Burden_of_Stroke_in_Europe_Report_-_Appendix.pdf
https://www.pharma-fakten.de/news/details/500-burden-of-stroke-report-extrem-unterschiedliche-schlaganfall-versorgung-in-europa/
http://www.mediterraneohospital.gr/ειδικές-μονάδες-2/μονάδα-οξέος-εγκεφαλικού/
https://www.strokeassociation.org/STROKEORG/AboutStroke/TypesofStroke/TIA/Transient-Ischemic-Attack-TIA_UCM_492003_SubHomePage.jsp#
https://idw-online.de/de/news650847
https://www.euroclinic.gr/article/ageiako-egefaliko-epeisodio-neuroakinologia-sumera/
https://www.amboss.com/de/wissen/Rehabilitation#xid=kn0mtg&anker=Z14f5cd16659409413ce2eea2b5ab7e2e
https://mayfieldclinic.com/pe-coiling.htm
https://www.cdc.gov/stroke/facts.htm
του Γιάννη Αρβανιτάκη
Φίλες και φίλοι,
μετά από μια πρόσφατη ανάρτηση του φίλου Κώστα Παπαδόπουλου, η οποία αναφέρεται σε τρία σημεία που υποβοηθούν στην αναγνώριση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου, θεώρησα υποχρέωση μου να γράψω μερικά βασικά, κατατοπιστικά λόγια επί του θέματος. Επειδή περισσότερες/
 |
| Κατά την διάρκεια ενός ΑΕΕ κάθε λεπτό καταστέφονται περίπου 1,9 εκατομμύρια νευρώνες, 14 δισεκατομμύρια συνάψεις και 12 χιλιόμετρα μυελιωμένες ίνες |
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε πως κάθε χρόνο, σ’ ολόκληρο τον κόσμο, 15 εκατομμύρια συνάνθρωποί μας πέφτουν θύματα ενός εγκεφαλικού επεισοδίου. Εξ αυτών, τα 5 εκατομμύρια καταλήγουν κι άλλα 5 εκατομμύρια υφίστανται μόνιμες, ανεπανόρθωτες βλάβες. Η υψηλή αρτηριακή πίεση συμβάλλει σε περισσότερα από 12,7 εκατομμύρια ΑΕΕ.
Σύμφωνα με μία ανακοίνωση των centers of disease control (CDC – Κέντρα ελέγχου ασθενειών) τον Σεπτέμβρη του 2017, ετησίως καταγράφονται στις ΗΠΑ 140.000 θάνατοι και περισσότερα από 895.000 περιστατικά εγκεφαλικών επεισοδίων.
Σε μία μελέτη, υπό τον τίτλο, ''The Burden of Stroke in Europe report'' (Το φορτίο/βάρος του εγκεφαλικού επεισοδίου στην Ευρώπη), του King's College London για λογαριασμό της Stroke Alliance for Europe (SAFE – Συμμαχία Εγκεφαλικών Επεισοδίων για την Ευρώπη), που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2017, στα τελευταία 20 χρόνια, ο αριθμός των εγκεφαλικών και των θανάτων εξ αυτών στην ΕΕ έχει μειωθεί! Όμως, μέχρι το 2035 προβλέπεται μια αύξηση των περιστατικών κατά 34%! Βασικός λόγος γι’ αυτό είναι οι αναμενόμενες μεταβολές στην ηλικιακή πυραμίδα στις επόμενες δύο δεκαετίες, όπου το ποσοστό των ατόμων άνω των 70 ετών θα έχει αυξηθεί αρκετά. Το 2015, σ’ όλες της χώρες της ΕΕ, οι καταχωρημένοι θάνατοι από εγκεφαλικά επεισόδια ήταν 613.000 και για το 2035 εκτιμάται πως θ’ ανέλθουν στις 820.000!
Πάντα σύμφωνα με την ανωτέρω μελέτη, το 2015, η χώρα μας θρήνησε 19.350 θανάτους από εγκεφαλικά και η Γερμανία 76.000!
Αν εμφανιστούν λοιπόν αιφνιδίως ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα που αναφέρω, πρέπει ν’ αναζητηθεί επειγόντως ιατρική βοήθεια.
Η παράλυση της μιας πλευράς του σώματος (ημιπληγία), οι διαταραχές ομιλίας κι όρασης αποτελούν τα κλασσικά
 |
| ...και μη ξεχνάτε τα προβλήματα με την όραση! |
Για να μην επεκταθώ πολύ, δεν θα υπεισέλθω στην επί μέρους συμπτωματολογία που προκαλεί η απόφραξη της εκάστοτε εγκεφαλικής αρτηρίας, παρά θα περιοριστώ στα συμπτώματα που μπορεί να προκύψουν στην περίπτωση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου εν γένει.
• Μονόπλευρη αδυναμία, μούδιασμα ή παράλυση του προσώπου, του ενός άκρου ή και των δύο άκρων.
• Ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη διαταραχή της όρασης, δυνατή κεφαλαλγία.
• Δυσαρθρία, αφασία, απραξία (αδυναμία εκτέλεσης συντονισμένων κινήσεων), διαταραχή της όσφρησης.
• Σύγχυση, διαταραχή της αντίληψης, αδιαφορία, άγχος, ευερεθιστικότητα, επιληψία.
• Ίλιγγος, ξαφνικές αυθόρμητες πτώσεις, ναυτία, δυσφαγία, λόξυγγας.
• Διαταραχή βαδίσματος και ισορροπίας.
• Αγνωσία (αδυναμία αναγνώρισης αισθητηριακών ερεθισμάτων), διαταραχή της μνήμης, προσανατολισμού και πρακτικών δεξιοτήτων.
• Παθολογικό γέλιο και κλάμα, δυσαισθησία, υπερκινητικότητα των δακτύλων, απώλεια άγχους ή φόβου, υπερσεξουαλικότητα.
• Ακούσια ούρηση, απέκκριση κοπράνων.
Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μία οξεία αρτηριακή διαταραχή παροχής αίματος στον εγκέφαλο. Η συνήθης αιτία της διακοπής ή της ανεπαρκούς τροφοδοσίας μιας περιοχής του εγκεφάλου είναι ισχαιμικής φύσης, όπως π.χ. συνεπεία μιας θρομβοεμβολικής απόφραξης και λιγότερο συχνά λόγω μιας ενδοκρανιακής αιμορραγίας. Χαρακτηριστική είναι η ξαφνική εμφάνιση των συμπτωμάτων. Η μη οξυγόνωση του εγκεφάλου οδηγεί στην βλάβη των κυττάρων και σταδιακά στην καταστροφή τους, με ανεπανόρθωτα επακόλουθα. Ως εκ τούτου, το απαιτούμενο και στις δύο περιπτώσεις είναι η άμεση έναρξη της θεραπείας.
Ένα 80%-85% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ισχαιμικής φύσεως και είναι απόρροια δημιουργίας θρόμβου σε μια ήδη στενωμένη αρτηρία ή από σχηματισμό θρόμβου στην καρδιά ή στην περιφέρεια, εκ του οποίου αποσπάται ένα κομματάκι κι ακολούθως αποφράσσει τις αρτηρίες του εγκεφάλου.
Μεταξύ των αιτιών θανάτου, τα ΑΕΕ καταλαμβάνουν την τρίτη θέση μετά από τις καρδιακές παθήσεις και τους καρκίνους.
Το 1993, ο νευρολόγος Camilo Gomez, του Πανεπιστημίου Loyola, δήλωσε ότι ''Ο χρόνος είναι εγκέφαλος'' (Time is brain)! Για 25 χρόνια, η περίφημη αυτή φρασούλα υπήρξε βασικός κανόνας της φροντίδας του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Σήμερα, ο ίδιος επιστήμονας λέει πως το ''Time is brain'' δεν τόσο απλό όσο φαινόταν κάποτε. Ναι μεν, όσο περισσότερο καθυστερεί η έναρξη της θεραπείας τόσο χειρότερα και τα προγνωστικά, γι’ αυτό και παραμένει κρίσιμη η άμεση κλήση του 166 ή του 112 (αριθμός που ισχύει διεθνώς) με τα πρώτα συμπτώματα, δηλώνει ο Dr. Gomez, αλλά επίδραση του χρόνου μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των προσβληθέντων.
Παλαιότερα οι δυνατότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν ανύπαρκτες. Έκτοτε, η κατάσταση έχει αλλάξει δραματικά και με τα σημερινά τεχνολογικά και φαρμακολογικά μέσα που διαθέτουμε, μπορούμε να προσφέρουμε πολλά. Στις μέρες μας, τα περιστατικά αυτά πρέπει ν’ αξιολογούνται ως επείγοντα, όπως τα εμφράγματα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) και οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις.
Ει δυνατόν, όλα τα εγκεφαλικά επεισόδια πρέπει προσέρχονται και να φροντίζονται στις Μονάδες Οξέων Εγκεφαλικών επεισοδίων (ΜΟΕ – Stroke units). Δυστυχώς η χώρα μας, εν συγκρίσει με άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ, υστερεί σε μονάδες. Η έγκαιρη προσαγωγή και θεραπεία σ’ αυτές τις μονάδες σώζει 1 στους 3 ανθρώπους από το θάνατο και μειώνει κατά 1/4 το ποσοστό αναπηρίας.
Τον Μάρτιο του 2017 η Γερμανία απέκτησε την 300στή της ΜΟΕ στο Reutlingen. Σήμερα η Γερμανία διαθέτει τον μεγαλύτερο αριθμό νοσοκομείων στην ΕΕ που είναι εξοπλισμένα με ΜΟΕ
Αίτια ισχαιμικού επεισοδίου
* Αρτηριοσκλήρυνση > απόσπαση ενός τεμαχιδίου από την αθηρωματική πλάκα > δημιουργία θρόμβου/θρόμβωσης.
* Θρομβοεμβολικά επεισόδια διαμέσου καρδιοπαθειών, όπως η κολπική μαρμαρυγή, η ενδοκαρδίτιδα, το ανεύρυσμα
Αίτια αιμορραγικού επεισοδίου (ενδοπαρεγχυματικό αιμάτωμα ή γύρω από τον εγκέφαλο > υπαραχνοειδής αιμορραγία)
* Συχνότερα αίτια:
- Εγκεφαλική μικροαγγειοπάθεια και ρήξη μικρού αγγείου ως αποτέλεσμα αρτηριακής υπέρτασης.
- Δυσπλασίες αγγείων, όπως π.χ. ρήξη ενός ανευρύσματος.
- Διαταραχές του πηκτικού μηχανισμού, π.χ. μέσω αντιπηκτικής αγωγής
* Σπανιώτερα αίτια:
- Αγγειίτιδα, αιμορραγία εγκεφαλικού όγκου, κατάχρηση ουσιών (κοκαΐνη, αμφεταμίνη), κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κ.α.
Παράγοντες που αυξάνουν την επικινδυνότητα πρόκλησης ενός ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου
- Αρτηριακή υπέρταση (ο κυριώτερος παράγων)
- Μεγαλύτερες ηλικίες
- Ιστορικό εμφράγματος του μυοκαρδίου, περιφερική αρτηριοπάθεια ή περιφερική αρτηριακή νόσος.
- Σακχαρώδης διαβήτης.
- Καθιστική ζωή, στρες.
- Υπερλιπιδαιμία, υπερχοληστεριναιμία, υπερουριχαιμία, υπερομοκυστεϊναιμία.
- Κάπνισμα, υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ.
- Κοιλιακή παχυσαρκία.
- Οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών επεισοδίων.
- Σύνδρομο υπνικής άπνοιας (ΣΥΑ).
- Υψηλά επίπεδα C-αντιδρώσης πρωτεΐνης (CRP – είναι μια πρωτεΐνη του αίματος, οξείας φάσης, της οποίας η συγκέντρωση αυξάνεται κατά την διάρκεια μιας φλεγμονής)
Ταξινόμηση των εγκεφαλικών ανάλογα με την πορεία/εξέλιξη του επεισοδίου:
- Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, ΠΙΕ (TIA - Transient Ischemic Attack): Είναι μια προσωρινή διακοπή παροχής αίματος προς τον εγκέφαλο. Η διάρκεια του κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι ώρες και το αργότερο εντός 24ώρου όλα τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως.
Αδυναμία, μούδιασμα ή παράλυση στο πρόσωπο, στο χέρι ή στο πόδι, ως επί το πλείστον στη μία πλευρά του σώματός, αλλοιωμένη ομιλία ή δυσκολία στην κατανόηση άλλων, διαταραχή ή απώλεια της όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια ή διπλωπία, είναι τα συνήθη συμπτώματα που συνοδεύουν το επεισόδιο.
Δυστυχώς, πολλές φορές, δεδομένου ότι δεν προκαλείται μόνιμη ζημιά, το επεισόδιο αυτό υποβαθμίζεται. ΜΕΓΑΛΟ ΛΑΘΟΣ! Ένα τέτοιο περιστατικό μπορεί να είναι η Κασσάνδρα ενός σοβαρού εγκεφαλικού επεισοδίου που θ’ ακολουθήσει. Ίσως ο όρος ''προειδοποιητικό εγκεφαλικό επεισόδιο'' (warning stroke) να εκφράζει καλύτερα αυτά τα προσωρινά επεισόδια, που μπορεί να υποδεικνύουν την πιθανότητα μελλοντικής εμφάνισης ενός βαρύτερου εγκεφαλικού επεισοδίου.
Τα επεισόδια αυτά προκαλούνται συνήθως από μικροεμβολές διαμέσου των αθηρωματικών πλακών της έσω καρωτίδας αρτηρίας ή της σπονδυλικής αρτηρίας και πιο σπάνια από καρδιογενείς μικροεμβολές.
Συχνά εκδηλώνεται με μια φευγαλέα μονόπλευρη αμαύρωση (παροδική απώλεια της όρασης).
Περίπου ένα 20% των ατόμων που πλήττονται από ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, εντός των επόμενων τριών μηνών προσβάλλονται από ένα σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη αναπηρία ή θάνατο, προειδοποιεί ο καθηγητής Joachim Röther, διευθυντής του νευρολογικού τμήματος της Κλινικής Ασκληπιός Αλτόνα (Asklepios Klinik Altona).
Αμφότερα, ήτοι το παροδικό και το σοβαρό επεισόδιο, έχουν κοινή αιτιολογία. Ως εκ τούτου, ένα ελαφρό επεισόδιο μας δίνει την ευκαιρία να αναζητήσουμε τους αιτιογόνους παράγοντες και να τους απενεργοποιήσουμε.
Δυστυχώς, σ’ ένα 25% των περιπτώσεων, ο πρώτος γιατρός που καλείται να εξετάσει την/τον ασθενή αποτυγχάνει ν’ αναγνωρίσει τα συμπτώματα και να θέσει διάγνωση, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο για τον νοσούντα να υποστεί σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Μικρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (Minor Stroke) – Προηγούμενη ορολογία: Παρατεταμένο αναστρέψιμο ισχαιμικό νευρολογικό έλλειμμα, ΠΑΙΝΕ (ΡRIND - Prolonged reversible ischemic neurological deficit) ή αναστρέψιμο ισχαιμικό νευρολογικό έλλειμμα, ΑΙΝΕ (RIND - Reversible ischemic neurological deficit).
Η συμπτωματολογία είναι όπως και του παροδικού ισχαιμικού επεισοδίου. Η διάρκεια του ξεπερνά όμως τις 24 ώρες αλλά τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως, το αργότερο εντός 7 ημερών.
- Προοδευτικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή σε εξέλιξη: Εντός ωρών είτε ημερών από την έναρξη των πρώτων συμπτωμάτων, η κατάσταση του ασθενούς επιδεινώνεται. Σ’ αυτή την περίπτωση, οι βλάβες που υπέστη ο εγκέφαλος είναι μόνο μερικώς αναστρέψιμες.
- Ολοκληρωμένο εγκεφαλικό: Εδώ οι βλάβες δεν είναι πλέον αναστρέψιμες.
Στάδια εγκεφαλοαγγειακής ανεπάρκειας
Στάδιο Ι - Ασυμπτωματικό.
Στάδιο ΙΙa - Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο.
Στάδιο ΙΙb - Μικρό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Στάδιο ΙΙΙ - Προοδευτικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή σε εξέλιξη.
Στάδιο ΙV - Ολοκληρωμένο εγκεφαλικό.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ
• Εστιασμένη κλινική/νευρολογική εξέταση > πρώτη εκτίμηση > με ποιας αρτηρίας απόφραξη συσχετίζεται η συμπτωματολογία;
• Αιματολογικές εξετάσεις.
• Αξονική τομογραφία (ΑΤ) ή μαγνητική τομογραφία (ΜΤ) προς διαπίστωση του τύπου του επεισοδίου.
• Ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία (DSA - Digital Subtraction Angiography).
• Υπερηχογράφημα Doppler των εγκεφαλικών αρτηριών
• Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), υπερηχοκαρδιογράφημα προς διαπίστωση πιθανής καρδιογενούς αιτίας.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ/ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Όπως ήδη προανέφερα, για την καλύτερη αντιμετώπιση και αγωγή ενός εγκεφαλικού, απαραίτητη είναι η εισαγωγή του ασθενούς σε ΜΟΕ!
Στόχος μας είναι η πρόληψη των πιθανών επιπλοκών και μελλοντικών επεισοδίων. Άπαξ κι αποκλεισθεί η αιμορραγία κι ο ασθενής πληρεί τα απαιτούμενα κριτήρια, δηλαδή δεν παρήλθαν 4,5 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, απουσιάζουν από το αναμνηστικό του παθήσεις με υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας, όπως π.χ. παλαιότερη εγκεφαλική αιμορραγία, τραύμα μέσα στις τελευταίες 2 εβδομάδες, τα αιμοπετάλια δεν είναι κάτω από 100.000, η αρτηριακή πίεση παραμένει υπό έλεγχο κάτω από 185/110 mmHg κ.ο.κ., τότε μπορούμε να επιχειρήσουμε φαρμακευτική ενδοφλεβική θρομβόλυση με αλτεπλάση, έναν ανασυνδυασμένο ενεργοποιητή ιστικού πλασμινογόνου (rtPA - recombinant tissue plasminogen activator). Η θρομβολυτική θεραπεία αντενδείκνυται επίσης κατά την εγκυμοσύνη, μετά από τοκετό και κατά την λοχεία.
Όσο νωρίτερα χορηγηθεί το φάρμακο, τόσο μεγαλύτερες κι οι ελπίδες.
Επεμβατική επανασηραγγοποίηση με διάφορα συστήματα μηχανικής θρομβεκτομής, τα οποία προωθούνται στην περιοχή του θρόμβου και τον απομακρύνουν είτε με αναρρόφηση είτε με σύλληψη, σε συνδυασμό ή όχι με ενδοφλέβια θρομβόλυση.
Σε περιπτώσεις θρόμβωσης μεγάλης αρτηρίας του εγκεφάλου το ποσοστό θνησιμότητας είναι πολύ υψηλό, ως εκ τούτου ενδείκνυται η αρτηριακή θρομβόλυση μέσω υπερεκλεκτικού καθετηριασμού του σημείου απόφραξης. Αυτή η θεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί εντός 6 ωρών από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Άλλη μια μέθοδος είναι η μηχανική θρομβόλυση διαμέσου
Φαρμακευτική αγωγή με αντιπηκτικά προς μείωση των κινδύνων επιπλοκών και μελλοντικών ΑΕΕ, καθώς επίσης αντιυπερτασικά, αντιχοληστερινικά φάρμακα και ρύθμισης σακχάρου όπου απαιτείται.
Στις περιπτώσεις αιμορραγικών ΑΕΕ, εκτός των αντιυπερτασικών και αποιδηματικών φαρμάκων, για την αποκατάσταση των διατριθέντων/ρηχθέντων αγγείων, την μείωση της ενδοκρανιακής πίεσης ή την παροχέτευση του αίματος, χρειάζεται χειρουργική επέμβαση.
Τα αιμορραγούντα ανευρύσματα αντιμετωπίζονται συνήθως με χειρουργική απολίνωση δια μέσου αγκτήρων (clip), αλλά και με ενδοαγγειακό εμβολισμό με σπειροειδή
 |
| Clipping αριστερά και coiling δεξιά |
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ και ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ μετά το ΑΕΕ;
Μετά από κάθε εγκεφαλικό ακολουθεί ο απολογισμός των βλαβών που υπέστη ο ασθενής, η αξιολόγησή τους και εκτίμηση της αποκατάστασής τους διαμέσου φυσιο- και εργοθεραπείας ή λογοπαιδείας αν χρειάζεται.
Τα προβλήματα που παραμένουν εξαρτώνται από την περιοχή και έκταση της βλάβης και μπορούμε να τα συνοψίσουμε ως εξής:
- Δυσκολία συγκέντρωσης, προσοχής, αντίληψης του προφορικού λόγου κι εύρεσης της σωστής λέξης.
- Κινητικά προβλήματα όπως απώλεια ικανότητας βάδισης κι ισορροπίας.
- Απώλεια της δύναμης ή αίσθησης είτε αμφοτέρων στην πλευρά της ζημιάς.
- Ελλειμματική μνήμη, ψυχολογικά προβλήματα, κατάθλιψη κ.α.
Ιδανικό για τον ασθενή θα ήταν, εάν η αποκατάσταση λάμβανε χώρα σε ειδικά εκπαιδευμένα κέντρα ή σε αντίστοιχες κλινικές, όσο πιο σύντομα γίνεται.
Στόχος μας είναι αποκατάσταση, βελτίωση ή συντήρηση των χαμένων λειτουργιών που να επιτρέψουν την συμμετοχή του ατόμου στην καθημερινή ζωή κι αν είναι εφικτό την απεξάρτηση ή την μείωση της εξάρτησης του από άλλους. Η κοινωνική αποκατάσταση π.χ. μέσω της υποβοηθούμενης διαβίωσης, προωθεί τη συμμετοχικότητα στην κοινότητα.
Η επαγγελματική αποκατάσταση αφορά ασθενείς που εργαζόταν ακόμη και ενσωματώνει εργασίες της καθημερινής επαγγελματικής ζωής του ατόμου. Προσπαθεί να αποτρέψει την μακροχρόνια περίθαλψη και την πρόωρη μείωση της παραγωγικής του ικανότητας.
Στην πορεία, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τ' ανέπαφα κύτταρα και μαθαίνει νέους τρόπους λειτουργίας.
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ
Εξάλειψη των μεταβλητών παραγόντων κινδύνου διαμέσου επιλογής της καταλληλότερης θεραπείας των υποκείμενων ασθενειών και υγιεινού τρόπου διαβίωσης.
- Ρύθμιση του σακχαρώδους διαβήτου και της αρτηριακής πίεσης.
- Ανάλογα με την περίπτωση, διατήρηση της LDL (λεγόμενης κακής χοληστερίνης) σε χαμηλά επίπεδα.
- Οι καπνιστές να κόψουν το κάπνισμα.
- Αποφυγή μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ.
- Κίνηση, δεν απαιτούνται υψηλές επιδόσεις. Μισή ωρίτσα καθημερινός περίπατος, λίγο κολύμπι ή ποδήλατο αρκούν. Αν έχετε την ευκαιρία να γυμνάζεσθε σε γυμναστήριο, κάντε το.
ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ
Προς αποφυγήν υποτροπών, η Γερμανική Νευρολογική Εταιρεία (DGN - Deutsche Gesellschaft für Neurologie) συνιστά τα εξής:
- Σε περίπτωση ισχαιμικού επεισοδίου, εντός 48 ωρών, χορήγηση Ασπιρίνης 100 mg/d ή Κλοπιδογρέλης 75 mg/d (αμφότερα είναι αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα – εμποδίζουν την συγκόλληση των αιμοπεταλίων), είτε αντιπηκτικού άλλης κατηγορίας αν υφίσταται ευαισθησία.
- Στην περίπτωση κολπικής μαρμαρυγής προφυλακτική αντιπηκτική αγωγή, κατά προτίμηση, με τα νεώτερα αντιπηκτικά.
Κατά τα άλλα ισχύουν όσα ανέφερα στην πρωτογενή προφύλαξη.
Εάν υπάρχει στένωση των καρωτίδων αρτηριών άνω των 50-60%, συνήθως ενδείκνυται θρομβοενδαρτηρεκτομή. Η απόφαση πρέπει να ληφθεί από κοινού με τους ειδικούς θεράποντες ιατρούς και το ασθενή, αφού προτέρως ενημερωθεί ο ασθενής ως προς τα υπέρ και τα κατά της επέμβασης.
Αυτά για την ώρα κι ελπίζω να σας προσέφερα κάποιες σημαντικές πληροφορίες.
Γιάννης Αρβανιτάκης
ΠΗΓΕΣ
https://www.amboss.com/de/wissen/Schlaganfall
http://www.strokeeurope.eu/downloads/The_Burden_of_Stroke_in_Europe_Report_-_Appendix.pdf
https://www.pharma-fakten.de/news/details/500-burden-of-stroke-report-extrem-unterschiedliche-schlaganfall-versorgung-in-europa/
http://www.mediterraneohospital.gr/ειδικές-μονάδες-2/μονάδα-οξέος-εγκεφαλικού/
https://www.strokeassociation.org/STROKEORG/AboutStroke/TypesofStroke/TIA/Transient-Ischemic-Attack-TIA_UCM_492003_SubHomePage.jsp#
https://idw-online.de/de/news650847
https://www.euroclinic.gr/article/ageiako-egefaliko-epeisodio-neuroakinologia-sumera/
https://www.amboss.com/de/wissen/Rehabilitation#xid=kn0mtg&anker=Z14f5cd16659409413ce2eea2b5ab7e2e
https://mayfieldclinic.com/pe-coiling.htm
https://www.cdc.gov/stroke/facts.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου