HELLAS - Ελλάς

Η νήσος Πίτκερν (Pitcairn) και η ανταρσία στο Μπάουντι

Φίλες και φίλοι,

του Γιάννη Αρβανιτάκη

Ήμουν παιδί ακόμη όταν τα ''Κλασσικά Εικονογραφημένα'' μου προσέφεραν την πρώτη γεύση της ''Ανταρσίας στο Bounty''. Ήταν κάτι μεταξύ παραμυθιού και ιστορίας η δε πλοκή με είχε πραγματικά μαγέψει. Δεν θυμάμαι πόσες φορές το διάβασα, πάντως, κάθε φορά μισούσα τον κακό και σκληρό καπετάνιο, υπολοχαγό William Bligh, ενώ ταυτόχρονα θαύμαζα τον ηρωικό στασιαστή Fletcher Christian. Αν και μεγάλωσα με φιλειρηνικούς ανθρώπους, τότε, κάθε φορά ταξίδευα με την παιδική μου φαντασία για να βρεθώ δίπλα στον Φλέτσερ και να πολεμήσω ενάντια στον τύραννο πλοίαρχο. Στο τέλος, το περιοδικό είχε σχεδόν διαλυθεί από το ξεφύλλισμα.

Έκτοτε, και ιδίως μετά που είδα την ταινία του 1984, το νησάκι αυτό μπήκε στον κατάλογο των φαντασιών και

Πλησιάζοντας την είσοδο του κόλπου Μπάουντι

των ονείρων, που θα ήθελα να αποκτήσουν σάρκα και οστά μια μέρα. Δεν έχω διαβάσει τα βιβλία που κυκλοφόρησαν, αλλά έχω δει και την ταινία του 1962. Εν τω μεταξύ...είχα μολύνει και την Κάθυ με τις φαντασίες μου...αλλά εδώ που τα λέμε, δεν άργησε να κολλήσει!

Για το περιστατικό της ιστορικής ανταρσίας στο Bounty, στις 28 Απριλίου του 1789, έχουν γραφεί τρία επιτυχημένα βιβλία:

1. The Mutiny on Board H.M.S. Bounty του καπετάνιου William Bligh,
2. Mutiny on the Bounty των Nordhoff and Hall, και
3. The Bounty του Robert Hough.

Επίσης, έχουν γυριστεί τρεις εξαιρετικά επιτυχημένες ταινίες οι οποίες ακολουθούν σε κάποιο βαθμό το βιβλίο προέλευσής τους, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, αποκλίνουν από το περιεχόμενο των πρωτοτύπων:

1. Mutiny on the Bounty (1935), με πρωταγωνιστές τους Clark Gable και Charles Laughton.
2. Η ανταρσία στο Bounty (1962), με πρωταγωνιστές τους Marlon Brando και Trevor Howard, και
3. The Bounty (1984), με τους Mel Gibson και Anthony Hopkins.

Εν τούτοις, για τους περισσότερους αναγνώστες, τα

Ομάδα υποδοχής των κατοίκων

βιβλία είναι πιο περίπλοκα και κάπως πιο πιστευτά.
*****
Το ημερολόγιο έδειχνε 21 του Γενάρη 2012 όταν πατούσαμε πόδι στη νήσο Pitcairn και η φαντασία γινόταν πραγματικότητα. Στην ουσία παιδιά, η επιθυμία μας να επισκεφθούμε κάποτε το Pitcairn ήταν απλώς συνδεδεμένη με τη ρομαντική σκέψη της παρουσίας μας στο περιβάλλον όπου έλαβαν χώρα αυτά τα γεγονότα, να κλείσουμε τα μάτια και νιώσουμε το χάδι της ιστορικής αύρας στο πρόσωπό μας. Ανέκαθεν όταν βρίσκομαι σε ιστορικούς χώρους όλα ζωντανεύουν

μπροστά μου. Δεν βλέπω τα ερείπια, αλλά τον κόσμο να πηγαινοέρχεται γύρω μου ωσάν να ήμουν παρών και να ζω με την φαντασία μου την καθημερινότητά τους...

Η παραμονή μας κράτησε μόνο 5-6 ώρες περίπου, αλλά την απολαύσαμε πλήρως. Οι μετρημένοι κάτοικοι του νησιού είναι πολύ φιλόξενοι. Κατά την άφιξη του πλοίου

Κόλπος Μπάουντι

βγαίνουν με τις μεγάλες αλουμινένιες βάρκες τους για να προϋπαντήσουν τους επισκέπτες, φέροντες κλαδιά φοίνικα.

Τα νησιά Pitcairn ανήκουν στα υπερπόντια εδάφη της Μεγάλης Βρετανίας και βρίσκονται στον νότιο Ειρηνικό, στη μέση απόσταση μεταξύ Νέας Ζηλανδίας και Περού. Αρχηγός Κράτους είναι η Βασίλισσα Ελισάβετ Β΄, η οποία εκπροσωπείται από τον ύπατο αρμοστή στη Νέα Ζηλανδία και Κυβερνήτη, ο οποίος όμως δεν κατοικεί μόνιμα στο νησί.

Τα νησιά Pitcairn αποτελούν ένα σύμπλεγμα τεσσάρων ηφαιστειακών νήσων, Pitcairn, Ducie, Henderson και Oeno. Το μόνο κατοικημένο είναι το Pitcairn πρωτεύουσα του οποίου είναι η Adamstown. Στη

συζήτηση που πιάσαμε με μια κάτοικο μας είπε ότι, εκείνη την εποχή, το νησί αριθμούσε 61 άτομα και ότι κατά διαστήματα έρχονται έλαχιστοι τουρίστες για διακοπές.

Από το 2009 μέχρι το 2018 η συγκοινωνία γινόταν με το φορτηγό και επιβατηγό πλοίο Claymore II που χρησιμοποιόταν για την μεταφορά προμηθειών, αλλά και για επιβάτες που αναζητούσαν την περιπέτεια. Έως τότε, η βρετανική κυβέρνηση συνχρηματοδοτούσε, μερικώς, την διατήρηση της άγονης γραμμής, οπότε

αντικαταστάθηκε από το Silver Supporter.
Τον Ιούλιο του 2019 το πλοίο μετονομάστηκε σε YWAM Koha και ανέλαβε την εθελοντική πρωτοβάθμια ιατρική φροντίδα συμπεριλαμβανομένης της Οδοντιατρικής, Οφθαλμικής Χειρουργικής και Οπτομετρίας.

Οι περισσότεροι νησιώτες είναι απόγονοι των εννέα ανταρτών του Bounty και των δεκαοκτώ Ταϊτινών που τους ακολούθησαν ή απήχθησαν το 1790. Μετά που έφθασαν στο νησί, για αποκρύψουν τα ίχνη τους έκαψαν και βύθισαν το καράβι, το οποίο είναι ακόμη ορατό από την επιφάνεια της θάλασσας στον κόλπο του Μπάουντυ (Bounty Bay). Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1957 από τον εξερευνητή Luis Marden της National Geographic.

Ορισμένα αντικείμενα του καραβιού έχουν ανασυρθεί

και είναι εκτεθειμένα σε διάφορα σημεία του χωριού.

Περιληπτικό ιστορικό της ανταρσίας
Στις 23 Δεκεμβρίου του 1787, το ιστιοφόρο Royal Navy HMS Bounty ξεκινά από την Αγγλία για Ταϊτή με σκοπό να φορτώσει δείγματα αρτόκαρπου, ένα φθηνό και θρεπτικό προϊόν, που θα μπορούσε να ήταν η λύση στο πρόβλημα διατροφής των σκλάβων. Στις 26 Οκτωβρίου 1788, μετά από ένα ταξίδι γεμάτο ταλαιπωρίες, το Μπάουντι φθάνει στον προορισμό του.

Εν τω μεταξύ, η συνεχώς αυξανόμενη ένταση με την σκληρότητα του καπετάνιου, τις βαριές τιμωρίες, την

κακομεταχείριση του πληρώματος, καθώς και η πεντάμηνος παραμονή στην Ταϊτή, κατά την οποία πολλοί από τους άνδρες δημιούργησαν σχέσεις με τους Ταϊτινούς, προετοίμαζαν το έδαφος για την ανταρσία.

Έτσι, τρεις εβδομάδες μετά τον απόπλουν, στις 28 Απριλίου 1789, τα δυσαρεστημένα μέλη του πληρώματος καθοδηγούμενα από τον αναπληρωτή υπολοχαγό Fletcher Christian ξεσηκώνονται και καταλαμβάνουν αναίμακτα το πλοίο, υποχρεώνοντας τον κυβερνήτη υπολοχαγό William Bligh και 18 απ’ όσους παρέμειναν πιστοί σ'αυτόν, να το εγκαταλείψουν μεσα σε μια εφεδρική βάρκα.

Στο καράβι έμειναν συνολικά εικοσιπέντε άνδρες εκ των

Βολτίτσα έξω από τον οικισμό

οποίων οι τέσσερις ήταν πιστοί στον Bligh δεν χωρούσαν όμως στη βάρκα.

Μετά από μια δραματική διαδρομή 47 ημερών, ο καπετάνιος Bligh με εξαιρετικές ικανότητες πλοήγησης, βοηθούμενος βεβαίως κι από την τύχη κατάφερε να φθάσει στη νήσο Timor. Στην πορεία έχασαν τη ζωή τους 6 άτομα του πληρώματος. Μετά την άφιξή του, στις 15 Απριλίου του 1790 στην Αγγλία, κατήγγειλε την ανταρσία και το Ναυαρχείο απέστειλε το HMS Pandora για να κυνηγήσει και να συλλάβει τους αντάρτες. Φθάνοντας στην Ταϊτή κατάφεραν να βρουν και να συλλάβουν δεκατέσσερις εξ αυτών, τους οποίους φυλάκισαν στο πλοίο. Στη συνέχεια έψαξαν ματαίως, για τον Christian και την παρέα του που είχαν καταφύγει στο νησί Πίτκερν.

Στον δρόμο της επιστροφής προς την Αγγλία, το HMS Pandora έπεσε πάνω στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο (Great Barrier Reef), με συνέπεια την απώλεια 31 μελών του πληρώματος και 4 κρατουμένων από το Bounty. Τελικά, οι 10 επιζώντες κρατούμενοι έφτασαν στην

Αναμνηστική πλάκα με τα ονόματα των 9 ανταρτών
που αποβιβάστηκαν στο νησί 1790

Αγγλία τον Ιούνιο του 1792 και παραπέφθηκαν σε στρατιωτικό δικαστήριο. Τέσσερα μέλη αθωώθηκαν, τρία απαλάχθηκαν και τρία απαγχονίστηκαν.

Οι στασιαστές, με τη σειρά τους, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να εγκατασταθούν πρώτα στη νήσο Tubuai (Τουμπουάι). Οι συνεχείς επιθέσεις των ιθαγενών δεν τους το επέτρεψαν. Έτσι αποφάσισαν να γυρίσουν στην Ταϊτή. Λόγω όμως του φόβου σύλληψής των από το Βασιλικό Ναυτικό, ο Fletcher Christian με άλλους 8 συντρόφους του, 6 Ταϊτινούς άντρες, 11 γυναίκες κι ένα μωρό έβαλαν πλώρη για το άγνωστο. Οι υπόλοιποι 16 άντρες του πληρώματος αποβιβάστηκαν στην Ταϊτή (Σεπτέμβρης του 1789).

Ψάχνοντας για έναν ασφαλή κρυψώνα, έπεσαν τυχαία στις Νήσους Πίτκερν, οι οποίες είχαν καταχωρηθεί

Ο τάφος του John Adams

λανθασμένα στους χάρτες της εποχής, όπου και εγκαταστάθηκαν.

Τα μέλη της ομάδας του Christian παρέμεναν καλά κρυμμένα στο Πίτκερν μέχρι το 1808, οπότε το αμερικανικό φαλαινοθηρικό Topaz ξανά-ανακάλυψε το νησί. Μόνο ένας από τους στατιαστές είχε μείνει στη ζωή, ο John Adams. Σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι της παρέας, είτε αλληλοσκοτώθηκαν ή σκοτώθηκαν από τους Πολυνήσιους συντρόφους τους. Στον Adams δόθηκε αμνηστεία. Ο κύριος οικισμός και η πρωτεύουσα του Pitcairn, Άνταμσταουν (Adamstown), έχει πάρει τ’ όνομά του.

Ο τάφος του Τζον Άνταμς είναι ο μόνος γνωστός τάφος

των στασιαστών του Μπάουντι. Η αρχική, καλυμένη με μόλυβδο, ταφόπλακα έχει αντικατασταθεί με μια μαρμάρινη. Το πρωτότυπο εκτίθεται στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο στο Γκρίνουιτς του Λονδίνου.

Γιάννης Αρβανιτάκης