ΝΑΜΙΜΠΙΑ 2 -

WALVIS BAY, CAPE CROSS

Καρχαρίες, ηλιόψαρο, γουνοφόρες φώκιες

Γεια σας παιδιά,

Σήμερα, μετά το πρώτο επεισόδιο, θα σας μεταφέρω για λίγο στον κόλπο Βάλβις (Walvis Bay) και στο Κέιπ Κρος (Cape Cross) στη Ναμίμπια. Άλλες 2 αξέχαστες εμπειρίες από το ταξίδι μας το 2003, που επιθυμώ να μοιραστώ μ’ όλους εσάς που θα διαθέσετε μέρος του χρόνου σας.

Walvis Bay

Ο κόλπος Walvis στην περιοχή Erongo, είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας με σχεδόν 103.000 κατοίκους (2023), και το πιο σημαντικό λιμάνι στη Ναμίμπια.

Το ξεκίνημα της μίνι κρουαζιέρας στον κόλπο, λόγω της ομίχλης, είχε περιορίσει τις προσδοκίες μας για κάτι ξεχωριστό, ωστόσο, αργά, αργά άρχισε να σκορπίζει και στη συνέχεια ανταμειφτήκαμε δεόντως. Το μόνο σκοτεινό σημείο, της κατά τα άλλα, υπέροχης αυτής εμπειρίας ήταν τα εκαντοντάδες πτερύγια καρχαριών απλωμένα στο κατάστρωμα ενός πλοίου, με ρωσικό όνομα και αμφιβόλου πλευστότητας, στο λιμάνι του κόλπου! Ευτυχώς, τα σμήνη των πελεκάνων, τα δελφίνια γύρω μας, οι κορμοράνοι, οι γουνοφόρες φώκιες και το φεγγαρόψαρο (ηλιόψαρο), του οποίου η θέαση δεν είναι τόσο συχνή για έναν κοινό τουρίστα, φρόντισαν να διασκεδάσουν κάπως την θλιβερή εικόνα των πτερυγίων.

Πτερύγια καρχαριών απλωμένα στο κατάστρωμα!😞

Οι καρχαρίες ανήκουν  στον κύκλο των πιο παρεξηγημένων μελών του ζωικού βασιλείου και έχουν πολλούς περισσότερους λόγους να μας φοβούνται απ’ ό,τι εμείς αυτούς. Συμφωνα μ’ ένα δημοσίευμα του Διεθνούς Ταμείου για την Ευημερία των Ζώων (IFAW, International Fund for Animal Welfare) στις 20 Ιουνίου 2024, υπολογίζεται ότι οι άνθρωποι θανατώνουν περίπου 100 εκατομμύρια καρχαρίες ετησίως, ήτοι τρεις καρχαρίες κάθε δευτερόλεπτο, με το 80% να αποδίδεται στο εμπόριο πτερυγίων. Εν αντιθέσει, παγκοσμίως, λιγότεροι από 10 άνθρωποι σκοτώνονται κάθε χρόνο από επιθέσεις καρχαριών.

Το ρωσικό πλοίο

Οι αλιείς αφού τους κόψουν τα πτερύγια, τους πετούν ζωντανούς πίσω στον ωκεανό. Οι καρχαρίες με κομμένα τα πτερύγια είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν από ασφυξία, αιμορραγία ή να γίνουν λεία άλλων θηρευτών.😔

Κι όλα αυτά για ν’ απολαύσουν μερικοί ‘’κύριοι’’ στην Ανατολική Ασία σούπα πτερυγίων! Εντούτοις, αν και καταναλωτές του πιάτου αυτού είναι κυρίως Κινέζοι ή άτομα κινεζικής καταγωγής, δυστυχώς, η κατανάλωση στις δυτικές κοινωνίες με εύπορους καταναλωτές, Ασιάτες ή μη, αυξάνεται. Η δε ζήτηση για πτερύγια καρχαρία συνεχίζει να οδηγεί την υπεραλίευση των! 

Λίγο πρίν την επιβίβαση στο σκάφος

Οι  καρχαρίες διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Άραγε, μ’ αυτά τα μυαλά περιορισμένης ευθύνης που μας διακατέχουν, για πόσο ακόμη θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε τις ισορροπίες σ’ αυτούς τους βιότοπους φίλες και φίλοι; Σημειωτέον επίσης ότι οι καρχαρίες έχουν χαμηλά ποσοστά αναπαραγωγής επειδή χρειάζονται πολύ χρόνο για να φτάσουν σε σεξουαλική ωριμότητα, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον επαναπληθυσμό.

Πελεκάνοι, κορμοράνοι, γλάροι...ξαποστάζουν για λίγο...

Πολλά είδη εξ αυτών, συμπεριλαμβανομένων των απειλουμένων με εξαφάνιση, εκτός από τα πτερύγια τους, κυνηγούνται και για άλλα προϊόντα όπως το κρέας, το δέρμα και παρασκευή συμπληρωμάτων υγείας. Επίσης χρησιμοποιούν λάδι από το συκώτι τους, αν και δεν υπάρχουν ενδελιξεις ότι βοηθάει, εναντίον διαφόρων μορφών καρκίνου, παρενεργειών χημειοθεραπείας, για την πρόληψη του κοινού κρυολογήματος, της γρίπης και για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού.

Από το 2000 πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, έχουν υιοθετήσει νόμους στα ύδατά τους και στην ανοιχτή θάλασσα για να απαγορεύσουν αυτή την πρακτική.

Χαμηλή πτήση...

Στις ΗΠΑ η εισαγωγή/εξαγωγή και η πώληση πτερυγίων καρχαρία είναι παράνομη από τον Δεκέμβριο του 2023, εντάσσοντας τον Καναδά και το Ηνωμένο Βασίλειο ως τις μόνες χώρες που απαγορεύουν το εμπόριο.

ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΠΕΡΥΓΙΑ ΚΑΡΧΑΡΙΑ; 

Τα πτερύγια καρχαρία χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σούπας, μια λιχουδιά την οποία κάποτε έφτιαχναν αποκλειστικά για τους Κινέζους αυτοκράτορες και τους ευγενείς. Ο χόνδρος από το πτερύγιο αποξηραίνεται και προετοιμάζεται προσεκτικά ως συστατικό σε μια σούπα αρωματισμένη με θαλασσινά ή ζωμό

Να και το δελφίνι δίπλα μας...

κοτόπουλου και βότανα.

Η διαδικασία προετοιμασίας καθιστά αυτό το πιάτο πολύ δαπανηρό, έως $100,00 το μπολ, και σερβίρεται συνήθως σε συμπόσια και γάμους. Το αποξηραμένο πτερύγιο καρχαρία είναι το πιο ακριβό προϊόν θαλασσινών κατά βάρος και δημιουργεί τεράστιο κίνητρο στους ψαράδες, οι οποίοι κυνηγούν καρχαρίες, αποκλειστικά για τα πτερύγια τους. Η τιμή ανά κιλό ξεπερνά τα 1.000 δολάρια.

...κι ένα σμήνος πελεκάνων ακολουθεί!

Η σούπα με πτερύγια καρχαρία έχει συσχετιστεί με ποικίλα οφέλη, από αυξημένη ανδρική σεξουαλικότητα έως μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.  Ωστόσο, το πτερύγιο είναι καθαρά χόνδρος, όπως στους ανθρώπους, στις αγελάδες κι άλλα σπονδυλωτά. Ο χόνδρος έχει μηδενική θρεπτική αξία!

Σε μια μελέτη του 2012 με πτερύγια από επτά είδη καρχαριών, στο 80 τοις εκατό των 29 δειγμάτων, βρέθηκε μια νευροτοξίνη γνωστή ως BMAA (β-Methylamino-L-Alanin) . Μια μελέτη παρακολούθησης το 2016 ανακάλυψε BMAA στο 87% των 55 δειγμάτων πτερυγίων και κρέατος από 10 διαφορετικά είδη. Το BMAA μπορεί να είναι ένας παράγοντας κινδύνου για πολλές εκφυλιστικές διαταραχές του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων των νόσων Alzheimer, Parkinson και Lou Gehrig ή της ALS.

BMAA - Η β-μεθυλαμινο-L-αλανίνη ή BMAA είναι ένα μη πρωτεϊνογόνο αμινοξύ που παράγεται από κυανοβακτήρια. Η BMAA είναι μια νευροτοξίνη, της οποίας ο πιθανός ρόλος σε διάφορες νευροεκφυλιστικές ασθένειες αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής έρευνας.

Αυτή η γουνοφόρα φώκια είναι η κάτοικος της σημαδούρας 18!

Τα πτερύγια του καρχαρία έχουν επίσης υψηλή περιεκτικότητα σε υδράργυρο, μια γνωστή τοξίνη με αντιαναπαραγωγική, αντιαναπτυξιακή δράση και πέραν αυτού μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στα νεύρα και στον εγκέφαλο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέτασε τα πτερύγια του καρχαρία και προσδιόρισε ότι σε ορισμένα εξ αυτών η περιεκτικότητα υδραργύρου σ’ ένα πιάτο σούπας υπερέβαινε τη επιτρεπόμενη έκθεση.

Εν γένει, τα προϊόντα καρχαρία μπορεί να περιέχουν επικίνδυνα
επίπεδα υδραργύρου, που αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Ορθαγορίσκος, φεγγαρόψαρο, ηλιόψαρο ή Mola mola είναι ένα από τα βαρύτερα γνωστά οστέινα ψάρια, με βάρος που συνήθως κυμαίνεται ανάμεσα στα 250 και στα 1.000 κιλά, αλλά μπορούν να φθάσουν τους 2 τόνους. Το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί ζύγιζε 2250 κιλά. Η ονομασία Mola mola προέρχεται από τη λατινική λέξη που σημαίνει «μυλόπετρα». Ονομάστηκε έτσι για το γκρι, στρογγυλό σώμα και την τραχιά υφή του.

...και η σημαδούρα!

Κατά μέσον όρο τα ηλιόψαρα φθάνουν ένα μήκος 3 μέτρων Η μορφή του θυμίζει κεφάλι ψαριού με ουρά και το κύριο σώμα του είναι πεπλατυσμένο πλευρικά. Στα γερμανικά, το ψάρι είναι επίσης γνωστό ως Schwimmender Kopf, ήτοι πλωτό κεφάλι.

Το είδος απαντάται κυρίως στα τροπικά και εύκρατα νερά το κόσμου. Στον ανατολικό Ειρηνικό από τη Βρετανική Κολομβία έως τη Χιλή, στον ανατολικό Ατλαντικό από τη Σκανδιναβία έως τη Νότια Αφρική και στον δυτικό Ατλαντικό από τη Νέα Γη έως την Αργεντινή. Το φεγγαρόψαρο συχνάζει επίσης στη Μεσόγειο και το φθινόπωρο το βλέπουμε συχνά να κάνει βόλτες στη Βόρεια Θάλασσα στην περιοχή Skagerrak και Kattegat.

Ορθαγορίσκος, φεγγαρόψαρο ηλιόψαρο...

Τα ηλιόψαρα περνούν συχνά έως και τη μισή μέρα τους κάνοντας ηλιοθεραπεία (εξ ου η αγγλική ονομασία sunfish) κοντά στην επιφάνεια του νερού, είτε κολυμπώντας κατακόρυφα, με το ραχιαίο πτερύγιο να βγαίνει έξω από το νερό, σαν του καρχαρία, είτε ξαπλωμένα πλαγίως, επιπλέοντας οριζόντια. Καταδύονται μέχρι 500 μέτρα για να κυνηγήσουν.

Τα δόντια του ηλιόψαρου συγχωνεύονται σε δύο πλάκες που μοιάζουν με το ράμφος ενός παπαγάλου.

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα ηλιόψαρα ήταν σχετικά νωχελικά όντα. που περνούσαν τις μέρες τους κάνοντας ηλιοθεραπεία και τρώγοντας μέδουσες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, τα ηλιόψαρα είναι δραστήρια αρπακτικά με διακριτικά γούστα που ταξιδεύουν αρκετά μίλια την ημέρα. Σε μια πρόσφατη μελέτη, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι ορθαγορίσκοι τρέφονται αποκλειστικά με τα πιο πλούσια σε ενέργεια μέρη των μεδουσών, ήτοι τις γονάδες και τα πλοκάμια, ενώ αφήνουν τη λιγότερο θρεπτική καμπάνα. Στο μενού τους συμπεριλαμβάνονται επίσης μικρά ψάρια, προνύμφες, καλαμάρια και καρκινοειδή.

...έξω από την επιφάνεια του νερού το πτερύγιο του θυμίζει καρχαρία. 

Το θηλυκό φεγγαρόψαρο μπορεί να γεννήσει έως και 300 εκατομμύρια αυγά ανά περίοδο ωοτοκίας, περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο σπονδυλωτό. Τα αυγά έχουν διάμετρο 1 χιλιοστό και οι προνύμφες μήκος 3 χιλιοστά.

Λόγω του μεγέθους τους, τα ενήλικα ζώα δεν έχουν σχεδόν καθόλου φυσικούς εχθρούς. Υπάρχουν αναφορές για επιθέσεις από όρκες, θαλάσσια λιοντάρια της Καλιφόρνια και καρχαρίες.

Σε ορισμένες χώρες του κόσμου, όπως Ιαπωνία, Κορέα και Ταϊβάν, που αλλού αναρωτιέμαι, το ηλιόψαρο θεωρείται λιχουδιά. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι κανονισμοί απαγορεύουν την εμπορεία αυτών των ψαριών. 

ΣΤΡΕΙΔΙΑ της Ναμίμπια

Στα μέσα της περιήγησής μας είχαμε την ευκαιρία να απολαύσαμε τα περίφημα στρείδια της Ναμίμπια, τα οποία σύμφωνα με τους ειδικούς συμπεριλαμβάνονται στα καλύτερα του κόσμου...κάτι που επιβεβαιώνω ανεπιφύλακτα.  Είναι γευστικότατα και με δύο στρείδια χορταίνεις!

Καλλιέργεια στρειδιών στα ανοιχτά του κόλπου Βάλβις.

Τα περισσότερα από τα στρείδια που απολαμβάνουμε σήμερα στη Νότια Αφρική εισάγονται ως σπόροι στρειδιών από φυτώρια στη Ναμίμπια και τη Χιλή και ωριμάζουν στον κόλπο Algoa, στα ανοικτά των ακτών της Gqeberha και στον κόλπο Saldanha, στο Δυτικό Ακρωτήριο.

Σημειωτέον ότι τα εκτρεφόμενα στρείδια είναι ασφαλή για κατανάλωση και φιλικά προς το περιβάλλον, με τα αγροκτήματα να έχουν συχνά θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον γύρω τους.

Παρεμπιπτόντως, σας παραθέτω μερικές συμπληρωματικές πληροφορίες γύρω από τα στρείδια.

Απολαλαμβάνοντας τα στρείδια με δύο γουλιές σαμπάνια.

Οι αρκτικές θερμοκρασίες και τα μεγάλα βάθη των νότιων νερών στη Νέα Ζηλανδία συμβάλλουν στις πλούσιες και χυμώδεις γεύσεις των Bluff Oysters. Είναι μεγάλα, ζουμερά και έχουν έντονη γεύση, δίνοντάς τους μια θέση ανάμεσα στα καλύτερα στρείδια στον κόσμο.

Η Αυστραλία φημίζεται για τα στρείδια Sydney Rock που βρίσκονται σε διάφορες τοποθεσίες σε όλη τη χώρα.

Ουδέν σχόλιον!

Τώρα, αν ανήκετε στην κατηγορία ατόμων που ακούνε στρείδια και γλύφονται, τότε το Galway, στη δυτική ακτή της Ιρλανδίας, είναι το στέκι σας. Τα Kelly Oysters, που εδρεύουν σε μια μικρή είσοδο στον κόλπο Galway, έχουν περιγραφεί ως τα πιο αρωματισμένα στον κόσμο.

Ο μεγαλύτερος εκτροφέας στρειδιών στον κόσμο είναι η Κίνα η οποία αντιπροσωπεύει περίπου το 85% της παραγωγής παγκοσμίως, ωστόσο, την καταναλώνει σχεδόν εξ ολοκλήρου στο εσωτερικό.

CAPE CROSS – Γουνοφόρες φώκιες

Το Cape Cross Seal Reserve είναι μια προστατευόμενη περιοχή της Ναμίμπια και τόπος αναπαραγωγής της γουνοφόρας φώκιας, Cape Fur Seals (Αποικία Φώκιας Ακρωτηρίου), στην πραγματικότητα ένα είδος θαλάσσιου λιονταριού. Ονομάζονται έτσι για το παχύ τους δέρμα από κοντή μαλακή γούνα. Το καταφύγιο αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες αποικίες για τις φώκιες του ακρωτηρίου στον κόσμο.

Κατά μήκος των ακτών της Ναμίμπια και της Νότιας Αφρικής υπάρχουν 24 αποικίες φώκιας με 650.000 ζώα περίπου. Εκτιμάται ότι 80.000 έως 100.000 φώκιες βρήκαν καταφύγιο στο Cape Cross.

Το Cape Cross είναι μία από τις δύο κύριες τοποθεσίες στη Ναμίμπια (η άλλη είναι στο Lüderitz) όπου οι φώκιες θανατώνονται, εν μέρει για την εκμετάλευση των δορών τους και εν μέρει για την προστασία του αποθέματος ψαριών.

Τα κουτάβια της φώκιας κυνηγούνται για αιώνες για τα μαύρα πτερύγια τους και για το όμορφο γκρι-ελαιό τρίχωμα που αποκτούν μετά τη γέννα. Η γούνα της ενήλικιας φώκιας είναι πολύ χονδροειδής και ως εκ τούτου ακατάλληλη για χρήση στη βιομηχανία γούνας.

Τα σχόλια περισσεύουν...

Ο οικονομικός αντίκτυπος όμως της φώκιας στους αλιευτικούς πόρους είναι αμφιλεγόμενος. Ενώ μια μελέτη που ξεκίνησε η κυβέρνηση διαπίστωσε ότι οι αποικίες φώκιας καταναλώνουν περισσότερα ψάρια από ό,τι μπορεί να πιάσει ολόκληρη η αλιευτική βιομηχανία, η εταιρεία προστασίας των ζώων, Seal Alert South Africa, εκτίμησε τις απώλειες στην εμπορική αλιεία λιγότερο από 0,3%.

Βεβαίως η θανάτωση εκατομμυρίων καρχαριών, οι οποίοι ανήκουν στους φυσικούς κυνηγούς/θηρευτές φώκιας, διευκόλυναν στην αύξηση του πληθυσμού τους. Από την άλλη πλευρά η υπεραλίευση οδήγησε/οδηγεί σε μείωση του αριθμού αυτών, λόγω έλλειψης επαρκούς τροφής! Οι αρσενικές φώκιες ζυγίζουν από 180 έως 360 κιλά και για τη διατροφή τους καταναλώνουν, κατά μέσο όρο, 4% έως 6% του σωματικού τους βάρους ημερησίως. Δεν τρώνε όμως κατά τη διάρκεια της περιόδου ζευγαρώματος,γέννας ή αλλαγής δέρματος. Σ’ αυτό το διάστημα, για τις ενεργειακές τους ανάγκες χρησιμοποιούν το εναποθηκευμένο λίπος. Σημειωτέον οι θηλυκές φώκιες ζυγίζουν 4 φορές λιγότερο.

Η εγκυμοσύνη διαρκεί περίπου 8 μήνες. Μετά τη γέννα τα κουτάβια της φώκιας ζυγίζουν περίπου 4,5 έως 7 κιλά. Λίγες μέρες μετά τον τοκετό η μητέρα πρέπει να επιστρέψει στη θάλασσα για να τραφεί.

Τα σημάδια των μαχών μεταξύ των διεκδικητών φανερά!

Μπορούν να βουτήξουν σε βάθη άνω των 200 μέτρων και να κρατήσουν την αναπνοή τους έως 7,5 λεπτά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τα μικρά είναι πολύ ευάλωτα και κυνηγούνται από τσακάλια και ύαινες.

Οι αρσενικές φώκιες είναι πολύ ιδιοκτησιακές κι αφού έχουν να φροντίσουν ένα χαρέμι 5 έως 25 θηλυκών υπεραμύνονται τον χώρο της εξουσίας τους επιτιθέμενες εναντίον κάθε εισβολέα.

Το Κέιπ Κρος έχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία ενός πέτρινου σταυρού στο σκοτεινό ακρωτήρι, που στήθηκε το 1486, από τον διάσημο Πορτογάλο θαλασσοπόρο Diogo Cão, ο οποίος βγήκε στη στεριά για να στήσει έναν σταυρό (ή padrão) ανάμεσα στους βράχους σε ένα μέρος που ονόμασε Cabo do Padrão. Ο στόλος του επέστρεψε στην Πορτογαλία χωρίς αυτόν και οι συνθήκες του θανάτου του παραμένουν μυστηριώδεις.

Θα περνούσαν άλλα τετρακόσια χρόνια, όταν το 1895 ο Walter Matthews αναζητώντας φώκιες, ταξίδεψε πάνω από την έρημο και ανακάλυψε το Σταυρό.  

Αν καταφέρατε να φθάσετε μέχρι εδώ, φίλες και φίλοι, σας ευχαριστώ για την ανάγνωση.

Γιάννης Αρβανιτάκης

Σας παραθέτων και μερικές σκόρπιες φωτογραφίες από το ταξίδι μας. Η λήψη όλων των φωτογραφιών έγινε με συμβατική κάμερα.

ΠΗΓΕΣ, ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ, εκτός των προσωπικών μου σημειώσεων.

https://www.ifaw.org/international/journal/faq-about-sharks

https://www.hsi.org/issues/shark-finning/

https://sharkstewards.org/shark-finning/shark-finning-fin-facts/

https://ypen.gov.gr/perivallon/dasi/efarmogi-symvasis-cites/

https://cites.org/eng/disc/text.php

https://independentchemical.com/blogs/shark-liver-oil-and-its-uses-20030.aspx

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9553838/

https://www.researchgate.net/publication/307205455_Shark_Liver_Oil_A_Review

https://cites.org/eng/disc/what.php

https://www.mentalfloss.com/article/64197/14-fascinating-facts-about-ocean-sunfish

https://oceanadventures.co.za/facts-cape-fur-seal-arctocephalus-pusillus-pusillus/#:~:text=Cape%20fur%20seals%20can%20live,3-4%20years%20of%20age.

https://www.siyabona.com/namibia-lodges-cape-cross-seal-colony-namibia.html#:~:text=Cape%20Cross%20Seal%20Colony%2C%20in,of%20about%20650%20000%20animals. 

https://namibian.org/news/history/cape-cross#:~:text=Renowned%20Portuguese%20navigator%20Diogo%20Cão,of%20his%20death%20remain%20mysterious

ΝΑΜΙΜΠΙΑ, ΕΡΗΜΟΣ ΝΑΜΙΜΠ...η έρημος ζει...και κινείται...

Φίλες και φίλοι,

σημερα θα σας ξεναγήσω για λίγο, στη μακρινή Ναμίμπια και συγκεκριμένα στην έρημο Ναμίμπ, την οποία είχαμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε το 2003. Είκοσι χρόνια νεότεροι τότε, ακμαίοι ακόμη, γυμνασμένοι και με συγκριτικά διαφορετικές αντοχές... Ακούραστοι, διασχίζαμε την έρημο και ανεβοκατεβαίναμε τους αμμόλοφους,

κάνοντας στάσεις στα εκπληκτικά εθνικά πάρκα και αξιοθέατα. Αξέχαστες εμπειρίες και εντυπώσεις.

Δεν γνωρίζω κατά πόσον έχουν αλλάξει στις μέρες μας οι πόλεις της Ναμίμπια..., σίγουρα όμως η έρημος παραμένει ίδια...

Ανεβαίνοντας τον αμμολοφο 45.

Μέσα στην παράκτια έρημο της Ναμίμπια βρίσκονται οι μεγαλύτεροι αμμόλοφοι (αμμοθίνες) στον κόσμο. Προσελκύουν κάθε χρόνο έναν τεράστιο αριθμό ταξιδιωτών, πολλοί εκ των οποίων έρχονται μόνο και μόνο για να σκαρφαλώσουν στην άμμο και να απολαύσουν τη συναρπαστική θέα.

Δεν γνωρίζω παιδιά που φθάνουν οι γνώσεις σας γύρω από την έρημο Namib και τους αμμολόφους της γι’ αυτό αας παραθέτω μερικές βασικές πληροφορίες:

Με κατ’ εκτίμηση, 55 εκατομμύρια χρόνια στην πλάτη της (κάπου αλλού διάβασα 80) η έρημος Namib (Namib Desert) είναι η αρχαιότερη του κόσμου. Η οικοπεριοχή της ερήμου Namib εκτείνεται κατά μήκος της παράκτιας πεδιάδας της δυτικής Ναμίμπια, από τον
ποταμό Uniab στα βόρεια μέχρι την πόλη Luderitz στο νότο. Στην ενδοχώρα απλώνεται από την ακτογραμμή του Ατλαντικού σε απόσταση μεταξύ 80 και 200 ​​χιλιομέτρων.

Πάντως η έρημος ξεκινά ανατολικά από την Αγκόλα και ξεδιπλώνεται κατά μήκος των ακτών της νοτιοδυτικής Αφρικής, πάνω από 2.000 χιλιόμετρα νοτίως, μέχρι τη Νότια Αφρική.

Η έρημος της Ναμίμπ, μια από τις πιο απομονωμένες έρημους στον κόσμο, είναι εντελώς απαλλαγμένη από επιφανειακά νερά, αλλά
διχοτομημένη από πολλές ξηρές κοίτες ποταμών. Ορισμένες περιοχές έχουν διατηρήσει την ίδια ακαλλιέργητη μορφολογία για εκατομμύρια χρόνια.

Η πρώτη μας διανυκτέρευση μέσα στο πουθενά!

Η περιοχή Sossusvlei, στο νότιο τμήμα της ερήμου Namib, είναι μια λεκάνη από αλάτι και πηλό που περιβάλλεται από εντυπωσιακούς αμμόλοφους. Στη γλώσσα Νάμα, το „sossus“ μεταφράζεται ως αδιέξοδο ή τόπος χωρίς επιστροφή, ενώ στα Αφρικάανς η λέξη „vlei“ αναφέρεται σε μια ρηχή λίμνη ή έλος. Η άμμος του Sossusvlei είναι περίπου πέντε εκατομμυρίων ετών.

Οι αμμόλοφοι στην περιοχή Sossusvlei είναι γνωστοί ως „αστρικοί
αμμόλοφοι“ αλλά και ως σταυρικοί (σταυροειδείς) ή πυραμιδικοί λόγω του σχήματος που παίρνουν όταν ο άνεμος φυσά απ‘ όλες τις κατευθύνσεις. Τα ύψη τους φθάνουν μέχρι τα 300 μέτρα.

Αν ταξιδέψετε κάποτε στη Ναμίμπια, το Sossusvlei πρέπει βρίσκεται οπωσδήποτε στον κατάλογο των «ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΩ».

Η άμμος της περιοχής έχει το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα που οφείλεται στο στρώμα οξειδίου του σιδήρου που την επικαλύπτει. Η χροιά της άμμου αλλάζει σε όλη την έρημο. Πιο κοντά στη θάλασσα, στα δυτικά η άμμος φαίνεται πιο λευκή, ενώ κινούμενη προς την ενδοχώρα αποκτά ροζέ χρώμα.

Αν κάποτε βρεθείτε στην έρημο Ναμίμπ, να θυμάστε ότι η υφή της άμμου είναι εξαιρετικά ψιλή και εισχωρεί παντού! Όταν φυσά άνεμος, να καλύπτετε δεόντως ό,τι ευαίσθητα αντικείμενα διαθέτετε, όπως π.χ. κάμερες, κινητά!

Φως και σκιά στις αμμοθίνες. Κάθε στιγμή διαφορετική.

Η έρημος είναι επίσης γνωστή για την παρουσία της ακτής των Σκελετών (Skeleton Coast), η οποία φημίζεται για τα σκελετικά υπολείμματα των ναυαγίων που έπεσαν στα βράχια, παρέχοντας μια μοναδική θέα για τους επισκέπτες. Αρχικά είχε πάρει το όνομά της από τα οστά των φαλαινών καθώς κι αυτών από τις φώκιες, που
κατέληγαν στην ακτή από τα φαλαινοθηρικά! Να μη ξεχνάμε όμως φίλες και φίλοι τους ναυαγούς που κατάφερναν να φθάσουν στην ακτή αλλά ήταν καταδικασμένοι εκ των προτέρων ν’ αφήσουν τα κοκκαλάκια τους στην έρημο!

Εκτός των αμμολόφων, εντός της άνυδρης αυτής ζώνης υπάρχουν πολλά μικροπεριβάλλοντα, όπως, βραχώδεις ορεινές περιοχές,
πεδιάδες από χαλίκια, αιωνόβιοι υγρότοποι εκβολών ποταμών, παραποτάμια δάση, παράκτιες λεκάνες, λιμνοθάλασσες και απομονωμένες πηγές.

Η έρημος είναι ζωντανή...

Παρά τις ακραίες συνθήκες που επικρατούν, είναι μια περιοχή με μοναδική ομορφιά και πλούσια βιοποικιλότητα,. Η έρημος της Ναμίμπ είναι επίσης σπίτι για πολλά ζώα και φυτά που έχουν προσαρμοστεί στις αντίξοες συνθήκες επιβίωσης. Οι άνυδρες συνθήκες πιθανότατα ξεκίνησαν με την ηπειρωτική διάσπαση της Δυτικής Γκοντβάνα πριν από 130 έως 145 εκατομμύρια χρόνια, όταν αυτή η περιοχή μετατοπίστηκε στη σημερινή της θέση κατά μήκος του Τροπικού του Αιγόκερου. Αυτή η μακρά περίοδος ξηρασίας είχε βαθιά επίδραση στη βιοποικιλότητα της περιοχής.

Συμφωνα με τον ξεναγό μας, αυτό το δέντρο στους πρόποδες
του αμμολόφου 45 το συχνότερα φωτογραφούμενο δέντρο της Ναμίμπ. 

Η κύρια πηγή νερού για τη Ναμίμπ είναι οι συχνές πυκνές ομίχλες που σχηματίζονται κατά μήκος της ακτής, παρέχοντας αρκετή υγρασία, απαραίτητη για την επιβίωση των ζώων που κατοικούν στην περιοχή και έχουν προσαρμοστεί στη ζωή με περιορισμένα αποθέματα νερού. Αυτές οι ομίχλες, κατά κάποιον τρόπο, διαμορφώνουν το κυκλοφοριακό σύστημα της ερήμου.

Δεν πρόκειται ν’ απαρριθμήσω όλα τα ζωντανά της ερήμου παιδιά, θα σταθώ όμως σε κάποια είδη που κέντρισαν το ενδιαφέρον μου.

Ίσως τα πιο γνωστά όντα στην περιοχή είναι τα σκαθάρια της ομίχλης. Πολλά από αυτά τα είδη σκαθαριών έχουν εξελιχθεί για να μπορούν να χρησιμοποιούν τις καιρικές συνθήκες της Ναμίμπ προς όφελός τους. Ένα τέτοιο σκαθάρι της ερήμου Namib είναι το σκαθαράκι που στέκεται στο κεφάλι. Αυτό το είδος θα βγει στην κορυφή ενός αμμόλοφου όταν οι συνθήκες είναι ομιχλώδεις και παραδόξως συστρέφεται έτσι ώστε το κεφάλι του να είναι προς τα κάτω και το σώμα του προς τα εμπρός, καταλαμβάνοντας τη μέγιστη επιφάνεια. Καθώς η ομίχλη κατακρημνίζεται πάνω στο σκαθάρι, τρέχει κατά μήκος του σώματός του και καταλήγει στο στόμα του, επιτρέποντάς του να εφυδατωθεί.

Ένας όρυξ ξεδιψά σε μία από τις ελάχιστες πηγές νερού.

Ο όρυξ π.χ. είναι ένα γένος αντιλόπης ιδιαίτερα προσαρμοσμένης στο σκληρό έδαφος της ερήμου και μπορεί να επιβιώσει σ‘ αυτό το άνυδρο περιβάλλον όπου τα περισσότερα ζώα θα χανόταν. Οι όρυγες είναι σε θέση να εξάγουν κάθε σταγόνα υγρασίας από την τροφή
τους κι αν είναι ανάγκη μπορούν να μείνουν χωρίς νερό ακόμη και για μήνες. Για σύγκριση, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που το ανθρώπινο σώμα μπορεί να αντέξει χωρίς νερό καθορίζεται ως 1 εβδομάδα. 

Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν την ύπαρξη των μυστηριωδών λεονταριών της ερήμου Ναμίμπ ή αν γνωρίζουν δεν τα έχουν δει

ποτέ. Το νερό που χρειάζεται ο οργανισμός τους το παίρνουν από τα ζώα που σκοτώνουν για τη διατροφή τους. Οι καλύτερες πιθανότητες να συναντήσετε αυτά τα σπάνια λιοντάρια είναι στο Hoanib Skeleton Coast Camp.

Ένα άλλο εξαιρετικά προσαρμοσμένο στο περιβάλλον ζώο της Ναμίμπια είναι ο μοναδικός και σπάνιος ελέφαντας της ερήμου. Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ένα ζώο που χρειάζεται συνήθως άφθονο νερό ημερησίως μπορεί να επιβιώσει σ‘ αυτό το σκληρό κλίμα μένοντας χωρίς νερό έως και τρεις ημέρες. Αν θέλετε να δείτε αυτούς τους φανταστικούς ελέφαντες, σας προτείνω να κάνετε κράτηση στο πολυτελές

Μητέρα της φυλής Χερέρο με το παιδάκι της.

Mowani Mountain Camp... εγκαίρως.

Αρκετά άλλα μεγάλα είδη ζώων, όπως ​​ρινόκεροι (αν επισκεφθείτε τοDamaraland Camp θα μπορούσατε ίσως να πετύχετε μαύρους ρινόκερους), καμηλοπαρδάλεις και ιπποπόταμοι έχουν εξαφανιστεί τοπικά, λόγω της εξόντωσής τους από ντόπιους αποίκους που τα σκότωναν καθώς έστηναν στρατόπεδο κατά μήκος του ποταμού Orange. Θα βρείτε όμως ιπποπόταμους στους ποταμούς των περιοχών Kavango και Caprivi στα βορειοανατολικά της χώρας.

Οι καμηλοπαρδάλεις είναι καλά προσαρμοσμένες στη ζωή της ερήμου, με την ικανότητα να κλείνουν τα ρουθούνια τους για να κρατούν έξω την άμμο και τη σκόνη και να μένουν για πολλές
εβδομάδες χωρίς νερό αν το απαιτήσουν οι συνθήκες. Θα τις συναντήσετε στο Εθνικό Πάρκο Etosha, καθώς και στα ιδιωτικά καταφύγια Damaraland και Kaokoland.

Λίγο πριν από την είσοδο στο Εθνικό Πάρκο Εtosha.

Όσο για ζέβρες, υπάρχουν δύο είδη στη Ναμίμπια, η ζέβρα του βουνού (Equus zebra) ή ζέβρα του Hartmann και η ζέβρα του κάμπου (Equus quagga) ή του Burchell. Ζέβρες θα βρείτε σχεδόν παντού στη Ναμίμπια. Ειδικά στο προαναφερθέν Εθνικό Πάρκο Etosha μπορείτε να παρατηρήσετε μεγάλα κοπάδια από ζέβρες της πεδιάδας, ενώ την ορεινή ζέβρα, που νιώθει πιο άνετα σε υψόμετρα έως και 2000 μέτρα, θα τη συναντήσετε κυρίως στο πάρκο Namib Naukluft.

Ο μεγαλύτερος πληθυσμός άγριας ζωής βρίσκεται σε εμποροποιημένες γεωργικές εκτάσεις καθώς επίσης σε κρατικά και ιδιωτικά φυσικά καταφύγια. Οι περιοχές βόρεια του Εθνικού Πάρκου
Etosha - με εξαίρεση τη Λωρίδα Caprivi - λόγω της της υψηλής επισκεψιμότητας παρουσιάζουν χαμηλό πληθυσμό άγριας ζωής.

Λίγοι δρόμοι της Ναμίμπιας ειναι ασφαλτοστρωμένοι!

Από τα περίπου 70 είδη ερπετών της οικοπεριοχής Ναμίμπ, εκ των οποίων αρκετά είναι ενδημικά, θα αναφέρω, τη σαύρα με σφηνοειδές ρύγχος (Meroles cuneirostris), τη μικρολεπιδωτή σαύρα άμμου (M. micropholidotus), τη σαύρα που γαβγίζει (Ptenopus kochi) και τη σαύρα της ημέρας (Rhoptropus bradfieldi), μόνο και μόνο λόγω της ασυνήθιστης συμπεριφοράς τους να βουτούν στην άμμο όταν απειλούνται.

Κάτω: Ενδιαφέρουσα επίσης είναι μια μικρή αρσενική σαύρα Namib Rock Agama (Agama planiceps) που της αρέσει να επιδεικνύει το φωτεινό μπλε σώμα της και το φλογερό πορτοκαλοκόκκινο κεφαλάκι της! Όταν πλησιάζει ο κίνδυνος, υιοθετούν την τακτική «το παίζω νεκρός» ώστε να ξεγελούν τα αρπακτικά.

Από τα τρωκτικά, ενδιαφέρον παρουσιάζει ο χρυσός τυφλοπόντικας
του Γκραντ (Eremitalpa granti VU), ο οποίος είναι τόσο καλά προσαρμοσμένος στην έρημο, με την ικανότητα, ας μου επιτραπεί ο όρος, να κολυμπάει μέσα στη χαλαρή, ξηρή άμμο των αμμολόφων Namib.

Η έρημος δεν έχει να επιδείξει μεγάλη βιοποικιλότητα πτηνών. Μόνο 180 είδη έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα. Το πιο σημαντικό εξ αυτών είναι η στρουθοκάμηλος (Struthio camelus). Τα περισσότερα πτηνά συγκεντρώνονται κατά μήκος της ακτογραμμής.

Οι κοινωνικοί υφαντές είναι μικρά, ανεπιτήδευτα πουλάκια των οποίων όμως οι φωλιές κάθε άλλο παρά δυσδιάκριτες είναι. Αυτές οι φωλιές, που μοιάζουν με γιγάντιες θημωνιές, είναι χτισμένες σε ποικίλες κατασκευές όπως δέντρα φαρέτρας, αγκάθια, ανεμόμυλους και κυρίως τηλεφωνικούς στύλους. Οι φωλιές κατασκευάζονται με συλλογική προσπάθεια, με κάθε πουλί να συνεισφέρει γρασίδι και άχυρο για να δημιουργήσει μια τεράστια, περίπλοκα υφασμένη δομή. Είναι ενδημικά στην έρημο Καλαχάρι, τμήμα της οποίας καταλαμβάνει ένα τρίτον της ανατολικής Ναμίμπιας.

Από τις 20 Ιουνίου 2013, η αμμοθάλασσα Ναμίμπ (Namib Sea) ανακηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO λόγω του εξαιρετικά ερημικού τοπίου, της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας με τη μεγάλη ενδημική ποικιλότητα και γεωλογικές διεργασίες.

Είναι το δεύτερο μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της χώρας μετά το Twyfelfontein (από το 2007), μια περιοχή γεμάτη βραχογραφήματα, από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις της Αφρικής.

Σας παραθέτω μερικές φωτογραφίες βραχογραφημάτων από τη συλλογή μου.

Ο ύψους 325 μέχρι 380 μέτρων αμμόλοφος „Big Daddy“, προσελκύει χιλιάδες ορειβάτες, αλλά ο ψηλότερος στον κόσμο είναι ο αμμόλοφος 7, ύψους 383 μέτρων.

Ένα περίεργο φαινόμενο της ερήμου Namib είναι κάποιοι άγονοι
κύκλοι διάσπαρτοι στο έδαφος που εμφανίζονται από απότομες αλλαγές στα πρώτυπα της βλάστησης. Αυτοί οι κύκλοι, γνωστοί ως “δαχτυλίδια νεράιδων“ είναι καλύτερα ορατοί από τον αέρα. Για αιώνες, η προέλευση αυτών των κύκλων έχει προκαλέσει ενδιαφέρον και εικασίες στους ερευνητές. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι τερμίτες της άμμου, που μασουλούν το δρόμο τους μέσα από τα χόρτα μέχρι να φτάσουν σε κάποιο είδος φραγμού, ίσως σε μια ανταγωνιστική αποικία, αλλά και τα φυτά που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για νερό δημιουργούν αυτούς τους άγονους κύκλους.

Δεν είναι μόνο οι εντυπωσιακοί αμμόλοφοι που προσελκύουν επισκέπτες, αλλά και οι σπάνιες, εξαιρετικά απρόβλεπτες βροχοπτώσεις, όταν ο ποταμός Tsauchab ρέει στη λεκάνη και πολύς κόσμος ταξιδεύει στη Ναμίμπια για να βιώσει τη μετατροπή του χώρου σε λίμνη. Σημειωτέον ότι υπάρχει εξαιρετική διακύμανση στις βροχοπτώσεις μεταξύ ετών, η μεγαλύτερη της οποίας παρατηρείται στις πιο ξηρές περιοχές της ερήμου.

Από το βασίλειο των φυτών θα περιοριστώ μόνο στο Welwitschia Mirabilis, ένα φυτό ενδημικό της ερήμου Namib και της νότιας

Αγκόλας. Η ονομασία του οφείλεται στον Friedrich Martin Josef Welwitsch (1806 - 1872), Αυστριακό εξερευνητή και βοτανολόγο, ο οποίος ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που περιέγραψε/ανακάλυψε το φυτό το 1859 στην Αγκόλα. Εννοείται πως οι ντόπιοι είχαν δώσει τις δικές του ονομασίες στο φυτό! Οι Herero π.χ. το λένε onyanga (κρεμμύδι της ερήμου) και στα Afrikaans χρησιμοποιούν την πολύ πετυχημένη λέξη Tweeblaarkanniedood (δύο φύλλα που δεν μπορούν να πεθάνουν)! Ο λόγος: Η μεγάλη του ανθεκτικότητά και το γεγονός ότι το φυτό έχει μόνο ένα ζεύγος φύλλων. Αυτά τα δύο φύλλα μεγαλώνουν συνεχώς αλλά αργά, δημιουργώντας την εντύπωση ότι διαθέτει πολλά φύλλα ή ενός σωρού φύλλων, καθώς τα φύλλα, εν καιρώ, σχίζονται και καταστρέφονται ποικιλοτρόπως. Όπως π.χ. με τους ανέμους, τις οπλές των ζώων... καθώς και τα πατούμενα μερικών „προσεκτικών“ τουριστών!

Κοπάδι ζεβρών του κάμπου.

Σημειωτέον πάντως, ότι κατ‘ εκτίμηση, περίπου ένα 5% των welwitschia διαθέτουν 2 ζεύγη φύλλων. Εν τούτοις, οι ειδικοί πιστεύουν ότι πρόκειται για ένα διαφορετικό είδος welwitschia.

Το welwitschia δεν μεγαλώνει κοντά στις ακτές, αλλά πάντα σε αρκετή απόσταση από αυτές, με τον πυκνότερο πληθυσμό να παρατηρείται σε απόσταση 50 έως 60 χλμ. από τον Ατλαντικό. Είναι ένα πραγματικό φυτό της ερήμου που χρειάζεται λίγο νερό.

Τα welwitschtia, εκτός από ένα ευρέως διακλαδισμένο επιφανειακό δίκτυο ριζών με διάμετρο έως και 30 μέτρων, διαθέτουν μια βαθιά ρίζα που μπορεί να φτάσει μέχρι τα υπόγεια ύδατα εάν αυτά δεν είναι βαθύτερα από 3 μέτρα. Το νερό παρέχεται από τη δροσιά την οποία αποθηκεύουν τα καταλλήλως διατεταγμένα φύλλα του φυτού.

Είδος αντιλόπης – Springbock (Antidorcas marsupialis hofmeyri)

Η ηλικία ορισμένων δειγμάτων του φυτού εκτιμάται ότι είναι μεταξύ1000 και 1500 ετών. Υπολογίζεται ότι τα γηραιότερα welwitschia είναι περίπου 2.500 ετών (White 1983, Armstrong 1990, Lovegrove 1993).

Το φυτό μαζί με δύο όρυγες και έναν θαλασσαετό στολίζουν το εθνόσημο της Ναμίμπια.

Παρακάτω παραθέτω μερικές συμπληρωματικές φωτογραφίες από το αρχείο μας. Όλες οι λήψεις έχουν γίνει με συμβατικό φίλμ και κάμερα, εξ ου και η χαμηλότερη ανάλυση. 

Παιδιά, αν έχετε φθάσει μέχρι εδώ...αρκετά σας κούρασα! Μη με κατηγορήσετε σας παρακαλώ για τη χρήση του τελικού „ν“...πως να το κάνουμε, προσθέτει περισσότερη μουσικότητα στη γλώσσα μας!

Γιάννης Αρβανιτάκης

Ηλιοβασίλεμα στο Σοσουσφλάι.

 

Εκτός από τις προσωπικές μας σημειώσεις...άλλες ΠΗΓΕΣ

https://www.southerndestinations.com/namibias-incredible-desert-adapted-animals/

https://www.worldwildlife.org/ecoregions/at1315 https://www.conservationinstitute.org/namib-desert/

https://www.info-namibia.com/de/aktivitaeten-und-sehenswuerdigkeiten/swakopmund-umgebung/welwitschia-mirabilis 

https://www.conservationinstitute.org/namib-desert/

Αχανείς εκτάσεις...όσο παίρνει το μάτι.

Στους πρόποδες του αμμολόφου 45 προτού αρχίσουμε την ανάβαση.

Συνδυασμός χρωμάτων με το πινέλο της φύσης..άλλο να το ζεις κι άλλο να το φωτογραφίζεις!

Το δεύτερο κατάλυμα μας μέσα στην έρημο.

Τσακάλι με μαύρη πλάτη (Lupulella mesomelas).

                                         Καμηλοπάρδαλη μέσα στις ακακίες. Αγαπημένη της τροφή.

Άγονος κύκλος (αυτή η φωτογραφία είναι δανεική από το διαδίκτυο).