ΚΩΝΩΠΕΣ
ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ ΤΟΥ ΖΩΙΚΟΥ ΜΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
του Γιάννη Αρβανιτάκη
Αλήθειες, πλάνες, οι πιο κοινές παρανοήσεις και γενικές πληροφορίες σχετικά με τα κουνούπια
Τα πρόσφατα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου στην Χώρα μας, οι αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις στις εφημερίδες, καθώς και οι αναφορές στα ΜΜΕ, μου έδωσαν την αφορμή να γράψω δύο γραμμές για τα κουνούπια. Για την νόσο
έχουν γραφεί ήδη αρκετά και γι’ αυτό δεν θα επεκταθώ πολύ σ’ αυτήν.
Φίλες και φίλοι,
τα κουνούπια, φορείς πολλών θανατηφόρων ασθενειών, είναι οι υπ’ αριθμόν 1 δολοφόνοι ανά τον κόσμο. Εκτιμάται πως 750.000 έως 1.000.000 άνθρωποι, κυρίως παιδιά κάτω των πέντε ετών, πεθαίνουν κάθε χρόνο μόνο από την ελονοσία, με το 90% των περιπτώσεων να παρατηρούνται στην Αφρική, νοτίως της Σαχάρας. Περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές ελονοσίας. Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, σ’ αυτά τα τροπικά και υποτροπικά κλίματα, κάθε χρόνο καταχωρούνται γύρω στα 300 εκατομμύρια νέα κρούσματα ελονοσίας.
Τα κουνούπια ζουν στον πλανήτη μας περισσότερο από 200 εκ. χρόνια, ήτοι από την Τριαδική (ή Τριασική) περίοδο, χαίρουν άκρας υγείας και κατατάσσονται μεταξύ των ανθεκτικότερων όντων της υφηλίου. Σήμερα, περίπου 3500 είδη κουνουπιών είναι γνωστά παγκοσμίως, εκ των οποίων 105 απαντώνται στην Ευρώπη. Εξ αυτών 50 είναι γνωστά στην Γερμανία και 60 στην Ελλάδα.
Τα ταξίδια σε ενδημικές χώρες, η διακίνηση αγαθών μέσω του εμπορίου, η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση, συνετέλεσαν και συντελούν στην εξάπλωση ποικίλων, μη ιθαγενών ειδών (non native species), σε πολλά σημεία της υφηλίου. Μεταξύ των νέων εισβολέων συγκαταλέγεται και το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus = αηδής ο λευκοζωγραφισμένος, σε ελεύθερη απόδοση), το οποίο άρχισε να εξαπλώνεται και να εγκαταθίσταται στην Ευρώπη από την δεκαετία του ’90. Η ονομασία του οφείλεται στην γραμμωτή τιγροειδή εμφάνισή του, κυρίως στα οπίσθια άκρα. Τα κουνούπια αυτά είναι ως επί το πλείστον δραστήρια κατά την διάρκεια της ημέρας.
Με το τσίμπημά του, ένα μολυσμένο κουνούπι (φορέας) μπορεί να μεταδώσει ιογενείς νόσους, όπως π.χ. ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο Δάγκειος πυρετός, ο ιός Zika, η νόσος Chikungunya, η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, ο κίτρινος πυρετός, καθώς επίσης βακτήρια και διάφορα νηματώδη παράσιτα. Ο κατάλογος είναι μεγαλούτσικος και δεν θέλω να ξεφύγω! Αυτές οι σοβαρότατες ασθένειες εμφανίζονται, όπως προανέφερα, κυρίως στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να προσθέσω, πως αγνοούμε πλήρως ποιες επιπτώσεις θα έχει η αργή αλλά σταθερή υπερθέρμανση του πλανήτη μας πάνω σ’ αυτόν τον τομέα! Με απλά λόγια, ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ:
1. Πόσα άλλα είδη κουνουπιών θα μετοικήσουν;
2. Ποιες νέες ασθένειες θα μπορούν να μεταδώσουν;
3. Ποια είδη κουνουπιών, τα οποία μέχρι στιγμής δεν είναι φορείς νοσημάτων, θα μεταλλαχθούν μελλοντικά και θ’ αρχίσουν να μεταδίδουν ασθένειες;
Αυτό θα το διαπιστώσουν και θα το κρίνουν οι επόμενες γενεές στο εγγύς μέλλον!
Τα κουνούπια προσελκύονται από την θερμοκρασία του σώματος. Λόγω της κακής τους όρασης βλέπουν μόνο σιλουέτες, παρατηρούν την κίνηση και εν συνεχεία, με τη βοήθεια της υπέρυθρης ακτινοβολίας εντοπίζουν τη διαφορά θερμοκρασίας που εκπέμπεται από το σώμα μας. Η φαινομενική προτίμηση που δείχνουν για γυναίκες (για έγκυες λιγάκι περισσότερο) και παιδιά οφείλεται στην ελαφρώς υψηλότερη θερμοκρασία τους. Άλλοι παράγοντες είναι η σύνθεση της ανθρώπινης οσμής με τα σχετικά χημικά σήματα που μεταδίδει, ήτοι της αναπνοής (CO2), του γαλακτικού οξέος που παράγεται από την κίνηση των μυών κατά τη διάρκεια εργασίας ή άσκησης, του ιδρώτα, της αμμωνίας καθώς και της ιδιαίτερης οσμής που εκλύει ο καθένας μας. Τα κουνούπια, με τους πολλαπλούς αισθητήρες/ανιχνευτές που διαθέτουν στις κεραίες τους, έχουν την ικανότητα να μας εντοπίζουν από απόσταση 25 έως 35 μέτρων.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως και τα γονίδιά μας παίζουν κάποιο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση οι οποίες χρήζουν περαιτέρω μελέτης.
Ιάπωνες ερευνητές έδειξαν ότι κουνούπια του είδους Aedes albopictus (Ασιατικό κουνούπι τίγρης) εμφανίζουν σημαντικές διαφορές προτίμησης, ανάλογα με την ομάδα αίματος του ατόμου. Έτσι, τα κουνούπια του συγκεκριμένου είδους επέλεξαν να «τσιμπήσουν» άτομα των οποίων η ομάδα ήταν τύπου O!
Όταν πέσετε πάνω σε σχηματισμούς σμηνών κουνουπιών που έχουν στήσει εναέριο χορό...μην ανησυχείτε φίλες και φίλοι, δεν πρόκειται να σας τσιμπήσουν, διότι απαρτίζονται μόνο από αρσενικά και ταυτόχρονα έχουν βάλει κάτι άλλο στο μυαλουδάκι τους...να βρούνε σύντροφο! Τα κουνούπια δεν επιλέγουν το ταίρι τους ανάλογα με την εμφάνισή του, αλλά σύμφωνα με τον ήχο, και συγκεκριμένα δια μέσω του οργανιδίου Johnston που διαθέτουν στις κεραίες τους, με το οποίο ανιχνεύουν τις δονήσεις στον αέρα. Οι δονήσεις αυτές και συνεπώς το χαρακτηριστικό βούισμα των κουνουπιών, δεν προκαλείται από τα χτυπήματα των φτερών, όπως οι περισσότεροι μας πιστεύουν, αλλά από τους μύες στο μπροστινό μέρος του σώματός των. Όταν τα κουνούπια ανοιγοκλείνουν τα φτερά τους, οι μύες συστέλλονται και χαλαρώνουν με αστραπιαία ταχύτητα στον αέρα προξενώντας το γνωστό μας βουητό.
Τα αρσενικά κουνούπια βουίζουν σε μια συχνότητα 600 Hertz ενώ τα θηλυκά σε 550 Hertz. Έτσι, όταν ένας θηλυκός κώνωψ εισέλθει εντός του σμήνους, σίγουρα θα συναντήσει το αμόρε του για να ζευγαρώσει, ξεχωρίζοντας το δια του ήχου. Η γονιμοποίηση λαμβάνει χώρα κατά την εναέρια γαμήλια πτήση! Αμέσως μετά, το θηλυκό εγκαταλείπει το σμήνος και ψάχνει
για αίμα, επειδή μόνο με τις πρωτεΐνες και τον σίδηρο που θα του παράσχει το θύμα, θα μπορέσει να αναπαράγει και να εναποθέσει τ΄αυγά του.
Κανονικά, τα κουνούπια τρέφονται από νέκταρ και χυμούς των φυτών. Μόνο λίγα είδη, για την αναπαραγωγή τους έχουν ανάγκη πρωτεϊνών, έτσι μας νύσσουν κάπου, κάπου για λίγο αιματάκι! Μ’ ένα τσιμπηματάκι απομυζούν μόλις 0,005 ml αίματος! Σε 90 δευτερόλεπτα, αν δεν παρεμποδιστούν, θα ρουφήξουν μια ποσότητα αίματος ίση με 2-3 φορές το
βάρος τους. Αυτός είναι ο λόγος που τ’ αρσενικά δεν τσιμπούν, εξάλλου και να ήθελαν, δεν θα μπορούσαν επειδή η προβοσκίδα που διαθέτουν δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως.
Η προβοσκίδα του κουνουπιού είναι ένα πολύπλοκο μικροχειρουργικό εργαλείο που μου θυμίζει επίσης γαστροσκόπιο ή κωλονοσκόπιο! Σας παραθέτω εικόνες προς σύγκριση.
Συγκεκριμένα: Όταν το θηλυκό κουνούπι
τρυπά με την προβοσκίδα του το δέρμα, η
εύκαμπτη προστατευτική θήκη μαζεύεται και μένει έξω, καθώς το έντομο σπρώχνει τα έξι μικροβελονίδια/μαχαιρίδια προς στο εσωτερικό. Τα δύο εξ αυτών αποτελούν τις άνω γνάθους (maxillae) και φέρουν δοντάκια σαν πριονάκια για να κόβουν το δέρμα. Άλλα δύο οργανίδια, οι κάτω γνάθοι (mandibles), κρατούν το σημείο ανοικτό όσο το κουνούπι πριονίζει το δέρμα. Το πέμπτο νυστερίδιο, αποκαλούμενο χείλος (labrum), τέμνει το αγγείο. Μόλις το χείλος εισχωρήσει στο αγγείο μετατρέπεται σε καλαμάκι και αρχίζει να ρουφά αίμα. Άπαξ και το έντερο του κουνουπιού γεμίσει με αίμα, φιλτράρει τα θρεπτικά ερυθρά αιμοσφαίρια και αποβάλλει το νερό! Μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί ν’ αποθηκεύσει πενταπλάσια ως δεκαπλάσια ποσότητα θρεπτικού υλικού! Τέλος, το έκτο οργανίδιο/βελονίδιο λέγεται υποφάρυγγας και είναι υπεύθυνος για την έγχυση του σάλιου του εντόμου στην μικροπληγή που δημιούργησε.
Το σάλιο του κουνουπιού περιέχει: αγγειοδιασταλτικό, αντιπηκτικές ουσίες (για τη διατήρηση της συνεχούς ροής αίματος), αναισθητικό (για να εμποδίσει προσωρινά την αίσθηση του πόνου), αντιισταμινικό, λιπαντικό για την προβοσκίδα. Έτσι αισθανόμαστε την φαγούρα και το τσίμπημα πολύ αργότερα. Και... το χειρότερο, στο σάλιο μπορεί να εμπεριέχονται οι διάφοροι παθογόνοι μικροοργανισμοί που προανέφερα.
Το σάλιο του κουνουπιού μπορεί να είναι φορέας ενός μέχρι 10.000 ιοσωματιδίων (virion), λέει ο ιολόγος Lark Coffey του Πανεπιστημίου Davis, Καλιφόρνια. Θεωρητικά, έστω κι ένας μόνο ιός θα μπορούσε να προκαλέσει την νόσο.
Σημειωτέον πως για να είναι εφικτή η μεταφορά ενός μολυσματικού παράγοντα σ΄έναν άλλο οργανισμό, θα πρέπει να παραμείνει ζωντανός μέσα στο κουνούπι. Μελέτες έχουν δείξει ότι κάποιοι μικροοργανισμοί, όπως κι ο ιός AIDS, θεωρούνται τροφή από το κουνούπι, ως εκ τούτου δεν μπορούν να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν εντός αυτού. Αυτός είναι κι ο λόγος που ο ιός AIDS δεν μπορεί να μεταδοθεί από τα κουνούπια!
Εν γένει τα θηλυκά κουνούπια, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, έχουν μέσον όρο ζωής 2 έως 4 εβδομάδων. Εξαίρεση αποτελούν τα γονιμοποιημένα θηλυκά, τα οποία αναζητούν καταφύγια που να προσφέρουν υγρασία, δροσιά και ησυχία. Μετά, μέχρι την άνοιξη, εισέρχονται σε μια φάση χειμερινής ακαμψίας (κάτι σαν χειμερινή νάρκη). Ακολουθεί η ωοτοκία και ο κύκλος επαναλαμβάνεται. Τ’ αρσενικά κουνούπια ζουν 1 με το πολύ 2 εβδομάδες.
Όταν αρχίσουν οι πρώτες παγωνιές τα κουνούπια δεν μπορούν να πετάξουν.
Καταπολέμηση, αλήθειες, πλάνες, παρανοήσεις:
- Τα περισσότερα είδη κουνουπιών αναλαμβάνουν δραστηριότητα την αυγή ή το σούρουπο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, στην πλειοψηφία τους αναπαύονται σ’ ένα δροσερό μέρος και περιμένουν το απόβραδο... αν και... όταν ενοχληθούν δεν θα περιμένουν να βραδιάσει για να μας τσιμπήσουν! Ορισμένα είδη όμως, όπως το Ασιατικό κουνούπι τίγρης που προανέφερα, είναι δραστήρια κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Η αντίληψη, «κλείσε το φως για να μη μπούνε κουνούπια», είναι ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ. Αν και ισχύει για άλλα έντομα, για τα κουνούπια δεν έχει σημασία αν το φως είναι αναμμένο ή όχι. Οι κώνωπες, όπως είπαμε δεν έχουν καλή όραση και βασίζονται κυρίως στην όσφρηση τους.
- Πολλές φορές άκουσα να λένε πως το ''γλυκό αίμα'' τραβάει τα κουνούπια! ΛΑΘΟΣ, ''γλυκό αίμα'' δεν υπάρχει! Ούτε οι διαβητικοί φίλοι μας που δεν έχουν ρυθμίσει καλά το σάκχαρο τους, είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στους μίνι βρυκόλακες! Όμως, δεν μοιάζει να συμβαίνει το ίδιο με τα άτομα που έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης! Όπως φαίνεται, στο μενού των κουνουπιών, οι συνάνθρωποι μας αυτής της κατηγορίας βρίσκονται στις πρώτες θέσεις! Άλλος ένας λόγος να προσέχετε την διατροφή σας λοιπόν!
- Άκουσα/διάβασα επίσης πως δήθεν η οσμή της μπύρας ή του σκόρδου που εκπνέεται, διώχνει τα κουνούπια! ΠΛΑΝΗ κι αυτή! Οι δυσάρεστες εκπνοές μπορεί να απομακρύνουν τον διπλανό σας...αλλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρουν διόλου τα κουνούπια. Υπάρχουν μάλιστα μελέτες κατά τις οποίες εικάζεται πως η μπύρα προσελκύει τα κουνούπια!
Σημειωτέον, πως μόνο για να μεθύσουν τα κουνουπάκια, πρέπει το αίμα του θύματος να περιέχει 5‰ αλκοόλ...ποσότητα η οποία είναι θανατηφόρα για τον άνθρωπο! Όσο
για το σκόρδο...ίσως να σας φανεί χρήσιμο αν βρεθείτε στις Τρανσυλβανικές Άλπεις, εναντίον του Κόμη Δράκουλα!
- Τα διάφορα αρώματα αν και καμιά φορά δημιουργούν σύγχυση στα οσφρητικά όργανα των κουνουπιών, μιας και το κουνούπι καθίσει πάνω σας, η οσμή του αίματος υπερτερεί!
- Η βιταμίνη Β θα κάνει καλό στα νεύρα σας...αλλά για τα κουνούπια...πέρα βρέχει!
- Όσο για τα αντικουνουπικά βραχιολάκια... έ, ίσως εκεί που βάλατε το βραχιολάκι να μη σας τσιμπήσει το κουνούπι, αλλά γύρω/γύρω απ’ αυτό... να είσθε σίγουροι! Δεν υφίστανται επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν έστω και την πιο μηδαμινή αποτελεσματικότητα τους!
- Τα κουνουπάκια δεν φημίζονται για τις πτητικές τους ικανότητες. Είναι
κάκιστοι πιλότοι. Λίγο αεράκι είναι αρκετό για να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στον μηχανισμό προσγείωσης και να φέρει τα πάνω, κάτω. Με άλλα λόγια ανεμιστήρες και κλιματιστικά κάνουν την ζωή τους δύσκολη!
- Συσκευές υπερήχων εναντίον κουνουπιών: Οι κατασκευαστές των συσκευών υπερήχων διαδίδουν ότι, επειδή ο υψηλής συχνότητας υπερηχητικός ήχος μιμείται τα πρόθυμα για ζευγάρωμα αρσενικά, τα ήδη γονιμοποιημένα θηλυκά, που έχουν ανάγκη αίματος, ''τρέπονται εις φυγήν''! Έτσι οι άνθρωποι είναι ασφαλείς, γιατί μόνο τα γονιμοποιημένα κουνούπια τσιμπούν. ΠΛΑΝΗ: Υπάρχουν περίπου 30 διεθνείς μελέτες, οι οποίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα κουνούπια δεν πτοούνται καθόλου από το βουητό του υπερήχου...αλλά βάζουν τα γέλια! Το τελευταίο δικό μου ήταν!
- Εξατμιστές με βιοκτόνα. Είναι μεν αποτελεσματικές, αλλά ΠΡΟΣΟΧΗ, μολύνουν τον αέρα του εσωτερικού χώρου και μπορούν να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τους πάσχοντες από αλλεργίες και τα μωρά.
Εντομοαπωθητικά κατά σειρά προσωπικής μου προτίμησης:
1. Αυτά που περιέχουν 30% έως 50% την ουσία DEET (diethyltoluamide), π.χ. NOBITE.
2. Αυτά που περιέχουν την ουσία icaridin 20%, π.χ. Doctan Active.
3. Το φυτικό προϊόν Anti Brumm Naturel (Citriodiol 31%, p-Menthan -3,8-diol ήτοι PMD).
4. Το επίσης φυτικό προϊόν Zanzarin (παράγωγο του ελαίου καρύδας, έλαιο jojoba και αλόη βέρα).
Προστασία
Τα κουνούπια προσελκύονται από σκούρα χρώματα. Τα ανοιχτόχρωμα μακρυμάνικα, μακρυά φορέματα, κάλτσες και τα παντελόνια τζιν προσφέρουν σίγουρα μια προστασία, ωστόσο να έχετε πάντοτε στο μυαλό σας πως τα κουνούπια μπορούν να τσιμπήσουν δια μέσου των λεπτών ενδυμάτων! Γι’ αυτό, εδώ και χρόνια συνιστώ, χωρίς να παίρνω προμήθεια από την εταιρία, το ψεκαστικό ρούχων με το απωθητικό NOBITE το οποίο προσφέρει μία επιπλέον προστασία. Το προϊόν μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τον εμποτισμό κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εγκύων και παιδιών ηλικίας άνω των 2 ετών. Το NOBITE (το ψεκαστικό ρούχων) περιέχει την δραστική ουσία ΠΕΡΜΕΘΡΙΝΗ (permethrin 2%) και ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να ψεκάζεται απ’ ευθείας στο δέρμα!. Αν το ψεκασμένο ρούχο δεν πλυθεί, τότε προσφέρει μια προστασία έως 4 εβδομάδες ενάντια στα έντομα και 2 εβδομάδες σε κρότωνες (τσιμπούρια).
Εδώ και μερικά χρόνια οι κατασκευαστές ενδυμάτων Craghoppers διαφημίζουν τον εντομοαπωθητικό ρουχισμό τους NosiLife, στο ύφασμα του οποίου υφαίνεται το συνθετικό, δραστικό συστατικό περμεθρίνη. Όπως αναφέρει η εταιρία, προσφέρει 90% μόνιμη απωθητική δράση η οποία παραμένει μετά το πλύσιμο και το σιδέρωμα και διαρκεί όσο και η ζωή του ενδύματος. Διάφορα σχετικά δημοσιεύματα που διάβασα υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Προσωπικές εμπειρίες δεν έχω.
Προσωπική εμπειρία: Σ’ ένα ταξίδι μας στις Ινδίες, σε μια περιοχή με υψηλή επικινδυνότητα ελονοσίας, όπου συνόδευσα μια ομάδα 28 ατόμων, με την χρήση απωθητικών, ψεκασμένων ενδυμάτων και μιας φορητής κουνουπιέρας, η σύζυγός μου κι εγώ δεν αποκομίσαμε ούτε ένα τσιμπηματάκι. Εν αντιθέσει, παρά τις συστάσεις μου, καθημερινά, οι
υπόλοιποι συνταξιδιώτες μας είχαν να επιδείξουν εξανθήματα ή καντήλες από τα τσιμπήματα. Είχα μάλιστα και δύο περιστατικά συνδρόμου Skeeter (Το σύνδρομο Skeeter είναι μια τοπική αλλεργική αντίδραση υπό μορφήν κνιδωτικών βλατίδων, στο τσίμπημα των κουνουπιών, που συνοδεύεται από φλεγμονώδη αντίδραση κι ενίοτε πυρετό).
Συμπέρασμα: Ο συνδυασμός όλων των προαναφερθέντων προσφέρει την καλύτερη προστασία.
Τα πιο γνωστά ΓΕΝΗ ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΝ
1. Το γένος αηδές (aedes) – Θα τα βρείτε σε αφθονία όπου υπάρχουν λιμνάζοντα ή μη νερά. Έχουν μεγάλη μανία με τα ταξίδια και
καιρού επιτρέποντος, μπορούν να διανύσουν πολλά χιλιόμετρα μέσα σε μια μέρα! Τα διακατέχει επίσης μια σφοδρή επιθυμία να τσιμπάνε!
2. Το γένος culex (στα λατινικά σημαίνει κουνούπι) – Το culex pipiens είναι το αγαπημένο μας σπιτίσιο, κοινό κουνούπι, το κατοικίδιο μας για τους καλοκαιρινούς μήνες δηλαδή! Μερικά είδη της
κατηγορίας culex δεν χρειάζονται ανθρώπινο αίμα, άλλα προτιμούν αίμα πτηνών κι άλλα πάλι καθόλου αίμα.
3. Το γένος ανωφελές (Anopheles) – Φορέας των πλασμωδίων, παρασιτικών πρωτοζώων (Plasmodium falciparum, P. vivax, P. ovale και P. Malariae, P. knowlesi), υπευθύνων για την ελονοσία. Το p. falciparum είναι υπεύθυνο για τους περισσότερους θανάτους. Τα
υπόλοιπα προκαλούν ηπιώτερες μορφές ελονοσίας. Το τελευταίο είχε να κάνει κυρίως με τους μακάκους αλλά όπως φαίνεται, τσιμπάει κάπου, κάπου και ανθρώπους.
Δεν θα αναφερθώ στα υπόλοιπα γένη κουνουπιών επειδή μας ενδιαφέρουν λιγότερο και έχω επεκταθεί πάλι...πέραν του βασικού μου στόχου.
Πριν κλείσω, δίχως πολλές λεπτομέρειες, θα ήθελα να προσθέσω δύο λόγια για τις σοβαρότερες ασθένειες που μεταδίδουν τα κουνούπια:
- Ελονοσία: Εμβόλιο εναντίον της ελονοσίας δεν διαθέτουμε ακόμη! Η σωστή προληπτική προφύλαξη από ελονοσία είναι εξαιρετικά υψηλή και προς το παρόν η μόνη λύση, αλλά ποτέ δεν είναι 100%.
Η περίοδος επώασης διαφέρει για κάθε πλασμώδιο. Υψηλός πυρετός ακόμη και μήνες μετά την επιστροφή μας από ένα ταξίδι σε χώρες αυξημένου κινδύνου, είναι ύποπτος για ελονοσία. Η διάγνωση γίνεται διαμέσου μικροσκοπίου και τεστ ταχείας διάγνωσης.
- Δάγκειος πυρετός: Λόγω του ισχυρού πόνου που προκαλεί, είναι γνωστή και ως ‘νόσος που σπάζει οστά’. Μέχρι στιγμής οι προσπάθειες για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο απέβησαν άκαρπες! Ο ιός μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών aedes aegypti (αηδής ο Αιγύπτιος). Υπάρχουν 4 ορότυποι της νόσου. Ο δάγκειος πυρετός συχνά αναφέρεται ως αναδυόμενη ασθένεια με ολοένα αυξανόμενα νέα κρούσματα.
Η ασθένεια συχνά εκδηλώνεται με γενικά, άτυπα συμπτώματα ή με τέτοια που μοιάζουν με σοβαρή γρίπη, αλλά μπορεί επίσης να εξωτερικευθεί υπό μορφήν εσωτερικής αιμορραγίας (αιμορραγικός δάγκειος πυρετός, DHF), η με ένα σύνδρομο σοκ του δάγκειου πυρετού (DSS).
Ο ΠΟΥ εκτιμά πως 50 έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι αρρωσταίνουν ετησίως, 500.000 εξ αυτών πάσχουν από την σοβαρότερη μορφή της νόσου και πως ένα 2,5% έως 5% πεθαίνουν απ’ αυτήν. Οι περισσότεροι από τους θανάτους αφορούν παιδιά.
Εμβόλιο κατά του πυρετού του Δυτικού Νείλου δεν υπάρχει. Η θεραπεία είναι συμπτωματική.
- Ο ιός Zika: Υπεύθυνα είναι τα κουνούπια του γένους αηδές και συγκεκριμένα το αιγυπτιακό κουνούπι τίγρης (aedes aegypti).
Η νόσος είναι ενδημική στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και κυρίως στην Βραζιλία. Συνήθως τα συμπτώματα διατρέχουν υπό την μορφή μιας ήπιας γρίπης και πολλές φορές μάλιστα απαρατήρητα.
Ωστόσο η μόλυνση από τον ιό Zika κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει στα νεογνά μικροκεφαλία και άλλες συγγενείς παραμορφώσεις, γνωστές ως συγγενές σύνδρομο Zika. Η μόλυνση με τον ιό Zika συνδέεται επίσης με άλλες επιπλοκές της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της πρόωρης γέννησης και της αποβολής.
Πάντως, υπάρχουν φόβοι, πως ο ιός έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί σε παγκόσμιο επίπεδο και να οδηγήσει σε άγνωστα επακόλουθα.
Η τεχνολογία gene drive είναι εξέλιξη της γενετικής μηχανικής που συμβάλλει στην καταπολέμηση των κουνουπιών. Μια στρατηγική εφαρμόζει την απελευθέρωση γενετικά αποστειρωμένων αρσενικών που μετά από το ζευγάρωμα με τα θηλυκά παράγουν μη βιώσιμους απογόνους και μια άλλη στρατηγική περιλαμβάνει την εισαγωγή γονιδίων σε πληθυσμούς κουνουπιών, που δεν είναι ευαίσθητα σε νόσους, εμποδίζοντας έτσι την μετάδοση ασθενειών.
Κλείνοντας, επιθυμώ να τονίσω, πως παρόλο που τα κουνούπια είναι μία μάστιγα για την ανθρωπότητα, παράλληλα δεν παύουν να είναι ένα θαύμα της φύσης και ένας κρίκος της τροφικής αλυσίδας για εκατομμύρια όντα!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1 - Πριν από κάθε ταξίδι να συμβουλεύεστε έναν συνάδελφο με γνώσεις και εμπειρία στα θέματα της ταξιδιωτικής ιατρικής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2 - Και...όπως πάντα φίλες και φίλοι, ανοικτός για συμβουλές/απορίες/ερωτήσεις στα όρια των δυνατοτήτων μου.
Γιάννης Αρβανιτάκης
ΠΗΓΕΣ
https://www.gartendialog.de/gartenpflege/schaedlinge/insekten/muecken-steckbrief.html
https://www.npr.org/sections/health-shots/2016/06/07/480653821/watch-mosquitoes-use-6-needles-to-suck-your-blood?t=1535717794395
http://www.conops.gr/
http://www.nagref.gr/journals/dimitra/images/7/dmtr7p14-16.pdf
http://www.xn--mckenschutz-info-jzb.de/
https://www.impfen.de/impfungen/malaria/
https://www.cdc.gov/westnile/symptoms/index.html
http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/zika-virus
Αλήθειες, πλάνες, οι πιο κοινές παρανοήσεις και γενικές πληροφορίες σχετικά με τα κουνούπια
Τα πρόσφατα κρούσματα του ιού του Δυτικού Νείλου στην Χώρα μας, οι αλλεπάλληλες δημοσιεύσεις στις εφημερίδες, καθώς και οι αναφορές στα ΜΜΕ, μου έδωσαν την αφορμή να γράψω δύο γραμμές για τα κουνούπια. Για την νόσο
Φίλες και φίλοι,
τα κουνούπια, φορείς πολλών θανατηφόρων ασθενειών, είναι οι υπ’ αριθμόν 1 δολοφόνοι ανά τον κόσμο. Εκτιμάται πως 750.000 έως 1.000.000 άνθρωποι, κυρίως παιδιά κάτω των πέντε ετών, πεθαίνουν κάθε χρόνο μόνο από την ελονοσία, με το 90% των περιπτώσεων να παρατηρούνται στην Αφρική, νοτίως της Σαχάρας. Περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές ελονοσίας. Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, σ’ αυτά τα τροπικά και υποτροπικά κλίματα, κάθε χρόνο καταχωρούνται γύρω στα 300 εκατομμύρια νέα κρούσματα ελονοσίας.
Τα κουνούπια ζουν στον πλανήτη μας περισσότερο από 200 εκ. χρόνια, ήτοι από την Τριαδική (ή Τριασική) περίοδο, χαίρουν άκρας υγείας και κατατάσσονται μεταξύ των ανθεκτικότερων όντων της υφηλίου. Σήμερα, περίπου 3500 είδη κουνουπιών είναι γνωστά παγκοσμίως, εκ των οποίων 105 απαντώνται στην Ευρώπη. Εξ αυτών 50 είναι γνωστά στην Γερμανία και 60 στην Ελλάδα.
Τα ταξίδια σε ενδημικές χώρες, η διακίνηση αγαθών μέσω του εμπορίου, η κλιματική αλλαγή, η παγκοσμιοποίηση, συνετέλεσαν και συντελούν στην εξάπλωση ποικίλων, μη ιθαγενών ειδών (non native species), σε πολλά σημεία της υφηλίου. Μεταξύ των νέων εισβολέων συγκαταλέγεται και το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus = αηδής ο λευκοζωγραφισμένος, σε ελεύθερη απόδοση), το οποίο άρχισε να εξαπλώνεται και να εγκαταθίσταται στην Ευρώπη από την δεκαετία του ’90. Η ονομασία του οφείλεται στην γραμμωτή τιγροειδή εμφάνισή του, κυρίως στα οπίσθια άκρα. Τα κουνούπια αυτά είναι ως επί το πλείστον δραστήρια κατά την διάρκεια της ημέρας.
Με το τσίμπημά του, ένα μολυσμένο κουνούπι (φορέας) μπορεί να μεταδώσει ιογενείς νόσους, όπως π.χ. ο ιός του Δυτικού Νείλου, ο Δάγκειος πυρετός, ο ιός Zika, η νόσος Chikungunya, η ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, ο κίτρινος πυρετός, καθώς επίσης βακτήρια και διάφορα νηματώδη παράσιτα. Ο κατάλογος είναι μεγαλούτσικος και δεν θέλω να ξεφύγω! Αυτές οι σοβαρότατες ασθένειες εμφανίζονται, όπως προανέφερα, κυρίως στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να προσθέσω, πως αγνοούμε πλήρως ποιες επιπτώσεις θα έχει η αργή αλλά σταθερή υπερθέρμανση του πλανήτη μας πάνω σ’ αυτόν τον τομέα! Με απλά λόγια, ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ:
1. Πόσα άλλα είδη κουνουπιών θα μετοικήσουν;
2. Ποιες νέες ασθένειες θα μπορούν να μεταδώσουν;
3. Ποια είδη κουνουπιών, τα οποία μέχρι στιγμής δεν είναι φορείς νοσημάτων, θα μεταλλαχθούν μελλοντικά και θ’ αρχίσουν να μεταδίδουν ασθένειες;
Αυτό θα το διαπιστώσουν και θα το κρίνουν οι επόμενες γενεές στο εγγύς μέλλον!
Τα κουνούπια προσελκύονται από την θερμοκρασία του σώματος. Λόγω της κακής τους όρασης βλέπουν μόνο σιλουέτες, παρατηρούν την κίνηση και εν συνεχεία, με τη βοήθεια της υπέρυθρης ακτινοβολίας εντοπίζουν τη διαφορά θερμοκρασίας που εκπέμπεται από το σώμα μας. Η φαινομενική προτίμηση που δείχνουν για γυναίκες (για έγκυες λιγάκι περισσότερο) και παιδιά οφείλεται στην ελαφρώς υψηλότερη θερμοκρασία τους. Άλλοι παράγοντες είναι η σύνθεση της ανθρώπινης οσμής με τα σχετικά χημικά σήματα που μεταδίδει, ήτοι της αναπνοής (CO2), του γαλακτικού οξέος που παράγεται από την κίνηση των μυών κατά τη διάρκεια εργασίας ή άσκησης, του ιδρώτα, της αμμωνίας καθώς και της ιδιαίτερης οσμής που εκλύει ο καθένας μας. Τα κουνούπια, με τους πολλαπλούς αισθητήρες/ανιχνευτές που διαθέτουν στις κεραίες τους, έχουν την ικανότητα να μας εντοπίζουν από απόσταση 25 έως 35 μέτρων.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις πως και τα γονίδιά μας παίζουν κάποιο ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση οι οποίες χρήζουν περαιτέρω μελέτης.
Ιάπωνες ερευνητές έδειξαν ότι κουνούπια του είδους Aedes albopictus (Ασιατικό κουνούπι τίγρης) εμφανίζουν σημαντικές διαφορές προτίμησης, ανάλογα με την ομάδα αίματος του ατόμου. Έτσι, τα κουνούπια του συγκεκριμένου είδους επέλεξαν να «τσιμπήσουν» άτομα των οποίων η ομάδα ήταν τύπου O!
Όταν πέσετε πάνω σε σχηματισμούς σμηνών κουνουπιών που έχουν στήσει εναέριο χορό...μην ανησυχείτε φίλες και φίλοι, δεν πρόκειται να σας τσιμπήσουν, διότι απαρτίζονται μόνο από αρσενικά και ταυτόχρονα έχουν βάλει κάτι άλλο στο μυαλουδάκι τους...να βρούνε σύντροφο! Τα κουνούπια δεν επιλέγουν το ταίρι τους ανάλογα με την εμφάνισή του, αλλά σύμφωνα με τον ήχο, και συγκεκριμένα δια μέσω του οργανιδίου Johnston που διαθέτουν στις κεραίες τους, με το οποίο ανιχνεύουν τις δονήσεις στον αέρα. Οι δονήσεις αυτές και συνεπώς το χαρακτηριστικό βούισμα των κουνουπιών, δεν προκαλείται από τα χτυπήματα των φτερών, όπως οι περισσότεροι μας πιστεύουν, αλλά από τους μύες στο μπροστινό μέρος του σώματός των. Όταν τα κουνούπια ανοιγοκλείνουν τα φτερά τους, οι μύες συστέλλονται και χαλαρώνουν με αστραπιαία ταχύτητα στον αέρα προξενώντας το γνωστό μας βουητό.
Τα αρσενικά κουνούπια βουίζουν σε μια συχνότητα 600 Hertz ενώ τα θηλυκά σε 550 Hertz. Έτσι, όταν ένας θηλυκός κώνωψ εισέλθει εντός του σμήνους, σίγουρα θα συναντήσει το αμόρε του για να ζευγαρώσει, ξεχωρίζοντας το δια του ήχου. Η γονιμοποίηση λαμβάνει χώρα κατά την εναέρια γαμήλια πτήση! Αμέσως μετά, το θηλυκό εγκαταλείπει το σμήνος και ψάχνει
Κανονικά, τα κουνούπια τρέφονται από νέκταρ και χυμούς των φυτών. Μόνο λίγα είδη, για την αναπαραγωγή τους έχουν ανάγκη πρωτεϊνών, έτσι μας νύσσουν κάπου, κάπου για λίγο αιματάκι! Μ’ ένα τσιμπηματάκι απομυζούν μόλις 0,005 ml αίματος! Σε 90 δευτερόλεπτα, αν δεν παρεμποδιστούν, θα ρουφήξουν μια ποσότητα αίματος ίση με 2-3 φορές το
Η προβοσκίδα του κουνουπιού είναι ένα πολύπλοκο μικροχειρουργικό εργαλείο που μου θυμίζει επίσης γαστροσκόπιο ή κωλονοσκόπιο! Σας παραθέτω εικόνες προς σύγκριση.
Συγκεκριμένα: Όταν το θηλυκό κουνούπι
 |
| Η προβοσκίδα σε μεγένθυνση |
 |
| Τα εξαρτήματα της προβοσκίδας |
 |
| Το ενδοσκόπιο προς σύγκριση |
Το σάλιο του κουνουπιού μπορεί να είναι φορέας ενός μέχρι 10.000 ιοσωματιδίων (virion), λέει ο ιολόγος Lark Coffey του Πανεπιστημίου Davis, Καλιφόρνια. Θεωρητικά, έστω κι ένας μόνο ιός θα μπορούσε να προκαλέσει την νόσο.
Σημειωτέον πως για να είναι εφικτή η μεταφορά ενός μολυσματικού παράγοντα σ΄έναν άλλο οργανισμό, θα πρέπει να παραμείνει ζωντανός μέσα στο κουνούπι. Μελέτες έχουν δείξει ότι κάποιοι μικροοργανισμοί, όπως κι ο ιός AIDS, θεωρούνται τροφή από το κουνούπι, ως εκ τούτου δεν μπορούν να επιβιώσουν και να πολλαπλασιαστούν εντός αυτού. Αυτός είναι κι ο λόγος που ο ιός AIDS δεν μπορεί να μεταδοθεί από τα κουνούπια!
Εν γένει τα θηλυκά κουνούπια, ανάλογα με τις περιβαλλοντικές συνθήκες, έχουν μέσον όρο ζωής 2 έως 4 εβδομάδων. Εξαίρεση αποτελούν τα γονιμοποιημένα θηλυκά, τα οποία αναζητούν καταφύγια που να προσφέρουν υγρασία, δροσιά και ησυχία. Μετά, μέχρι την άνοιξη, εισέρχονται σε μια φάση χειμερινής ακαμψίας (κάτι σαν χειμερινή νάρκη). Ακολουθεί η ωοτοκία και ο κύκλος επαναλαμβάνεται. Τ’ αρσενικά κουνούπια ζουν 1 με το πολύ 2 εβδομάδες.
Όταν αρχίσουν οι πρώτες παγωνιές τα κουνούπια δεν μπορούν να πετάξουν.
Καταπολέμηση, αλήθειες, πλάνες, παρανοήσεις:
- Τα περισσότερα είδη κουνουπιών αναλαμβάνουν δραστηριότητα την αυγή ή το σούρουπο. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, στην πλειοψηφία τους αναπαύονται σ’ ένα δροσερό μέρος και περιμένουν το απόβραδο... αν και... όταν ενοχληθούν δεν θα περιμένουν να βραδιάσει για να μας τσιμπήσουν! Ορισμένα είδη όμως, όπως το Ασιατικό κουνούπι τίγρης που προανέφερα, είναι δραστήρια κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Η αντίληψη, «κλείσε το φως για να μη μπούνε κουνούπια», είναι ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ. Αν και ισχύει για άλλα έντομα, για τα κουνούπια δεν έχει σημασία αν το φως είναι αναμμένο ή όχι. Οι κώνωπες, όπως είπαμε δεν έχουν καλή όραση και βασίζονται κυρίως στην όσφρηση τους.
- Πολλές φορές άκουσα να λένε πως το ''γλυκό αίμα'' τραβάει τα κουνούπια! ΛΑΘΟΣ, ''γλυκό αίμα'' δεν υπάρχει! Ούτε οι διαβητικοί φίλοι μας που δεν έχουν ρυθμίσει καλά το σάκχαρο τους, είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στους μίνι βρυκόλακες! Όμως, δεν μοιάζει να συμβαίνει το ίδιο με τα άτομα που έχουν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης! Όπως φαίνεται, στο μενού των κουνουπιών, οι συνάνθρωποι μας αυτής της κατηγορίας βρίσκονται στις πρώτες θέσεις! Άλλος ένας λόγος να προσέχετε την διατροφή σας λοιπόν!
- Άκουσα/διάβασα επίσης πως δήθεν η οσμή της μπύρας ή του σκόρδου που εκπνέεται, διώχνει τα κουνούπια! ΠΛΑΝΗ κι αυτή! Οι δυσάρεστες εκπνοές μπορεί να απομακρύνουν τον διπλανό σας...αλλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρουν διόλου τα κουνούπια. Υπάρχουν μάλιστα μελέτες κατά τις οποίες εικάζεται πως η μπύρα προσελκύει τα κουνούπια!
Σημειωτέον, πως μόνο για να μεθύσουν τα κουνουπάκια, πρέπει το αίμα του θύματος να περιέχει 5‰ αλκοόλ...ποσότητα η οποία είναι θανατηφόρα για τον άνθρωπο! Όσο
- Τα διάφορα αρώματα αν και καμιά φορά δημιουργούν σύγχυση στα οσφρητικά όργανα των κουνουπιών, μιας και το κουνούπι καθίσει πάνω σας, η οσμή του αίματος υπερτερεί!
- Η βιταμίνη Β θα κάνει καλό στα νεύρα σας...αλλά για τα κουνούπια...πέρα βρέχει!
- Όσο για τα αντικουνουπικά βραχιολάκια... έ, ίσως εκεί που βάλατε το βραχιολάκι να μη σας τσιμπήσει το κουνούπι, αλλά γύρω/γύρω απ’ αυτό... να είσθε σίγουροι! Δεν υφίστανται επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν έστω και την πιο μηδαμινή αποτελεσματικότητα τους!
- Τα κουνουπάκια δεν φημίζονται για τις πτητικές τους ικανότητες. Είναι
- Συσκευές υπερήχων εναντίον κουνουπιών: Οι κατασκευαστές των συσκευών υπερήχων διαδίδουν ότι, επειδή ο υψηλής συχνότητας υπερηχητικός ήχος μιμείται τα πρόθυμα για ζευγάρωμα αρσενικά, τα ήδη γονιμοποιημένα θηλυκά, που έχουν ανάγκη αίματος, ''τρέπονται εις φυγήν''! Έτσι οι άνθρωποι είναι ασφαλείς, γιατί μόνο τα γονιμοποιημένα κουνούπια τσιμπούν. ΠΛΑΝΗ: Υπάρχουν περίπου 30 διεθνείς μελέτες, οι οποίες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα κουνούπια δεν πτοούνται καθόλου από το βουητό του υπερήχου...αλλά βάζουν τα γέλια! Το τελευταίο δικό μου ήταν!
- Εξατμιστές με βιοκτόνα. Είναι μεν αποτελεσματικές, αλλά ΠΡΟΣΟΧΗ, μολύνουν τον αέρα του εσωτερικού χώρου και μπορούν να είναι ιδιαίτερα επικίνδυνα για τους πάσχοντες από αλλεργίες και τα μωρά.
Εντομοαπωθητικά κατά σειρά προσωπικής μου προτίμησης:
1. Αυτά που περιέχουν 30% έως 50% την ουσία DEET (diethyltoluamide), π.χ. NOBITE.
2. Αυτά που περιέχουν την ουσία icaridin 20%, π.χ. Doctan Active.
3. Το φυτικό προϊόν Anti Brumm Naturel (Citriodiol 31%, p-Menthan -3,8-diol ήτοι PMD).
4. Το επίσης φυτικό προϊόν Zanzarin (παράγωγο του ελαίου καρύδας, έλαιο jojoba και αλόη βέρα).
Προστασία
Τα κουνούπια προσελκύονται από σκούρα χρώματα. Τα ανοιχτόχρωμα μακρυμάνικα, μακρυά φορέματα, κάλτσες και τα παντελόνια τζιν προσφέρουν σίγουρα μια προστασία, ωστόσο να έχετε πάντοτε στο μυαλό σας πως τα κουνούπια μπορούν να τσιμπήσουν δια μέσου των λεπτών ενδυμάτων! Γι’ αυτό, εδώ και χρόνια συνιστώ, χωρίς να παίρνω προμήθεια από την εταιρία, το ψεκαστικό ρούχων με το απωθητικό NOBITE το οποίο προσφέρει μία επιπλέον προστασία. Το προϊόν μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τον εμποτισμό κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων εγκύων και παιδιών ηλικίας άνω των 2 ετών. Το NOBITE (το ψεκαστικό ρούχων) περιέχει την δραστική ουσία ΠΕΡΜΕΘΡΙΝΗ (permethrin 2%) και ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να ψεκάζεται απ’ ευθείας στο δέρμα!. Αν το ψεκασμένο ρούχο δεν πλυθεί, τότε προσφέρει μια προστασία έως 4 εβδομάδες ενάντια στα έντομα και 2 εβδομάδες σε κρότωνες (τσιμπούρια).
Εδώ και μερικά χρόνια οι κατασκευαστές ενδυμάτων Craghoppers διαφημίζουν τον εντομοαπωθητικό ρουχισμό τους NosiLife, στο ύφασμα του οποίου υφαίνεται το συνθετικό, δραστικό συστατικό περμεθρίνη. Όπως αναφέρει η εταιρία, προσφέρει 90% μόνιμη απωθητική δράση η οποία παραμένει μετά το πλύσιμο και το σιδέρωμα και διαρκεί όσο και η ζωή του ενδύματος. Διάφορα σχετικά δημοσιεύματα που διάβασα υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Προσωπικές εμπειρίες δεν έχω.
Προσωπική εμπειρία: Σ’ ένα ταξίδι μας στις Ινδίες, σε μια περιοχή με υψηλή επικινδυνότητα ελονοσίας, όπου συνόδευσα μια ομάδα 28 ατόμων, με την χρήση απωθητικών, ψεκασμένων ενδυμάτων και μιας φορητής κουνουπιέρας, η σύζυγός μου κι εγώ δεν αποκομίσαμε ούτε ένα τσιμπηματάκι. Εν αντιθέσει, παρά τις συστάσεις μου, καθημερινά, οι
 |
| Σύνδρομο Skeeter |
Συμπέρασμα: Ο συνδυασμός όλων των προαναφερθέντων προσφέρει την καλύτερη προστασία.
Τα πιο γνωστά ΓΕΝΗ ΚΟΥΝΟΥΠΙΩΝ
1. Το γένος αηδές (aedes) – Θα τα βρείτε σε αφθονία όπου υπάρχουν λιμνάζοντα ή μη νερά. Έχουν μεγάλη μανία με τα ταξίδια και
 |
| Το ασιάτικο κουνούπι τίγρις - Aedes-albopictus |
2. Το γένος culex (στα λατινικά σημαίνει κουνούπι) – Το culex pipiens είναι το αγαπημένο μας σπιτίσιο, κοινό κουνούπι, το κατοικίδιο μας για τους καλοκαιρινούς μήνες δηλαδή! Μερικά είδη της
 |
| Το κοινό κουνούπι - Culex pipiens |
3. Το γένος ανωφελές (Anopheles) – Φορέας των πλασμωδίων, παρασιτικών πρωτοζώων (Plasmodium falciparum, P. vivax, P. ovale και P. Malariae, P. knowlesi), υπευθύνων για την ελονοσία. Το p. falciparum είναι υπεύθυνο για τους περισσότερους θανάτους. Τα
 |
| Θηλυκό ανωφελές - Female anopheles |
Δεν θα αναφερθώ στα υπόλοιπα γένη κουνουπιών επειδή μας ενδιαφέρουν λιγότερο και έχω επεκταθεί πάλι...πέραν του βασικού μου στόχου.
Πριν κλείσω, δίχως πολλές λεπτομέρειες, θα ήθελα να προσθέσω δύο λόγια για τις σοβαρότερες ασθένειες που μεταδίδουν τα κουνούπια:
- Ελονοσία: Εμβόλιο εναντίον της ελονοσίας δεν διαθέτουμε ακόμη! Η σωστή προληπτική προφύλαξη από ελονοσία είναι εξαιρετικά υψηλή και προς το παρόν η μόνη λύση, αλλά ποτέ δεν είναι 100%.
Η περίοδος επώασης διαφέρει για κάθε πλασμώδιο. Υψηλός πυρετός ακόμη και μήνες μετά την επιστροφή μας από ένα ταξίδι σε χώρες αυξημένου κινδύνου, είναι ύποπτος για ελονοσία. Η διάγνωση γίνεται διαμέσου μικροσκοπίου και τεστ ταχείας διάγνωσης.
- Δάγκειος πυρετός: Λόγω του ισχυρού πόνου που προκαλεί, είναι γνωστή και ως ‘νόσος που σπάζει οστά’. Μέχρι στιγμής οι προσπάθειες για ένα αποτελεσματικό εμβόλιο απέβησαν άκαρπες! Ο ιός μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών aedes aegypti (αηδής ο Αιγύπτιος). Υπάρχουν 4 ορότυποι της νόσου. Ο δάγκειος πυρετός συχνά αναφέρεται ως αναδυόμενη ασθένεια με ολοένα αυξανόμενα νέα κρούσματα.
Η ασθένεια συχνά εκδηλώνεται με γενικά, άτυπα συμπτώματα ή με τέτοια που μοιάζουν με σοβαρή γρίπη, αλλά μπορεί επίσης να εξωτερικευθεί υπό μορφήν εσωτερικής αιμορραγίας (αιμορραγικός δάγκειος πυρετός, DHF), η με ένα σύνδρομο σοκ του δάγκειου πυρετού (DSS).
Ο ΠΟΥ εκτιμά πως 50 έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι αρρωσταίνουν ετησίως, 500.000 εξ αυτών πάσχουν από την σοβαρότερη μορφή της νόσου και πως ένα 2,5% έως 5% πεθαίνουν απ’ αυτήν. Οι περισσότεροι από τους θανάτους αφορούν παιδιά.
- Κίτρινος πυρετός: Ο ιός μεταδίδεται κυρίως από το aedes aegypti. Η νόσος είναι ενδημική στις τροπικές χώρες της κεντρικής Αφρικής και νότιας Αμερικής. Μολονότι το κουνούπι που μεταδίδει τον κίτρινο πυρετό συναντάται επίσης στην Ασία, τον Ειρηνικό Ωκεανό και τη Μέση Ανατολή, για άγνωστους λόγους, σ’ αυτές τις περιοχές δεν εμφανίζονται κρούσματα κίτρινου πυρετού.
Αν και κατά της ασθένειας αυτής, από δεκαετίες, διαθέτουμε ένα πολύ αποτελεσματικό εμβόλιο το οποίο προσφέρει προστασία 25 ετών, ο ρυθμός εμβολιασμού είναι κάτω του απαιτουμένου 85%.
Ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι κάθε χρόνο, γύρω 200.000 άνθρωποι νοσούν από τον ιό και περίπου 30.000 άτομα πεθαίνουν από κίτρινο πυρετό. Εκτιμάται πως το 90% των περιπτώσεων συμβαίνουν στην αφρικανική ήπειρο.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, ρίγη, πονοκεφάλους, ανορεξία, ναυτία, μυαλγίες ιδιαίτερα στην πλάτη και υποχωρούν συνήθως εντός πέντε ημερών. Περίπου σ’ ένα 15% των περιπτώσεων ο πυρετός επανέρχεται με κοιλιακούς πόνους και προσβάλλει το ήπαρ. Η προσβολή του ήπατος προκαλεί ίκτερο, εξ ού και κίτρινος πυρετός, και αυξάνεται ο κίνδυνος αιμορραγίας. Ειδική θεραπεία δεν υπάρχει. Για τα άτομα που θα εκδηλώσουν την βαριά μορφή της νόσου, η θνησιμότητα φθάνει το 50%.
- Πυρετός του Δυτικού Νείλου: 8 στα 10 άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό του Δυτικού Νείλου δεν αναπτύσσουν συμπτώματα. Περίπου 1 στους 5 παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα ελαφράς γρίπης, ανακάμπτουν εντελώς, αλλά μπορεί να παραμείνει κάποια αδυναμία για μερικές εβδομάδες. Μόνο 1 στους 150 ανθρώπους, συνήθως άτομα προχωρημένης ηλικίας και με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, που έχουν μολυνθεί μπορεί να εκδηλώσουν την επικίνδυνη ή θανατηφόρα μορφή της νόσου, όπως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή μυοκαρδίτιδα.
Τα κουνούπια που μεταδίδουν τον ιό, μολύνονται από τα πτηνά και είναι οι κύριοι φορείς του.
Αν και κατά της ασθένειας αυτής, από δεκαετίες, διαθέτουμε ένα πολύ αποτελεσματικό εμβόλιο το οποίο προσφέρει προστασία 25 ετών, ο ρυθμός εμβολιασμού είναι κάτω του απαιτουμένου 85%.
Ο ΠΟΥ υπολογίζει ότι κάθε χρόνο, γύρω 200.000 άνθρωποι νοσούν από τον ιό και περίπου 30.000 άτομα πεθαίνουν από κίτρινο πυρετό. Εκτιμάται πως το 90% των περιπτώσεων συμβαίνουν στην αφρικανική ήπειρο.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, ρίγη, πονοκεφάλους, ανορεξία, ναυτία, μυαλγίες ιδιαίτερα στην πλάτη και υποχωρούν συνήθως εντός πέντε ημερών. Περίπου σ’ ένα 15% των περιπτώσεων ο πυρετός επανέρχεται με κοιλιακούς πόνους και προσβάλλει το ήπαρ. Η προσβολή του ήπατος προκαλεί ίκτερο, εξ ού και κίτρινος πυρετός, και αυξάνεται ο κίνδυνος αιμορραγίας. Ειδική θεραπεία δεν υπάρχει. Για τα άτομα που θα εκδηλώσουν την βαριά μορφή της νόσου, η θνησιμότητα φθάνει το 50%.
- Πυρετός του Δυτικού Νείλου: 8 στα 10 άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό του Δυτικού Νείλου δεν αναπτύσσουν συμπτώματα. Περίπου 1 στους 5 παρουσιάζουν ήπια συμπτώματα ελαφράς γρίπης, ανακάμπτουν εντελώς, αλλά μπορεί να παραμείνει κάποια αδυναμία για μερικές εβδομάδες. Μόνο 1 στους 150 ανθρώπους, συνήθως άτομα προχωρημένης ηλικίας και με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, που έχουν μολυνθεί μπορεί να εκδηλώσουν την επικίνδυνη ή θανατηφόρα μορφή της νόσου, όπως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα ή μυοκαρδίτιδα.
Τα κουνούπια που μεταδίδουν τον ιό, μολύνονται από τα πτηνά και είναι οι κύριοι φορείς του.
Εμβόλιο κατά του πυρετού του Δυτικού Νείλου δεν υπάρχει. Η θεραπεία είναι συμπτωματική.
- Ο ιός Zika: Υπεύθυνα είναι τα κουνούπια του γένους αηδές και συγκεκριμένα το αιγυπτιακό κουνούπι τίγρης (aedes aegypti).
Η νόσος είναι ενδημική στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και κυρίως στην Βραζιλία. Συνήθως τα συμπτώματα διατρέχουν υπό την μορφή μιας ήπιας γρίπης και πολλές φορές μάλιστα απαρατήρητα.
Ωστόσο η μόλυνση από τον ιό Zika κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει στα νεογνά μικροκεφαλία και άλλες συγγενείς παραμορφώσεις, γνωστές ως συγγενές σύνδρομο Zika. Η μόλυνση με τον ιό Zika συνδέεται επίσης με άλλες επιπλοκές της εγκυμοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της πρόωρης γέννησης και της αποβολής.
Πάντως, υπάρχουν φόβοι, πως ο ιός έχει τη δυνατότητα να επεκταθεί σε παγκόσμιο επίπεδο και να οδηγήσει σε άγνωστα επακόλουθα.
Η τεχνολογία gene drive είναι εξέλιξη της γενετικής μηχανικής που συμβάλλει στην καταπολέμηση των κουνουπιών. Μια στρατηγική εφαρμόζει την απελευθέρωση γενετικά αποστειρωμένων αρσενικών που μετά από το ζευγάρωμα με τα θηλυκά παράγουν μη βιώσιμους απογόνους και μια άλλη στρατηγική περιλαμβάνει την εισαγωγή γονιδίων σε πληθυσμούς κουνουπιών, που δεν είναι ευαίσθητα σε νόσους, εμποδίζοντας έτσι την μετάδοση ασθενειών.
Κλείνοντας, επιθυμώ να τονίσω, πως παρόλο που τα κουνούπια είναι μία μάστιγα για την ανθρωπότητα, παράλληλα δεν παύουν να είναι ένα θαύμα της φύσης και ένας κρίκος της τροφικής αλυσίδας για εκατομμύρια όντα!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1 - Πριν από κάθε ταξίδι να συμβουλεύεστε έναν συνάδελφο με γνώσεις και εμπειρία στα θέματα της ταξιδιωτικής ιατρικής.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2 - Και...όπως πάντα φίλες και φίλοι, ανοικτός για συμβουλές/απορίες/ερωτήσεις στα όρια των δυνατοτήτων μου.
Γιάννης Αρβανιτάκης
ΠΗΓΕΣ
https://www.gartendialog.de/gartenpflege/schaedlinge/insekten/muecken-steckbrief.html
https://www.npr.org/sections/health-shots/2016/06/07/480653821/watch-mosquitoes-use-6-needles-to-suck-your-blood?t=1535717794395
http://www.conops.gr/
http://www.nagref.gr/journals/dimitra/images/7/dmtr7p14-16.pdf
http://www.xn--mckenschutz-info-jzb.de/
https://www.impfen.de/impfungen/malaria/
https://www.cdc.gov/westnile/symptoms/index.html
http://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/zika-virus
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου