Τρίτη 22 Ιουλίου 2025

Impfstoffe gegen Krebs und Herzkrankheiten – Wo stehen wir heute?

Fortschritte, Chancen und Grenzen moderner Impfstoffentwicklung

Liebe Freunde,

dieser Beitrag richtet sich vor allem an jene unter euch, die keinen beruflichen Hintergrund im medizinischen Bereich haben, sich aber für die Entwicklungen in diesem Feld interessieren. Er ist ausdrücklich nicht für Impfgegner, Impfkritiker, Impfphobiker oder Anhänger von Verschwörungstheorien gedacht.

Ich möchte betonen, dass die folgenden Informationen besonders hoffnungsvoll sind – vor allem für die Jüngeren unter euch. Für meine Generation mag es vielleicht etwas spät sein, um noch substanziell davon zu profitieren, aber das schmälert nicht die

Bedeutung der Fortschritte. Ohne Übertreibung, wir leben im „goldenen Zeitalter“ der Impfstoffentwicklung. Dieser Fortschritt ist in hohem Maße der mRNA-Technologie zu verdanken, die erstmals während der COVID-19-Pandemie breit eingesetzt wurde. Und das bestätigen auch zahlreiche Fachleute, die an vorderster Front der Forschung stehen.

Wenn ihr bislang dachtet, dass mRNA-Technologie ausschließlich für COVID oder generell für Infektionskrankheiten gedacht sei, ist es an der Zeit, dieses Bild zu überdenken. Die heutigen Daten zeigen deutlich, dass ihre Möglichkeiten weit darüber hinausgehen.

Die Entwicklung von Impfstoffen gegen die häufigsten Todesursachen wie Krebs und Herz-Kreislauf-Erkrankungen hat sich dramatisch beschleunigt. Besonders in der Krebsimmuntherapie werden große Fortschritte gemacht. Obwohl die meisten dieser Impfstoffe sich noch in der klinischen Testphase befinden und noch nicht breit verfügbar sind, sind die bisherigen Ergebnisse äußerst vielversprechend.

Ich persönlich glaube, dass wir durch die enormen Fortschritte der medizinischen Wissenschaft in den letzten Jahren und den rasanten Einzug der Künstlichen Intelligenz in das Gesundheitswesen vielleicht schon in wenigen Jahrzehnten die meisten Krankheiten beseitigen könnten.

Keine Sorge, falls wir bis dahin den Planeten noch nicht zerstört haben, werden wir sicher andere Wege finden, das zu tun. In diese Richtung bewegen wir uns ohnehin schon...

Was mir dabei mehr Sorge bereitet - Letztlich könnten diese fortschrittlichen – und häufig sehr teuren – Therapien nur einer kleinen, privilegierten Minderheit zur Verfügung stehen. Der Rest von uns, die „normalen Sterblichen“, müsste sich mit den „Resten“ des pharmazeutischen Fortschritts zufriedengeben. Selbst dann könnten wir noch von einem gewissen therapeutischen Nutzen profitieren.

mRNA-Impfstoffe gegen Krebs und personalisierte Immuntherapien

Derzeit befinden sich weltweit über 60 mRNA-Krebsimpfstoffe in klinischen Studien. Mindestens zwei davon haben bereits Phase III erreicht, viele andere befinden sich in Phase I oder II.

Einer der vielversprechendsten Kandidaten ist mRNA-4157/V940 (Moderna/Merck), der in Kombination mit Pembrolizumab verabreicht wird – einem monoklonalen Antikörper, der den PD-1-Rezeptor blockiert. Einige Krebsarten exprimieren das Protein PD-L1, das an PD-1 bindet und dadurch das Immunsystem daran hindert, Krebszellen zu erkennen und zu bekämpfen. Pembrolizumab verhindert diese Bindung und reaktiviert die Immunantwort.

In einer Phase-2b-Studie bei Melanom-Patienten senkte die Kombination von mRNA-4157/V940 und Pembrolizumab das Rückfallrisiko um 44 % im Vergleich zur Monotherapie mit Pembrolizumab. Derzeit läuft eine Phase-3-Studie zur Bestätigung der Ergebnisse.

Parallel dazu zeigen personalisierte Impfstoffe auf Basis von Neoantigenen wie autogene cevumeran (BioNTech/Genentech) vielversprechende Frühdaten beim Bauchspeicheldrüsenkrebs. In einer Phase-I-Studie blieben Patienten mit Impfantwort 18 Monate rückfallfrei, verglichen mit etwa 13 Monaten bei Patienten ohne Impfantwort. Die Phase II wird derzeit rekrutiert, mit Abschlussziel um 2029.

Im Vereinigten Königreich plant der NHS, bis zu 10.000 Patienten in den nächsten fünf Jahren mit personalisierten Krebsimpfstoffen zu behandeln – unter anderem bei Lungen-, Hirn- und Bauchspeicheldrüsenkrebs.

Ein weiteres Beispiel ist die Kooperation zwischen GSK und der Universität Oxford, die mit einer Förderung von 50 Millionen Pfund die Entwicklung präventiver Krebsimpfstoffe vorantreibt, die das Immunsystem gegen präkanzeröse Zellen schulen sollen.

Daneben laufen Studien zu gebrauchsfertigen (nicht personalisierten) DNA-Impfstoffen gegen das Melanom, im Rahmen einer Kooperation zwischen Scancell und dem NHS, mit Ziel, bis Ende 2025 Dutzende Patienten einzubeziehen.

Verbesserte Plattformen und KI-Integration

Beim Kopf-Hals-Karzinom zeigte das personalisierte Vakzin TG4050 des Unternehmens Transgene in einer randomisierten Phase-I-Studie ermutigende Ergebnisse: Kein Patient in der Impfgruppe erlitt einen Rückfall, gegenüber rund 20 % in der Kontrollgruppe. Die Phase-II-Studie begann Mitte 2024.

Die Einbindung Künstlicher Intelligenz (KI) beschleunigt die Auswahl relevanter Antigene erheblich. Dank fortschrittlicher Vorhersagealgorithmen kann die Entwicklung personalisierter Impfstoffe inzwischen in weniger als 4 Wochen erfolgen – statt 9 Wochen wie früher – bei gleichzeitiger Optimierung der Immunantwort.

Impfstoffe oder Therapien gegen Herzkrankheiten?

Neue Forschungsergebnisse deuten darauf hin, dass bei nichtischämischer Herzinsuffizienz Autoimmunmechanismen beteiligt sind, bei denen T-Lymphozyten gestresstes Herzgewebe angreifen.

In diesem Zusammenhang wurde ein experimenteller „Toleranzimpfstoff“ entwickelt, der das Immunsystem neu trainiert, um Entzündungen zu reduzieren. In vorklinischen Modellen verbesserte sich dadurch die Herzfunktion durch Unterdrückung der Autoimmunaktivität.

Diese Ergebnisse sind ermutigend, befinden sich jedoch noch im frühen Stadium – bislang wurden nur Labor- und Tierversuche durchgeführt. Klinische Studien am Menschen haben noch nicht begonnen.

Fazit

- Der Fortschritt bei mRNA-Krebsimpfstoffen zeigt deutlich, dass diese Plattform weit über Infektionskrankheiten hinaus Potenzial bietet. Mit Hilfe von DNA-Sequenzierungstechnologien und KI wird eine immer präzisere Antigen-Zielauswahl möglich – und damit ein neuer Weg für hochgradig personalisierte Therapien, die sich an den genetischen Merkmalen jedes Einzelnen orientieren.

- Zwar werden noch einige Jahre an Studien nötig sein, um die Sicherheit und Wirksamkeit dieser Impfstoffe vollständig zu belegen, doch die bisherigen Daten lassen hoffen: Die Zukunft der Onkologie könnte persönlicher und hoffnungsvoller denn je sein.

- Analysten schätzen, dass die erste Zulassung eines mRNA-Krebsimpfstoffs bis 2029 erfolgen könnte. Frühdaten aus Studien zu Melanom, Bauchspeicheldrüsenkrebs, Glioblastom (eine Hirntumorart) und anderen Hautkrebsformen stimmen vorsichtig optimistisch – doch große Phase-III-Studien laufen jedoch weiterhin.

- Impfstoffe gegen Herzkrankheiten befinden sich dagegen noch im vorklinischen Stadium. Ziel ist hier, das Immunsystem neu zu programmieren. Klinische Anwendungen sind deshalb noch in weiterer Ferne.

- Es ist zu erwarten, dass mRNA-basierte Therapien künftig auch bei seltenen, bisher als unheilbar geltenden Krankheiten zum Einsatz kommen. Ich bin überzeugt: In zehn Jahren könnten wir uns in einer Welt bewegen, in der wir die genetische Ursache einer Erkrankung identifizieren – und relativ einfach mit mRNA-Technologie korrigieren können.

Iannis Arvanitakis

Quellenangaben

1. https://www.globenewswire.com/news-release/2025/01/09/3007057/0/en/mRNA-Cancer-Vaccines-Clinical-Trials-Ongoing-Research-Development-Insight.html?

2. https://en.wikipedia.org/wiki/MRNA-4157/V940?

3. https://en.wikipedia.org/wiki/Autogene_cevumeran?

4. https://www.1stoncology.com/blog/transgene-achieves-key-milestones-in-2024-including-clinical-proof-of-principle-for-individualized-cancer-vaccine-strong-outlook-for-20251234651543/

5. https://www.hunimed.eu/news/heart-failure-autoimmune-mechanism-behind-disease-progression-enables-vaccine-therapy/

6. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10511650/

7. https://biomarkerres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40364-024-00692-9

8. https://www.nature.com/articles/s41392-023-01674-3

Εμβόλια κατά του καρκίνου και κατά της καρδιοπάθειας: Πού βρισκόμαστε σήμερα;

Εξελίξεις, ευκαιρίες και όρια της σύγχρονης ανάπτυξης εμβολίων

Φίλες και φίλοι,

με το σύντομο αυτό γράφημα απευθύνομαι κυρίως σε όσους δεν έχουν επαγγελματική σχέση με την ιατρική, αλλά ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις στον τομέα αυτό. Προφανώς, το κείμενο δεν αφορά εμβολιοαρνητές, εμβολιοφοβικούς ή λάτρεις των θεωριών συνωμοσίας.

Θα ήθελα να επισημάνω πως οι πληροφορίες που ακολουθούν είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρες, κυρίως για τους νεότερους από εσάς. Για τη δική μου γενιά, ενδεχομένως να είναι λίγο αργά για να ωφεληθεί ουσιαστικά — αλλά αυτό δεν μειώνει τη σημασία των εξελίξεων.

Ζούμε, χωρίς υπερβολή, στη «χρυσή εποχή» της ανάπτυξης εμβολίων. Η πρόοδος αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία mRNA, η οποία χρησιμοποιήθηκε μαζικά για πρώτη φορά κατά την πανδημία COVID-19. Και δεν το λέω μόνο εγώ – το επιβεβαιώνουν πλήθος ειδικών που εργάζονται καθημερινά στην αιχμή της σχετικής έρευνας.

Αν είχατε την εντύπωση ότι η τεχνολογία mRNA προοριζόταν αποκλειστικά για την COVID ή γενικά για λοιμώδη νοσήματα, είναι καιρός να την αναθεωρήσετε. Τα σημερινά δεδομένα δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι δυνατότητες της ξεπερνούν κατά πολύ αυτό το πλαίσιο.

Η πρόοδος προς την ανάπτυξη εμβολίων για τις κυριότερες αιτίες θανάτου — όπως ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά νοσήματα — έχει επιταχυνθεί θεαματικά. Ιδιαίτερη πρόοδος καταγράφεται στην ανοσοθεραπεία για τον καρκίνο. Παρότι τα περισσότερα από αυτά τα εμβόλια βρίσκονται ακόμη σε στάδιο κλινικών δοκιμών και δεν έχουν φτάσει στην ευρεία κυκλοφορία, τα πρώτα σημάδια είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά.

Προσωπικά, πιστεύω πως, με τα τεράστια άλματα της ιατρικής επιστήμης τα τελευταία χρόνια και τη ραγδαία είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στον τομέα της υγείας, ίσως σε λίγες δεκαετίες να έχουμε καταφέρει να εξαλείψουμε τις περισσότερες ασθένειες.

Μην ανησυχείτε, όμως — αν δεν έχουμε καταστρέψει τον πλανήτη μέχρι τότε, σίγουρα θα βρούμε άλλους τρόπους να το κάνουμε. Ήδη βαδίζουμε προς αυτή την κατεύθυνση...

Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι πως, τελικά, αυτές οι προηγμένες —και συχνά δαπανηρές— θεραπείες θα είναι διαθέσιμες μόνο σε μια μικρή, προνομιούχα μειοψηφία. Οι υπόλοιποι, οι «κοινοί θνητοί», θα αρκούμαστε στα «αποφάγια» της φαρμακευτικής καινοτομίας. Ακόμη κι έτσι, βέβαια, θα μπορούμε να ελπίζουμε σε κάποιο θεραπευτικό όφελος.

Εμβόλια mRNA κατά του καρκίνου και εξατομικευμένες ανοσοθεραπείες

Περισσότερα από 60 υποψήφια εμβόλια mRNA κατά του καρκίνου βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε στάδιο κλινικών δοκιμών παγκοσμίως, με τουλάχιστον δύο να έχουν φτάσει στη Φάση ΙΙΙ, ενώ πολλά άλλα βρίσκονται σε Φάσεις Ι ή ΙΙ.

Ένα από τα πιο υποσχόμενα είναι το mRNA-4157/V940 (Moderna/Merck), το οποίο χορηγείται σε συνδυασμό με πεμπρολιζουμάμπη (pembrolizumab) – ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που αναστέλλει τον υποδοχέα PD-1. Ορισμένοι τύποι καρκίνου εκφράζουν την πρωτεΐνη PD-L1, η οποία προσδένεται στον PD-1 και εμποδίζει το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίσει και να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα. Η πεμπρολιζουμάμπη αποτρέπει αυτή τη δέσμευση, επαναενεργοποιώντας την ανοσολογική απόκριση.

Σε μελέτη Φάσης 2b για το μελάνωμα, ο συνδυασμός του mRNA-4157/V940 με πεμπρολιζουμάμπη οδήγησε σε μείωση 44% του κινδύνου υποτροπής, σε σύγκριση με τη μονοθεραπεία με πεμπρολιζουμάμπη. Αυτή τη στιγμή διεξάγεται μελέτη Φάσης 3 για επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων.

Παράλληλα, εξατομικευμένα εμβόλια νεοαντιγόνων, όπως το autogene cevumeran (BioNTech/Genentech), έχουν δείξει ενθαρρυντικά πρώιμα αποτελέσματα στον καρκίνο του παγκρέατος. Σε μελέτη Φάσης Ι, οι ασθενείς που ανταποκρίθηκαν στο εμβόλιο δεν παρουσίασαν υποτροπή για 18 μήνες, έναντι περίπου 13 μηνών για όσους δεν είχαν ανταπόκριση. Η Φάση ΙΙ βρίσκεται σε στάδιο στρατολόγησης, με την ολοκλήρωσή της να αναμένεται γύρω στο 2029.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το NHS σχεδιάζει τη θεραπεία έως και 10.000 ασθενών με εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, καλύπτοντας καρκίνους όπως του πνεύμονα, του εγκεφάλου και του παγκρέατος.
Η συνεργασία μεταξύ GSK και Οξφόρδης, με χρηματοδότηση ύψους £50 εκατομμυρίων, πρωτοπορεί στην ανάπτυξη εμβολίων πρόληψης καρκίνου, τα οποία εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα για την εξάλειψη προκαρκινικών κυττάρων.
Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη κλινικές δοκιμές για εμβόλια DNA, έτοιμα προς χρήση (αντί εξατομικευμένων), για τη θεραπεία του μελανώματος, μέσω της συνεργασίας Scancell–NHS, με στόχο την ένταξη δεκάδων ασθενών έως τα τέλη του 2025.

Βελτίωση Πλατφορμών και Ενσωμάτωση Τεχνητής Νοημοσύνης
Στον καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, το εξατομικευμένο εμβόλιο TG4050 της εταιρείας Transgene έδειξε ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε τυχαιοποιημένη δοκιμή Φάσης Ι: κανένας ασθενής που έλαβε το εμβόλιο δεν παρουσίασε υποτροπή, σε αντίθεση με περίπου 20% των ασθενών της ομάδας ελέγχου. Η Φάση ΙΙ της μελέτης ξεκίνησε στα μέσα του 2024.

Η ενσωμάτωση τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) επιταχύνει σημαντικά τη διαδικασία επιλογής αντιγόνων. Χάρη σε προηγμένους αλγόριθμους πρόβλεψης νεοαντιγόνων, ο σχεδιασμός εξατομικευμένων εμβολίων μπορεί πλέον να ολοκληρώνεται σε λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες — έναντι περίπου εννέα εβδομάδων στο παρελθόν — βελτιστοποιώντας την ανοσολογική απόκριση.

Εμβόλια ή Θεραπείες Κατά της Καρδιοπάθειας;

Πρόσφατες έρευνες υποδεικνύουν την ύπαρξη αυτοάνοσων μηχανισμών στη μη ισχαιμική καρδιακή ανεπάρκεια, κατά τους οποίους Τ-λεμφοκύτταρα επιτίθενται σε στρεσαρισμένους καρδιακούς ιστούς.

Σε αυτό το πλαίσιο, επιστήμονες ανέπτυξαν ένα πρωτότυπο «εμβόλιο ανεκτικότητας», το οποίο επανεκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα με στόχο τη μείωση της φλεγμονής. Σε προκλινικά μοντέλα, η προσέγγιση αυτή οδήγησε σε βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας, μέσω καταστολής της αυτοάνοσης δραστηριότητας.

Τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, ωστόσο παραμένουν σε πρώιμο στάδιο, καθώς περιορίζονται σε εργαστηριακές και ζωικές μελέτες. Κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη.

Συμπεράσματα

Η πρόοδος των εμβολίων mRNA κατά του καρκίνου επιβεβαιώνει τη δυναμική αυτής της πλατφόρμας πέρα από τα λοιμώδη νοσήματα. Καθώς οι τεχνολογίες αλληλούχισης DNA και τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπουν πιο ακριβή στόχευση νεοαντιγόνων και εξατομικευμένη προσέγγιση, ανοίγει ο δρόμος για θεραπείες που προσαρμόζονται στα μοναδικά γενετικά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς.
Αν και απαιτούνται ακόμη αρκετά χρόνια μελετών για την πλήρη επιβεβαίωση της ασφάλειας και της αποτελεσματικότητας αυτών των εμβολίων, τα μέχρι τώρα δεδομένα δείχνουν ότι το μέλλον της ογκολογίας μπορεί να είναι πιο ελπιδοφόρο και προσωπικό από ποτέ.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η πρώτη εμπορική έγκριση εμβολίου mRNA κατά του καρκίνου θα μπορούσε να δοθεί έως το 2029. Τα πρώιμα δεδομένα από μελέτες σε μελάνωμα, καρκίνο παγκρέατος, γλοιοβλάστωμα και άλλες μορφές δερματικού καρκίνου είναι ενθαρρυντικά, ωστόσο οι μεγάλες κλινικές δοκιμές Φάσης ΙΙΙ βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.
Τα εμβόλια κατά της καρδιοπάθειας βρίσκονται ακόμη σε προκλινικό στάδιο, με στόχο την επανεκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν έχουν ξεκινήσει δοκιμές σε ανθρώπους, επομένως οι κλινικές εφαρμογές τους είναι πιο μακρινές.
Αναμένεται να έχουμε θεραπείες βασισμένες στο mRNA για σπάνιες ασθένειες που μέχρι πρότινος θεωρούνταν μη θεραπεύσιμες. Πιστεύω ότι σε δέκα χρόνια από σήμερα θα κινούμαστε προς έναν κόσμο όπου θα μπορούμε να εντοπίζουμε τη γενετική αιτία μιας ασθένειας και, με σχετική ευκολία, να την επεξεργαζόμαστε και να τη διορθώνουμε χρησιμοποιώντας τεχνολογία βασισμένη στο mRNA.

Γιάννης Αρβανιτάκης

Παραπομπές

1. https://www.globenewswire.com/news-release/2025/01/09/3007057/0/en/mRNA-Cancer-Vaccines-Clinical-Trials-Ongoing-Research-Development-Insight.html?

2. https://en.wikipedia.org/wiki/MRNA-4157/V940?

3. https://en.wikipedia.org/wiki/Autogene_cevumeran?

4. https://www.1stoncology.com/blog/transgene-achieves-key-milestones-in-2024-including-clinical-proof-of-principle-for-individualized-cancer-vaccine-strong-outlook-for-20251234651543/

5. https://www.hunimed.eu/news/heart-failure-autoimmune-mechanism-behind-disease-progression-enables-vaccine-therapy/

6. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10511650/

7. https://biomarkerres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40364-024-00692-9

8. https://www.nature.com/articles/s41392-023-01674-3

Πέμπτη 17 Ιουλίου 2025

Können wir wirklich gleichzeitig zwei oder mehr Menschen lieben?

Ein Essay über Liebe, Monogamie und die Komplexität emotionaler Bindungen

Hallo zusammen!
Ich sinniere, erinnere mich – und gleichzeitig betreibe ich eine Art Selbstpsychotherapie. Und so beginne ich, leise und ohne viel Aufhebens, zu heilen. Nicht um zu vergessen – ganz im Gegenteil –, sondern um wahrhaftiger zu existieren.

Eine philosophische und psychologische Frage

Ich stelle mir eine der ältesten und zugleich schwierigsten Fragen, die die Menschheit seit Homers Zeiten bis in die Ära von Tinder und polyamoren Beziehungen beschäftigt:
Kann ein Mensch wirklich – und mit gleicher Intensität – zwei oder mehr Menschen gleichzeitig lieben?

Liebe als kulturelles Konstrukt

Die Vorstellung, dass eine Person mehrere Menschen gleichzeitig mit derselben emotionalen Tiefe und Aufrichtigkeit lieben kann, stellt die vorherrschenden Konzepte romantischer Liebe infrage.
Unsere westliche Kultur, geprägt vom Christentum, der romantischen Literatur und der bürgerlichen Moral, hat das Ideal der „einzig wahren, exklusiven, ewigen Liebe“ erschaffen.

Wie die US-amerikanische Historikerin und Autorin Stephanie Coontz erklärt, ist die Idee der Liebesheirat mit exklusiver Bindung historisch gesehen relativ jung – sie entstand erst nach dem 18. Jahrhundert (Coontz, Marriage: A History, 2005). In den meisten traditionellen Gesellschaften waren Ehen vor allem soziale Allianzen, keine Ergebnisse romantischen Begehrens.

In vielen Kulturen – von der Polygynie afrikanischer Stämme bis hin zu polyamoren Beziehungsformen im Amazonasgebiet – waren Liebe und emotionale Bindung nicht auf eine einzige Person beschränkt.
Die Existenz polygamer, polyandrischer oder polyamorer Beziehungen zeigt, dass romantische Liebe keine universelle Konstante ist.

Auch die Soziologin Eva Illouz, Professorin an der Hebräischen Universität Jerusalem und der EHESS in Paris, betont, dass unser heutiges Verständnis von romantischer Liebe ein kulturelles Produkt ist. Von Literatur über Hollywood bis hin zu Werbung und Medien wird eine Vorstellung geprägt, in der Liebe „alles oder nichts“ sein muss.
So verführerisch diese Erzählung auch sein mag, sie bildet nicht immer die Komplexität menschlicher Beziehungen ab.

Psychologische Beobachtungen – Die Fähigkeit zur Mehrfachliebe

Moderne psychologische Forschung zeigt, dass das menschliche Gehirn durchaus in der Lage ist, mehrere Menschen gleichzeitig zu lieben.

Der Psychologe Robert Sternberg beschreibt Liebe als ein Dreieck aus Leidenschaft, Intimität und Verpflichtung. Aus dieser Perspektive ist es möglich, intensive Leidenschaft für eine Person zu empfinden, emotionale Geborgenheit mit einer anderen zu teilen und tiefe Intimität mit einer dritten zu erleben.
In manchen Fällen kann die Liebe zu mehreren Menschen gleich stark sein – sich aber auf unterschiedliche Aspekte des Lebens beziehen.

Liebe ist nicht eindimensional. Sie ist kein fester Wert, der in Prozenten aufgeteilt wird. Es ist ein Irrtum zu glauben, dass man nur „50 %“ geben kann, wenn man zwei Menschen liebt.
Meiner bescheidenen Meinung nach vervielfacht sich Liebe. Wir können jeden Menschen, den wir lieben, zu 100 % lieben – auf unterschiedliche Weise.

Die Soziologin Meg Barker betont, dass Liebe keine „Substanz“ ist, die verteilt wird, sondern eine Beziehungsform, die sich je nach Kontext und Person unterschiedlich entfaltet.
Ein Mensch kann gleichzeitig starke emotionale Bindungen zu mehreren Personen erleben – mit jeweils unterschiedlichen Ausdrucksformen und Bedürfnissen.

Polyamorie

Die polyamore Bewegung, die in den 1990er- und 2000er-Jahren in den USA entstand, bringt eine radikale Perspektive: Liebe ist keine begrenzte Ressource.

Ihr Grundprinzip ist, dass romantische und emotionale Bindungen mit mehr als einer Person möglich – und unter bestimmten Bedingungen sogar wünschenswert – sein können: Transparenz, Einvernehmlichkeit und ethische Verantwortung stehen dabei im Mittelpunkt.

Die Fähigkeit, mehrere Menschen zu lieben, wird dabei nicht als psychologisches Problem verstanden, sondern als eine Form von Liebe, die gesellschaftliche Konventionen überschreitet.

Studien wie die von Terri Conley, Sozialpsychologin an der University of Michigan, zeigen, dass polyamore Menschen in ihren Beziehungen häufig eine ebenso hohe – teils sogar höhere – Zufriedenheit erleben als monogame Paare.

Dennoch werden polyamore Identitäten oft stigmatisiert – vor allem wegen der kulturellen Dominanz der Monogamie.
Wie einst andere „nicht-normative“ Beziehungsformen – etwa Homosexualität – wird auch Polyamorie häufig als Bedrohung der sozialen Ordnung wahrgenommen.

Aus soziologischer Sicht ist Liebe auch ein symbolischer Austausch. Jede Beziehung basiert auf einer Mischung aus gegenseitiger Abhängigkeit und Identitätsbildung. Ob jemand zwei oder drei Menschen gleich intensiv lieben kann, hängt daher nicht nur von seiner emotionalen Fähigkeit ab, sondern auch von seiner gesellschaftlichen Position, der Internalisierung kultureller Normen und den eigenen Bindungserfahrungen.

Persönliches Zeugnis und gelebtes Bewusstsein

Als Arzt, der Menschen in ihren persönlichsten Momenten begleitet hat – von der Liebe bis zum Verlust – und als Mensch, der selbst die Komplexität der Liebe erlebt hat, kann ich mit Überzeugung sagen:
Liebe folgt nicht immer gesellschaftlichen Normen.

Ich habe Menschen gesehen, die zwei Personen gleichzeitig liebten – mit Ehrlichkeit, Schmerz, Sehnsucht und Verantwortung.
Und ich war einer von ihnen. Nicht aus Unentschlossenheit oder Gier, sondern weil mich die Liebe – gleich zweimal – aufrichtig besucht hat.

Stigma und gesellschaftliche Hindernisse

Die Intensität eines Gefühls lässt sich nicht in Zahlen ausdrücken. Jede Beziehung entwickelt ihre eigene Dynamik. Was gesellschaftlich widersprüchlich erscheint, kann psychologisch vollkommen authentisch sein.

Viele Menschen erleben emotionale Dilemmata, die nicht aus Unfähigkeit zur Entscheidung entstehen, sondern aus der Tiefe echter doppelter oder dreifacher Bindungen.

Insbesondere Frauen, die mehrere Liebesbeziehungen führen, werden stärker stigmatisiert als Männer – ein Relikt patriarchaler Moralvorstellungen, die noch immer Kontrolle über weibliche Sexualität ausüben.
Die „unzüchtige Frau“ wird gesellschaftlich härter verurteilt als der „unmoralische Mann“.

Dieser ungleiche Blick zeigt: Das Problem ist nicht die Mehrfachliebe, sondern die Vorurteile darüber, wie wir lieben dürfen. Die Vorstellung, dass doppelte Liebe Verrat oder Schwäche sei, prägt unser Denken – doch vielleicht liegt die eigentliche Schwäche darin, unsere Gefühle in enge Schablonen pressen zu wollen.

Schlusswort – persönliche Haltung

Kann man also wirklich – und mit gleicher Intensität – zwei oder sogar drei Menschen lieben?

Ja, ich glaube, dass es möglich ist. Es ist biologisch, emotional und praktisch machbar, mehrere Menschen gleichzeitig zu lieben. Ob das jedoch funktioniert, hängt in hohem Maße von den beteiligten Personen, ihren Werten und ihren kommunikativen Fähigkeiten ab.

Liebe ist letztlich kein statisches Ereignis, sondern ein sozialer und zwischenmenschlicher Prozess – offen für viele Ausprägungen und Möglichkeiten. Sie ist Beziehung, sie ist Fürsorge, sie ist Präsenz.

Iannis Arvanitakis

Quellen

Coontz, S. (2005). Marriage: A History. Viking.

Illouz, E. (2007). Cold Intimacies: The Making of Emotional Capitalism.

Sternberg, R. J. (1986). "A Triangular Theory of Love." Psychological Review.

Barker, M. (2013). Rewriting the Rules. Routledge.

Conley, T. D., et al. (2017). “The Satisfaction and Stability of Consensually Non-Monogamous and Monogamous Relationships.” Current Sexual Health Reports.

Μπορούμε να αγαπήσουμε πραγματικά δύο ή περισσότερους ανθρώπους;

Ένα δοκίμιο για τον έρωτα, τη μονογαμία και την πολυπλοκότητα των συναισθηματικών δεσμών

Γεια σας παιδιά!

Στοχάζομαι, αναπολώ και ταυτοχρόνως αυτοψυχοθεραπεύομαι... Και κάπως έτσι, σιγά, χωρίς φωνές, επουλώνω. Όχι για να ξεχάσω — κάθε άλλο — μα για να υπάρξω πιο αληθινά.

Ένα φιλοσοφικό και ψυχολογικό ερώτημα

Θέτω στον εαυτό μου ένα από τα πιο παλιά και ακανθώδη
ερωτήματα που βασανίζουν τον άνθρωπο από την εποχή του Ομήρου μέχρι τις μέρες του Tinder και των πολυσυντροφικών σχέσεων:

Μπορεί κάποιος να αγαπήσει πραγματικά, και με την ίδια ένταση, δύο ή περισσότερους ανθρώπους ταυτόχρονα;

Η αγάπη ως πολιτισμικό κατασκεύασμα

Η ιδέα ότι ένα άτομο μπορεί να αγαπήσει δύο ή περισσότερους ανθρώπους ταυτόχρονα, με την ίδια συναισθηματική ένταση και ειλικρίνεια, αμφισβητεί τις κυρίαρχες αντιλήψεις περί ρομαντικής αγάπης.

Ο δυτικός πολιτισμός, επηρεασμένος από τον χριστιανισμό, τη ρομαντική λογοτεχνία και την αστική ηθική, έχει χτίσει την ιδέα της "μοναδικής αληθινής, αποκλειστικής, παντοτινής αγάπης".

Όπως υποστηρίζει η Stephanie Coontz, Αμερικανή συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια στο Κολλέγιο Evergreen State, η ιδέα του γάμου με βάση τον έρωτα και την αποκλειστικότητα είναι ιστορικά πρόσφατη (μετά τον 18ο αιώνα, Coontz, Marriage: A History, 2005). Στις περισσότερες παραδοσιακές κοινωνίες, οι γάμοι ήταν πράξεις κοινωνικής συμμαχίας, όχι προϊόντα ερωτικής επιθυμίας.

Σε πολυάριθμες κοινωνίες, από την πολυγυνία στις φυλές της Αφρικής έως τις πολυσυντροφικές μορφές σε κάποιες φυλές του Αμαζονίου, η αγάπη και η συναισθηματική σύνδεση δεν περιορίζονταν σε ένα μόνο πρόσωπο. Η ύπαρξη πολυγυνικών, πολυανδρικών ή πολυσυντροφικών μορφών σχέσεων επιβεβαιώνει ότι η ερωτική αγάπη δεν ακολουθεί παγκόσμιες σταθερές.

Όπως σημειώνει η κοινωνιολόγος Eva Illouz, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ καθώς και στην Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (EHESS) στο Παρίσι, η έννοια της ρομαντικής αγάπης, όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα, είναι αποτέλεσμα πολιτισμικής κατασκευής, από τη λογοτεχνία και το Χόλιγουντ έως τις διαφημίσεις και τα media, όλα διαμορφώνουν ένα φαντασιακό στο οποίο η αγάπη είναι «όλα ή τίποτα». Αυτή η αφήγηση, όσο γοητευτική κι αν είναι, δεν αντανακλά πάντα την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων.

Ψυχολογικές παρατηρήσεις – Η ανθρώπινη ικανότητα για πολλαπλή αγάπη

Η σύγχρονη ψυχολογία και οι μελέτες για την ανθρώπινη συναισθηματική σύνδεση δείχνουν πως ο εγκέφαλος είναι ικανός να νιώθει αγάπη για πολλαπλά άτομα ταυτόχρονα. Ο ψυχολόγος Robert Sternberg περιγράφει την αγάπη ως ένα τρίγωνο που περιλαμβάνει πάθος, οικειότητα και δέσμευση. Με βάση αυτή την προσέγγιση, δεν είναι απίθανο κάποιος να βιώνει έντονο πάθος για ένα πρόσωπο, συναισθηματική ασφάλεια με ένα άλλο και βαθιά οικειότητα με ένα τρίτο. Ή, σε κάποιες περιπτώσεις, η αγάπη να είναι εξίσου έντονη αλλά να εστιάζει σε διαφορετικές πτυχές της ζωής των εμπλεκομένων ατόμων.

Η αγάπη δεν είναι μονοδιάστατη. Δεν είναι κάτι στατικό που μοιράζεται σε ποσοστά. Δεν ισχύει ότι αν αγαπάς δύο ανθρώπους, δίνεις στον καθένα 50%. Κατά την ταπεινή μου γνώμη η αγάπη πολλαπλασιάζεται και μπορούμε να αγαπάμε 100% την/τον σύντροφό μας με διαφορετικό τρόπο.

Η κοινωνιολόγος Meg Barker, συγγραφέας και ανεξάρτητη ακαδημαϊκός, σημειώνει πως η αγάπη δεν είναι μια "ουσία" που μοιράζεται ποσοτικά, αλλά μια μορφή σχέσης που ενεργοποιείται διαφορετικά ανάλογα με το άτομο και το πλαίσιο. Το άτομο μπορεί να βιώνει εξίσου ισχυρή συναισθηματική σύνδεση με περισσότερα από ένα πρόσωπα, με διαφορετικές εκφράσεις και ανάγκες.

Πολυσυντροφικότητα

Το πολυσυντροφικό κίνημα (polyamory) το οποίο αναδύθηκε στις ΗΠΑ κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000, εισάγει μια ριζοσπαστική πρόταση που μας λέει ότι η αγάπη δεν είναι περιορισμένος πόρος. Η βασική αρχή του είναι πως η ερωτική και συναισθηματική σύνδεση με περισσότερους από έναν ανθρώπους είναι δυνατή και επιθυμητή, εφόσον υπάρχει διαφάνεια, συναίνεση και ηθική δέσμευση. Η δυνατότητα να αγαπά κανείς περισσότερα από ένα άτομα δεν θεωρείται ψυχολογικό πρόβλημα, αλλά μορφή αγάπης που υπερβαίνει τα κοινωνικά όρια.

Έρευνες, όπως εκείνη των Conley et al. (η Terri Conley είναι Αμερικανίδα κοινωνική ψυχολόγος επί του παρόντος αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας και σπουδών γυναικών και φύλου στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν), έχουν δείξει ότι τα άτομα σε πολυσυντροφικές σχέσεις συχνά αναφέρουν ίδια ή και μεγαλύτερη ικανοποίηση στις σχέσεις τους σε σύγκριση με τους μονογαμικούς συντρόφους.

Οι πολυσυντροφικές ταυτότητες συχνά στιγματίζονται, κυρίως λόγω της πολιτισμικής ηγεμονίας της μονογαμίας. Όπως και άλλες μορφές "μη κανονικών" σχέσεων (π.χ. ομοφυλοφιλία σε παλιότερες εποχές), η πολυσυντροφικότητα εκλαμβάνεται ως απειλή για την κοινωνική τάξη και την ηθική.

Από κοινωνιολογική άποψη, η αγάπη είναι επίσης μια μορφή συμβολικής ανταλλαγής. Κάθε σχέση βασίζεται σε έναν τύπο αλληλεξάρτησης και ταυτότητας. Το αν μπορεί ένα άτομο να αγαπήσει εξίσου έντονα δύο ή τρεις γυναίκες ή άνδρες εξαρτάται όχι μόνο από τη συναισθηματική του δυνατότητα, αλλά και από την κοινωνική του θέση, την εσωτερίκευση πολιτισμικών κανόνων, και τις ατομικές εμπειρίες δέσμευσης.

Προσωπική μαρτυρία και βιωματική συνείδηση

Ως γιατρός που έχει συνοδεύσει ανθρώπους σε πολύ προσωπικές στιγμές, από τον έρωτα έως την απώλεια, αλλά και ως άνθρωπος που έχει βιώσει την πολυπλοκότητα της αγάπης, μπορώ να πω με σιγουριά:
Η αγάπη δεν υπακούει πάντα σε κοινωνικές νόρμες. Έχω δει ανθρώπους να αγαπούν δύο πρόσωπα ταυτόχρονα, με ειλικρίνεια, πόνο, λαχτάρα και ευθύνη. Έχω υπάρξει ένας από αυτούς. Όχι από ανασφάλεια ή απληστία, αλλά επειδή η αγάπη με επισκέφτηκε — δύο φορές — αυθεντικά.

Στίγμα και κοινωνικά εμπόδια

Η ένταση του συναισθήματος δεν μπορεί να μετρηθεί ποσοτικά. Κάθε σχέση αναπτύσσει τη δική της δυναμική. Αυτό που κοινωνικά χαρακτηρίζεται ως αντιφατικό, ψυχολογικά μπορεί να βιώνεται ως αληθινό. Πολλοί άνθρωποι έχουν βιώσει ερωτικά διλήμματα που δεν οφείλονται σε αδυναμία απόφασης, αλλά σε αυθεντική διπλή ή τριπλή σύνδεση.

Οι γυναίκες που βιώνουν πολλαπλές ερωτικές σχέσεις στιγματίζονται εντονότερα από τους άνδρες, μια απόρροια της πατριαρχικής ηθικής, που εξακολουθεί να επιβάλλει έλεγχο στο σώμα και τη σεξουαλικότητά τους. Η «άτακτη γυναίκα» είναι ακόμη πολιτισμικά πιο κατακριτέα από τον «άτακτο άνδρα».

Αυτό το άνισο κοινωνικό βλέμμα μάς δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η πολλαπλή αγάπη, αλλά οι προκαταλήψεις γύρω από το πώς "πρέπει" να αγαπάμε. Η ιδέα ότι η "διπλή" αγάπη είναι προδοσία ή αδυναμία χαρακτηρίζει τη σκέψη πολλών. Κι όμως, ίσως η αδυναμία να βρίσκεται στην ανάγκη να περιορίζουμε το συναίσθημα σε καλούπια.

Επίλογος, προσωπική θέση

Μπορεί, λοιπόν, κανείς να αγαπήσει πραγματικά κι εξίσου έντονα δύο ή και τρεις γυναίκες;

Ναι, πιστεύω ότι μπορεί. Είναι βιολογικά, συναισθηματικά και πρακτικά εφικτό να αγαπάς πολλά άτομα ταυτόχρονα. Αλλά το αν θα λειτουργήσει εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους, τις αξίες και τις επικοινωνιακές δεξιότητες.

Η αγάπη, τελικά, δεν είναι ένα στατικό γεγονός, αλλά μια κοινωνική και διαπροσωπική διαδικασία, ανοικτή σε πολλαπλές εκδοχές και δυνατότητες. Είναι σχέση, είναι φροντίδα, είναι παρουσία.

Γιάννης Αρβανιτάκης

Παραπομπές

Coontz, S. (2005). Marriage: A History. Viking.
Illouz, E. (2007). Cold Intimacies: The Making of Emotional Capitalism.
Sternberg, R. J. (1986). "A Triangular Theory of Love." Psychological Review.
Barker, M. (2013). Rewriting the Rules. Routledge.
Conley, T. D., et al. (2017). “The Satisfaction and Stability of Consensually Non-Monogamous and Monogamous Relationships.” Current Sexual Health Reports.

Δευτέρα 7 Ιουλίου 2025

Ο χαμαιλεοντοδηγός και ο Λιοντοπεζότης

(Λιόντας + πεζός + κατάληξη -ότης → όπως "στρατιώτης", "πεζότης")...Δεν ξέρω τι θα πει ο Μπαμπινιώτης γι' αυτό τον συνδυασμό!

Ζώνες ασφαλείας, κράνη, παιδικά καθίσματα, κινητά, διαβάσεις πεζών, παραβιάσεις του κόκκινου σήματος, αλκοόλ, ΛΕΑ κ.ο.κ.

Συχνά αναρωτιέμαι γιατί κάθομαι και γράφω.😒

Κι όμως, σκέφτομαι, ο διάλογος με τον εαυτό μου και η μεταφορά του στο χαρτί, λειτουργεί σαν μια μορφή ψυχοθεραπείας.😏

Φίλες και φίλοι, γεια σας!

Τελικά, είμαι πεπεισμένος ότι ένας σωστός, νομοταγής οδηγός στη Χώρα μας πρέπει να διαθέτει τις ικανότητες ενός χαμαιλέοντα κι ο πεζός να συναγωνίζεται τον Λιόντα το ληστή, απ‘ την Αργαλαστή, που ‘χε τα χέρια τέσσερα, τα πόδια δεκατέσσερα κι έβλεπε κι απ’ την πλάτη, μ’ ένα μεγάλο μάτι...εξ ου κι ο τίτλος του άρθρου μου!

Θρηνώ καθημερινά για τους συνανθρώπους μας, κυρίως νέους, που χάνονται στην άσφαλτο. Και, την ίδια στιγμή, βλέπω με θλίψη και οργή την ασυδοσία που επικρατεί στους ελληνικούς δρόμους.😢

Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) διαλαλήθηκε, διατυμπανίστηκε και προβλήθηκε με νέο update (αναβάθμιση) που φέρνει αυστηρότερες ποινές, νέες ρυθμίσεις και υποσχέσεις για επανεκκίνηση της οδικής ασφάλειας! Ποιο όμως το νόημα όλων αυτών όταν η νοοτροπία μας παραμένει αμετάβλητη; Η εμπειρία δείχνει ότι ούτε οι νόμοι ούτε τα πρόστιμα επαρκούν από μόνα τους για να αλλάξει μια βαθιά ριζωμένη συμπεριφορά.

Ας μην κοροϊδευόμαστε. Τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει όσο αρνούμαστε να αλλάξουμε εμείς.

Ένα απόγευμα, ανεβαίναμε με το αυτοκίνητο προς Πορταριά, και ξάφνου, μπροστά μας, στην αντίθετη κατεύθυνση, ένα αγόρι – δεν θα ήταν πάνω από 14-15 ετών – πάνω σε ηλεκτρικό πατίνι. Το κινητό σφηνωμένο ανάμεσα στην κλείδα και τη γνάθο, το βλέμμα πεταμένο κάπου δίπλα στον δρόμο, κι ένα χαζοχαρούμενο, αμέριμνο χαμόγελο στα χείλη…
Αναρρωτήθηκα αμέσως: „Αλήθεια, τι άραγε να επιφυλάσσει το μέλλον γι‘ αυτό το παιδί;“.

Άλλη μια μέρα πάλι, δύο νεαροί κατηφόριζαν με μηχανάκι: χωρίς κράνος, φραπεδάκι στο χέρι, χαχανητά, τραλαλά στο κινητό ο συνεπιβάτης... Απόλυτη αδιαφορία για την κίνηση στο δρόμο, η δε ασφάλεια άγνωστη στο λεξιλόγιό τους… Κι αν συμβεί το κακό; Τότε
ξαφνικά όλοι μιλούν με τρυφερότητα για τα χαμένα νιάτα: «Πόσο κρίμα! Ήταν καλά παιδιά, ευγενικά, χαμογελαστά, όλοι τ‘ αγαπούσαν…»

Τα νούμερα που σοκάρουν

Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ, στις 30 Μαρτίου 2025, τα οδικά τροχαία ατυχήματα με θύματα αυξήθηκαν κατά 7% σε σχέση με τον Μάρτιο του 2024 (900 έναντι 841). Οι νεκροί αυξήθηκαν κατά 19,4% (43 έναντι 36), οι ελαφρά τραυματίες κατά 3,4%, ενώ οι βαριά τραυματίες μειώθηκαν κατά 9,5%.

Ο πανελλαδικός σύλλογος SOS Τροχαία Εγκλήματα αναφέρει:
Μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2024 καταγράφηκαν 46 τροχαία με εγκατάλειψη και 50 θύματα, εκ των οποίων τα 8 ήταν θανατηφόρα.

Στην Ε.Ε. καταγράφηκαν 20.418 θάνατοι από τροχαία το 2023.
Οι σοβαρά τραυματισμένοι από τροχαία στην Ελλάδα ανήλθαν το 2022 σε 657, το 2021 σε 664, το 2020 σε 610, το 2019 σε 518 και το 2018 σε 652.

Στην Ευρώπη, οι μοτοσικλετιστές φοράνε κράνος από 95% έως 100%.

Και οι αριθμοί αυτοί δεν λένε ποτέ ολόκληρη την ιστορία…

Κράνος

Στην Ευρώπη, το κράνος χρησιμοποιείται σε ποσοστά 95-100% από μοτοσικλετιστές. Στη Ελλάδα, μόλις 80% των οδηγών και 65% των συνεπιβατών το φορούν. Κατα την ταπεινή μου γνώμη, αυτοί οι αριθμοί αποκλείεται να ισχύουν στην περιοχή του Βόλου! Όσα έχουμε δει και συνεχίζουμε να βλέπουμε εδώ, είναι απλώς απίστευτα. Αυτοκτονικές διαθέσεις, θα έλεγε κανείς…

Βεβαίως, δέκα κράνη και δέκα ζώνες να φοράς, αν τρέχεις με 150/200χλμ. την ώρα θα σε μαζεύουν με το κουταλάκι.

Χρήση ζώνης ασφαλείας σε Ι.Χ.

- Σύμφωνα με μελέτες του ΕΜΠ/Baseline, του ΙΑΒΕΡΙΣ και άλλων φορέων, στα μπροστινά καθίσματα (οδηγός & συνοδηγός), περίπου 65–74 % φοράνε ζώνη.

- Στα πίσω καθίσματα η χρήση είναι σημαντικά χαμηλότερη. Ανάλογα με το δίκτυο (αστικό, επαρχιακό, εθνικό), κυμαίνεται από 23 % έως 56 %.

- Στους νεκρούς οδηγούς Ι.Χ., το 79 % δεν φορούσε ζώνη τη στιγμή του ατυχήματος (ή δεν καταγράφηκε χρήση).

- Στα αστικά δίκτυα, τα ποσοστά είναι 63–65 % για τις μπροστινές θέσεις και 54–56 % για τις πίσω θέσεις.

- Στους εθνικούς & επαρχιακούς δρόμους, τα ποσοστά ανεβαίνουν έως 77 % εμπρός και 65 % πίσω.

Παιδικά καθίσματα

Σύμφωνα με έρευνες, στην Ελλάδα μόνο ένα μικρό ποσοστό γονέων χρησιμοποιεί παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου κατά τη μεταφορά των παιδιών τους. Το ποσοστό αυτό εκτιμάται ότι φτάνει μόλις το 25%, τη στιγμή που στη Βόρεια Ευρώπη και τις ΗΠΑ τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 85% και 97% αντίστοιχα (troxaioatixima.gr).

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδικά καθίσματα, όταν χρησιμοποιούνται σωστά, μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο θανατηφόρων ατυχημάτων κατά 71% και σοβαρών τραυματισμών κατά 67%.

Σίγουρα, κανένας γονιός δεν θέλει να χάσει το παιδί του…αλλά, να, τα δυστυχήματα είναι πάντα για τους άλλους...

Χρήση κινητού στην οδήγηση

Μελέτες δείχνουν ότι ο χρόνος αντίδρασης ενός οδηγού που μιλάει στο κινητό, ακόμα και με χρήση συστήματος ανοικτής ακρόασης, μπορεί να επηρεαστεί το ίδιο ή και περισσότερο από ό,τι ενός

οδηγού με περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα περίπου 0,8‰ – δηλαδή κοντά ή και πάνω από το νόμιμο όριο σε πολλές χώρες. Στη Γερμανία και στην Ελλάδα το όριο είναι 0,5 ‰ για τους περισσότερους οδηγούς. Για νέους και για επαγγελματίες οδηγούς το όριο είναι 0,2 ‰, όπως και για τους μοτοσικλετιστές στη χώρα μας.

Σύγκριση χρόνου αντίδρασης

Κανονικός χρόνος αντίδρασης για έναν νηφάλιο οδηγό, χωρίς περισπασμούς είναι περίπου 1 δευτερόλεπτο.
Υπό την επήρεια αλκοόλ 0,8‰ ο χρόνος αντίδρασης αυξάνεται κατά περίπου 10–30%.
Όταν μιλάει κανείς στο κινητό με ανοιχτή ακρόαση ο χρόνος αντίδρασης μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 30–50%
Όταν μιλάει κανείς στο κινητό κρατώντας το στο χέρι, ο χρόνος αντίδρασης είναι ακόμη μεγαλύτερος, λόγω της απασχόλησης του ενός χεριού και της περαιτέρω μείωσης της προσοχής.

Παράδειγμα
Ένας οδηγός που κινείται με 100 χλμ/ώρα διανύει περίπου 28 μέτρα σε 1 δευτερόλεπτο. Αν ο χρόνος αντίδρασής του αυξηθεί από 1 σε 1,5 δευτερόλεπτα λόγω της τηλεφωνικής συνομιλίας, τότε θα έχει καλύψει 14 επιπλέον μέτρα πριν αντιδράσει – κάτι που μπορεί να αποβεί καθοριστικό (μοιραίο ίσως).

Συμπέρασμα:
Η ομιλία στο κινητό κατά την οδήγηση μπορεί να επηρεάσει τον χρόνο αντίδρασης περισσότερο από το αλκοόλ. Αυτό οφείλεται λιγότερο στην κινητική και περισσότερο στη γνωστική απόσπαση της προσοχής, ήτοι στη μειωμένη συγκέντρωση στην κυκλοφορία.

Κάποτε, με πικρή ειρωνεία και θλίψη, είχα γράψει ότι δεν είναι ανάγκη να μας επιτεθούν οι καλοί μας γείτονες, τα καταφέρνουμε και μόνοι μια χαρά...και αγαπημένη φίλη Στέλλα έγραφε τότε „κλαυσίγελως“, στο σχόλιο της...

Πολλοί συνάνθρωποι μας άφησαν, αφήνουν και δυστυχώς, θα συνεχίσουν να αφήνουν την τελευταία τους πνοή στους δρόμους της Πατρίδας μας.

Αυτό που με εξοργίζει, επίσης, είναι ότι τα ΜΜΕ σπάνια αναφέρουν αν τα θύματα φορούσαν ζώνη ή κράνος, ή αν μιλούσαν στο κινητό τη στιγμή του δυστυχήματος. Κι όμως, τέτοιες πληροφορίες ίσως να αφύπνιζαν κάποιους μελλοθάνατους από το λήθαργό τους.

Σε συνέντευξη στην Καθημερινή, ο κ. Αθανάσιος Τσιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, σημειώνει:
“Η οδική υποδομή, ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα, εξυπηρετεί κυρίως τα οχήματα και όχι τους πεζούς. Κακή συντήρηση πεζοδρομίων, ανεπαρκείς διαβάσεις, έλλειψη φωτεινών σημάτων…“.

Και ο Γιαννάκης ξύνοντας το κεφάλι του αναρωτιέται: Για ποια πεζοδρόμια μιλάει ο άνθρωπος; Όταν μητέρες με καροτσάκια, ηλικιωμένοι και ΑμεΑ αναγκάζονται να κατεβαίνουν στον δρόμο επειδή τα πεζοδρόμια είναι κατειλημμένα από διάφορα τροχοφόρα οχήματα και οι ράμπες μπλοκαρισμένες;

Και, για ποια φωτεινά σήματα μιλάμε, όταν αυτά που υφίστανται παραβιάζονται διαρκώς από κάποιους ανεγκέφαλους συμπολίτες μας ή συχνά δεν φαίνονται επειδή είναι κρυμμένα πίσω από φυλλωσιές;

Περαιτέρω, εξηγεί ο κ.Τσιάνος τονίζοντας: “...πως η άμεση τοποθέτηση μίας πινακίδας STOP εκεί που εννοείται ή η μετακίνηση μίας διάβασης που είναι πάνω στη στροφή μπορεί να σώσει ζωές.“

Για άλλη μια φορά στριφογυρίζω τις μπούκλες μου με τα δάχτυλά μου και αναρωτιέμαι: “Ποιο STOP να εννοεί άραγε, αφού μια μερίδα οδηγών δεν ξέρει καν τι σημαίνει ή το αγνοεί χωρίς δεύτερη σκέψη;“. Άσε που συχνά, όπως προανέφερα, οι πινακίδες είναι καλυμμένες με κλαδιά δέντρων ή με θάμνους, οπότε όσο προσεκτικός οδηγός να είσαι αποκλείται να τις διακρίνεις!

Ο κ. Νικόλαος Ρήγας, αντιπρόεδρος της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αθήνας, επισημαίνει ότι οι περισσότερες παρασύρσεις πεζών συμβαίνουν σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, συχνά σε σημεία χωρίς διάβαση ή φανάρι.

Ξύνομαι πάλι φίλες και φίλοι, -μου φαίνεται ότι στο τέλος θα μ‘ εγκαταλείψουν και οι τελευταίες τρίχες της κεφαλής μου- κι αναρωτιέμαι: Ποια διάβαση να εμπιστευτεί κανείς; Για πολλούς οδηγούς, οι διαβάσεις είναι... διακοσμητικές πινελιές στην άσφαλτο! Άλλοι τις χρησιμοποιούν για να παρκάρουν! Όσο για τα φανάρια; Θεωρούνται στολίδια του δρόμου…έτσι για να δίνουν κάποιο χρώμα στη μονοτονία του γκρίζου...

Η Βασιλική Δανέλλη-Μυλωνά, πρόεδρος του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας "Πάνος Μυλωνάς", και ο Κωνσταντίνος Ιαβέρης Μαρκουΐζος, γνωστός για την πολυετή δράση του στον τομέα της οδικής ασφάλειας, έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των οδηγών. Οι δύο πρωτεργάτες συμφωνούν απόλυτα σε ένα βασικό μήνυμα: Χωρίς έλεγχο, δεν υπάρχει συμμόρφωση. Η ατιμωρησία είναι η πραγματική μάστιγα στους ελληνικούς δρόμους.

Κι εγώ προσυπογράφω:

Χωρίς αυστηρή και αδιαπραγμάτευτη εφαρμογή των νόμων, δεν σώζεται κανείς. Η ανοχή στην παρανομία είναι συνενοχή. Όταν οι νόμοι μένουν στα χαρτιά, το έγκλημα θεριεύει και η κοινωνία καταρρέει. Δεν είναι δυνατόν, σε μια χώρα που θρηνεί ανθρώπινες ζωές στους δρόμους, να συνεχίζουμε να δείχνουμε επιείκεια σε εγκληματίες του τιμονιού. Όποιος οδηγεί υπό την επήρεια ή αδιαφορεί προκλητικά για τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, συνειδητά θέτει σε κίνδυνο ζωές, κι αυτό είναι έγκλημα, όχι παράβαση.

Η ποινή πρέπει να είναι άμεση, παραδειγματική, και να εκτίεται στο ακέραιο. Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για “δεύτερες ευκαιρίες” όταν οι νεκροί δεν έχουν καμία. Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για ελαφρύνσεις και αναστολές όταν διακυβεύονται ανθρώπινες ζωές.

Όσο οι παραβάτες δεν τιμωρούνται παραδειγματικά, το έγκλημα θα επαναλαμβάνεται. Οι ένοχοι πρέπει να εκτίουν στο ακέραιο την ποινή τους χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς παραθυράκια. Μόνο με την αυστηρή, αδιάβλητη και καθολική εφαρμογή των νόμων μπορούμε να αναχαιτίσουμε τη βαρβαρότητα της ασφάλτου. Μόνο τότε ο επίδοξος παραβάτης θα σκεφτεί καλά πριν διανοηθεί να κρατήσει τιμόνι με εγκληματική απάθεια.

Όσο ο φόβος του νόμου είναι μικρότερος από την αδιαφορία για τη ζωή, κανείς μας δεν θα είναι ασφαλής.

Φίλες και φίλοι, προς το παρόν η τραγωδία συνεχίζεται. Εμείς τι κάνουμε;

Θα συνεχίσουμε να οδηγούμε όπως μας βολεύει; Ή, έστω και τώρα, θα αλλάξουμε πορεία;

Ο νέος ΚΟΚ ίσως αποτελεί ένα βήμα, αλλά χωρίς παράλληλη παιδεία, σωστή εφαρμογή και κοινωνική ευαισθητοποίηση, παραμένει απλώς ένα ακόμα νομοθέτημα για το αρχείο.

Σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ν. 5209/2025 – ΦΕΚ 100/Α/13‑6‑2025) και την αντίστοιχη Υπουργική Απόφαση (3316/2006 – ΦΕΚ Β’ 470/2006), οι οδηγοί ταξί δεν υποχρεούνται να φορούν ζώνη ασφαλείας όταν κυκλοφορούν εντός της περιμετρικής τους ζώνης!

Τελειώνοντας το άρθρο μου ψαχουλεύομαι και διαπιστώνω ότι δεν μου έμεινε ούτε τρίχα! Δηλαδή οι ταξιτζήδες είναι υπεράνθρωποι; Όταν οδηγός ταξί τσουλάει με 50χλμ. την ώρα στη περιμετρική ζώνη και συγκρουστεί με άλλο όχημα το οποίο κινείται με την ίδια ταχύτητα τι πιστεύτε μπορεί να συμβεί; Μη ψάχνεστε, σας το λέω εγώ:

* Όταν δύο οχήματα συγκρούονται μετωπικά με ταχύτητα 50 χλμ/ώρα το καθένα, η σύγκρουση ισοδυναμεί, για κάθε όχημα, με πρόσκρουση σε σταθερό αντικείμενο με ταχύτητα 50 χλμ/ώρα (αν έχουν παρόμοια μάζα). Αυτό σημαίνει ότι η ενέργεια της σύγκρουσης είναι πολύ υψηλή, ακόμη και αν τα 50 χλμ/ώρα δεν φαίνονται μεγάλη ταχύτητα.

Επιπτώσεις για τον οδηγό χωρίς ζώνη:

- Το σώμα του συνεχίζει να κινείται με 50 χλμ/ώρα μέχρι να σταματήσει απότομα πάνω σε ένα σκληρό σημείο του αυτοκινήτου. Άρα πρόσκρουση στο τιμόνι, στο ταμπλό ή στο παρμπρίζ! Αυτό μπορεί να προκαλέσει κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, κατάγματα, ή ακόμα και θάνατο.

- Αν το παράθυρο είναι ανοιχτό ή το παρμπρίζ σπάσει, ο οδηγός μπορεί να εκτιναχθεί έξω. Οι πιθανότητες θανάτου αυξάνονται πολλαπλάσια σε αυτή την περίπτωση.

- Ο μη δεμένος επιβάτης εκτός των προαναφερθέντων επιπτώσεων μπορεί να χτυπήσει άλλους επιβάτες, προκαλώντας τραυματισμούς και σ‘ αυτούς.

* Μελέτες έχουν δείξει ότι η ζώνη ασφαλείας μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά περίπου 50%.

* Ο αερόσακος δεν αρκεί από μόνος του, λειτουργεί σωστά μόνο σε συνδυασμό με τη ζώνη.

Ας μη κρυβόμαστε παιδιά,

Όσο η παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη, η καταπάτηση της ΛΕΑ, το προσπέρασμα σε διπλή γραμμή και στις στροφές θεωρούνται „έξυπνη μαγκιά“, όσο η μη χρήση ζώνης ή κράνους αντιμετωπίζεται ως „προσωπική επιλογή“ και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ως... „παράδοση“, κι όλα παραμένουν ατιμώρητα, καμία μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό αντίκρισμα.

Ευχαριστώ όλους εσάς που αντέξατε την ανάγνωση μέχρι εδώ!😉

Γιάννης Αρβανιτάκης

Παρασκευή 20 Ιουνίου 2025

ΚΑΤΑΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ

TAUCHGÄNGE IN DIE ERINNERUNG

DIVING INTO MEMORY

Καταδυτικό Σαφάρι στην Ερυθρά Θάλασσα… Υδάτινες αναμνήσεις από ένα απέραντο φυσικό ενυδρείο!

Tauchen im Roten Meer – Erinnerungen an ein natürliches Aquarium!

Diving in the Red Sea – Memories of a Natural Aquarium!

Φίλες και φίλοι,

καθώς αφήνουμε τα χρόνια πίσω μας, όλο και περισσότερο ανακαλούμε τις αναμνήσεις μας για να τις ξαναζήσουμε.

Ήταν Οκτώβριος του 2004, ακμαίοι ακόμη, αθλητικοί και δραστήριοι, γεμάτοι δίψα για περιπέτεια, γνώση, ανακάλυψη, για καθετί άγνωστο κι ελκυστικό, όταν μας παρουσιάστηκε η ευκαιρία για ένα 7ήμερο καταδυτικό σαφάρι στο Μάρσα Αλάμ (Marsa Alam),
στην Ερυθρά Θάλασσα. νοτίως της Αιγύπτου, σ΄έναν από τους πιο εντυπωσιακούς παραδείσους των βυθών. Εννοείται πως κάθε δεύτερη σκέψη ήταν περιττή.

Ήμασταν δύτες δύο αστέρων της σχολής BSAC (British Sub-Aqua Club (ο εθνικός φορέας καταδύσεων με φιάλες και με αναπνευστήρα του Ηνωμένου Βασιλείου), εκπαιδευμένοι από ειδικούς της βρετανικής στρατιωτικής μονάδας που στάθμευε στο Χάμελν (Hameln). Αυτό το οφείλουμε στην Κάθυ, η οποία εργαζόταν ως υπεύθυνη αξιωματικός πολιτικού προσωπικού για τις στρατιωτικές μονάδες στην περιοχή μας

. Όταν ρώτησε τον διοικητή αν μπορούσαμε, ως πολίτες, να συμμετέχουμε στην εκπαίδευση μαζί με
τους στρατιώτες, η απάντηση ήταν „γιατί όχι“, κι έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια μας.

Οι καταδύσεις ήταν πάντα το όνειρό μας. Την εποχή εκείνη, όμως, η τεχνολογία βρισκόταν στα πρώτα της βήματα, η εκπαίδευση και ο εξοπλισμός ήταν πανάκριβοι, και οι κίνδυνοι ατυχημάτων σημαντικοί.

Πεταλουδόψαρο με γαλάζια μάγουλα.
Gelbmaskenfalterfische (Chaetodon semilarvatus).
Blue-cheeked butterflyfish

Για επτά ημέρες ζήσαμε μοναδικές εμπειρίες, με 2 έως 4 καταδύσεις καθημερινά, ανάλογα με τις συνθήκες γύρω μας. Η Ερυθρά Θάλασσα
φημίζεται για τα ισχυρά επιφανειακά και υποθαλάσσια ρεύματά της, καθώς και για τους ξαφνικούς ανέμους της.

Οι περισσότερες φωτογραφίες που παραθέτω τραβήχτηκαν από μέλη της παρέας μας, εκ των οποίων τρεις ήταν ιδιαίτερα έμπειροι στην υποβρύχια φωτογράφιση. Οι προσπάθειες μου να βρώ τις ελληνικές ονομασίες των υπέροχων πλασμάτων που παρουσιάζω ευοδώθηκαν μερικώς, γι΄αυτό, ανάλογα με την περίπτωση, αναφέρω είτε την επιστημονική είτε την αγγλική ονομασία.

Αξίζει όμως να προσθέσω δύο λόγια για την ίδια την Ερυθρά Θάλασσα.

Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα και πιο πολύμορφα οικοσυστήματα κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο – το δεύτερο μεγαλύτερο μετά τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο. Οι ύφαλοί της εκτείνονται για περίπου 2.000 χιλιόμετρα κατά μήκος των ακτών και φιλοξενούν πάνω από 1.200 είδη ψαριών (συμπεριλαμβανομένων 44 ειδών καρχαριών) και περίπου 200 είδη κοραλλιών, πολλά εκ των
οποίων είναι ενδημικά.

Κόκκινο λιονταρόψαρο, Rotfeuerfisch (Pterois volitans), Lionfish.

Μερικοί από αυτούς τους υφάλους είναι έως και 7.000 ετών και πολλοί προστατεύονται από την αιγυπτιακή κυβέρνηση ως μέρος του Εθνικού Πάρκου Ras Muhammad.

Η Ερυθρά Θάλασσα φιλοξενεί επίσης πολλούς παράκτιους υφάλους, συμπεριλαμβανομένων αρκετών αληθινών ατολών.

Παρά την ανθεκτικότητά του, το οικοσύστημα απειλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα όπως ο μαζικός τουρισμός, η παράκτια ανάπτυξη, η ρύπανση και, φυσικά, η κλιματική αλλαγή.

Λόγω της υψηλής εξάτμισης, των χαμηλών βροχοπτώσεων και της απουσίας σημαντικών ποταμών, η Ερυθρά Θάλασσα είναι επίσης μία από τις πιο αλμυρές στον κόσμο. Το στενό πέρασμα προς τον Κόλπο

Τσαρδάκας ή κοραλλιογενής χείλωνας.
Napoleon-Lippfisch. Napoleon wrasse.

του Άντεν δεν επιτρέπει επαρκή κυκλοφορία ντων υδάτων. Η αλατότητα κυμαίνεται από περίπου 36‰ στο νότιο τμήμα έως και 41‰ στον Κόλπο του Σουέζ.

Η θερμοκρασία της επιφάνείας της κατά το καλοκαίρι φτάνει περίπου τους 26 °C στο βόρειο και τους 30 °C στο νότιο τμήμα, ενώ τον χειμώνα η διακύμανση δεν ξεπερνά τους 2 °C.

Με συνολική έκταση 438.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, μήκος 2.250
χλμ. και μέγιστο πλάτος 355 χλμ., η Ερυθρά Θάλασσα φτάνει σε μέσο βάθος τα 490 μέτρα και μέγιστο τα 3.040 μέτρα, στην κεντρική τάφρο του Σουάκιν.

Ως προς την ονομασία της, η πιο διαδεδομένη θεωρία είναι ότι προέρχεται από το κυανοβακτήριο Trichodesmium erythraeum, το οποίο χρωματίζει τα νερά σε κοκκινωπό-καφέ, δίνοντάς της την ονομασία «Ερυθρά». Ωστόσο, ορισμένοι εικάζουν ότι θα μπορούσε επίσης να προέρχεται από την κοντινή κόκκινη οροσειρά που ονομάζεται Harei Edom ή από την αιγυπτιακή έρημο, κάποτε γνωστή ως «Κόκκινη Γη».

Γιάννης Αρβανιτάκης

Deutsche Übersetzung

Liebe Freunde,

je mehr Jahre wir hinter uns lassen, desto häufiger rufen wir Erinnerungen wach – um sie noch einmal zu durchleben.

Gelbgesäumte Muräne, auch bekannt als
Leopard-Muräne oder Gefleckte Muräne.

Es war im Oktober 2004, wir waren noch voller Energie, sportlich und aktiv, voller Durst nach Abenteuer, Wissen, Entdeckung, nach allem Unbekannten und Anziehenden, als sich uns die Gelegenheit
zu einer siebentägigen Tauchsafari in Marsa Alam, im Roten Meer südlich von Ägypten, bot, einem der beeindruckendsten Unterwasserparadiese. Natürlich war jeder zweite Gedanke überflüssig, wir waren sofort dabei.

Wir waren zertifizierte Taucher mit zwei Sternen der BSAC-Schule (British Sub-Aqua Club – die nationale Organisation für Tauchen und Schnorcheln des Vereinigten Königreichs), ausgebildet von Spezialisten der britischen Militäreinheit, die in Hameln stationiert war. Möglich wurde dies durch Kathy, die als zivile Personaloffizierin für die Militäreinheiten unserer Gegend arbeitete.

Als sie den Kommandanten fragte, ob wir als Zivilisten zusammen mit den Soldaten an der Ausbildung teilnehmen könnten, erhielten wir grünes Licht, und so begann das Abenteuer.

Gorgonie oder Hornkoralle.

Tauchen war immer schon unser Traum. Doch in früheren Jahren war die Technik noch nicht ausgereift, die Ausbildung kostspielig und das Risiko hoch. Umso größer war die Freude, endlich in diese faszinierende Welt unter Wasser einzutauchen.

Sieben Tage lang erlebten wir unvergessliche Momente, mit zwei bis vier Tauchgängen täglich, abhängig von Wetter und Bedingungen. Das Rote Meer ist bekannt für seine starken Oberflächen- und Unterwasserströmungen sowie plötzliche Winde, die jede Planung zur Herausforderung machen.

Die meisten der beigefügten Fotos wurden von Mitgliedern unseres Tauchvereins aufgenommen, von denen drei besonders erfahren in der Unterwasserfotografie waren.

Ein paar Worte zum Roten Meer selbst sind jedoch angebracht.

Barrakudas, auch bekannt als Pfeilhechte.
Pickhandle-Barrakuda

Es ist eines der bedeutendsten und artenreichsten Korallenriff-Ökosysteme der Welt, das zweitgrößte nach dem Great Barrier Reef. Die Riffe erstrecken sich über rund 2.000 Kilometer entlang der Küstenlinien und beherbergen über 1.200 Fischarten (darunter 44
Haiarten) sowie etwa 200 Korallenarten, viele davon endemisch. Diese Riffe sind teilweise bis zu 7.000 Jahre alt und stehen größtenteils unter dem Schutz der ägyptischen Regierung als Teil des Ras-Mohammed-Nationalparks.

Das Rote Meer verfügt zudem über viele Küstenriffe, darunter auch echte Atolle.

Trotz seiner bemerkenswerten Widerstandskraft ist dieses empfindliche Ökosystem durch menschliche Aktivitäten wie Massentourismus, Küstenentwicklung, Verschmutzung und natürlich der Klimawandel bedroht.

Aufgrund der hohen Verdunstung, geringen Niederschläge und des Fehlens großer Zuflüsse zählt das Rote Meer zu den salzhaltigsten Meeren der Welt. Der Wasseraustausch über den Golf von Aden ist begrenzt. Der Salzgehalt reicht von etwa 36 ‰ im Süden bis zu 41 ‰ im Golf von Suez.

Krokodilfisch. Crocodilefish.

Die Oberflächentemperatur liegt im Sommer bei etwa 26 °C im Norden und bis zu 30 °C im Süden, während die Schwankung im Winter nicht mehr als 2 °C beträgt.

Mit einer Gesamtfläche von 438.000 Quadratkilometern, einer Länge von 2.250 km und einer maximalen Breite von 355 km erreicht das Rote Meer eine durchschnittliche Tiefe von 490 Metern und eine maximale Tiefe von 3.040 Metern im zentralen Suakin-Graben.

Zur Namensgebung gibt es mehrere Theorien, davon die verbreitetste ist die, dass sie vom Cyanobakterium Trichodesmium erythraeum stammt, das das Wasser gelegentlich rötlich-braun einfärbt, daher der Name „Rot“. Einige spekulieren jedoch, dass es auch aus der nahegelegenen, rot gefärbten Bergkette namens Harei Edom oder aus der ägyptischen Wüste stammen könnte, die einst als ‚Rotes Land‘ bekannt war.

Iannis Arvanitakis

English translation

Dear Friends,

As the years pass, we often find ourselves drawn to memories—moments we wish to relive, if only briefly.

In October 2004, we embarked on a seven-day liveaboard diving safari in Marsa Alam, located in the southern Red Sea off the coast of Egypt. It remains one of the most breathtaking underwater paradises on Earth.

At the time, we were full of energy, athletic, adventurous, and eager to explore. Our curiosity for the unknown and our thirst for discovery left no room for hesitation when the opportunity arose.

We were certified two-star divers with the British Sub-Aqua Club (BSAC), the UK’s national governing body for scuba diving and snorkeling. Our training was led by British military specialists stationed in Hameln, a unique experience made possible thanks to Kathy, who worked as the civilian personnel officer for the military units our area. When she asked the commanding officer whether civilians could join the training program, the answer was „why not“, and our adventure began.

Diving had long been a dream of ours. In earlier years, the technology was less accessible, the training costly, and the risks significant. So when the chance finally came, the joy of immersing
ourselves in the underwater world was beyond words.

Blaupunktrochen, auch bekannt als
Blaupunkt-Maskenrochen oder Kuhls Maskenrochen.
Blue spotted ray.

For seven days, we dived two to four times daily, depending on the weather and sea conditions. The Red Sea is known for its strong currents, both at the surface and below, as well as sudden winds that can change plans at a moment’s notice.

Many of the photos attached were taken by fellow members of our diving group—three of whom were especially skilled in underwater photography.

Let’s take a moment to discuss the Red Sea itself.
It’s one of the most vital and biodiverse coral reef ecosystems on the planet—second only to Australia’s Great Barrier Reef. Stretching over 2,000 kilometers along the African and Arabian coastlines, the Red Sea is home to more than 1,200 species of fish (including 44 species of sharks) and nearly 200 species of coral, many of which are found nowhere else on Earth. Some of its reefs are over 7,000 years old and fall under the protection of the Ras Mohammed National Park in Egypt.

Despite its resilience, this fragile ecosystem faces mounting threats:
mass tourism, coastal development, pollution, and the effects of climate change.

Spanische Tänzerin, eine große und farbenprächtige
Nacktschnecke, sea slug Spanish dancer

The Red Sea is also one of the saltiest bodies of water in the world due to high evaporation, minimal rainfall, and limited inflow from rivers. Salinity ranges from about 36‰ in the south to 41‰ in the Gulf of Suez. In summer, surface temperatures can reach 30°C in the south and hover around 26°C in the north, with little seasonal fluctuation.

Spanning 438,000 square kilometers, the Red Sea stretches 2,250 km in length and up to 355 km in width, with an average depth of 490 meters and a maximum depth of 3,040 meters in the Suakin Trough.

As for its name, theories abound. One of the most accepted attributes it to the reddish hue caused by blooms of the cyanobacterium Trichodesmium erythraeum. Others point to the nearby red-tinged mountain range Harei Edom or to the ancient Egyptian desert once known as the “Red Land.”

Iannis Arvanitakis