{από το 1686 έως το 146 π.Χ.}
του Ιωάννη Γιαννικόπουλου
Σύντομο πρόλογο στο πρωτοχρονιάτικο ανάγνωσμα ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ¨ΕΠΕΤΕΙΟΥΣ¨ ΤΟΥ 2016 ας αποτελέσουν: η άποψη ότι η γνώση της Ιστορίας βοηθά να περιορίζουμε τα λάθη ή τουλάχιστον να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια, η πεποίθησή μου ότι υπάρχουμε ως άνθρωποι, όταν δεν είμαστε ανιστόρητοι και, βεβαίως, ο Ευριπίδειος λόγος «όλβιος όστις της Ιστορίας έσχε μάθησιν».
1686 π.Χ. Ο ΧΑΜΟΥΡΑΜΠΙ
Στις αρχές του 17ου αι. π.Χ. ο Χαμουραμπί ολοκλήρωσε την ίδρυση ενός ενιαίου σημιτικού κράτους στο νότιο τμήμα της Μεσοποταμίας και κατέστησε τη Βαβυλώνα την πρώτη ίσως μεγαλούπολη της ιστορίας. Η διαχρονική φήμη του σπουδαίου αυτού ηγεμόνα οφείλεται κυρίως στο νομοθετικό έργο του, τον περίφημο ¨Κώδικα Χαμουραμπί¨, την παλαιότερη γνωστή παγκοσμίως καταγεγραμμένη
νομοθεσία. Η αξία του ¨Κώδικα Χαμουραμπί¨ δεν έγκειται τόσο στο ότι καθιστούσε το παλαιότερο δίκαιο ηπιότερο -παρότι διατηρεί το δίκαιο των αντιποίνων και την περιβόητη διάταξη ¨οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος¨- όσο στο ότι τη 2η π.Χ. χιλιετία καταγράφεται ένα σύνολο θεσπισμένων από το κράτος κανόνων, που ρυθμίζουν τις σχέσεις των μελών της κοινωνίας. Άλλωστε, η κατοχύρωση ενός Δικαίου, έστω και πολύ σκληρού, είναι ασυγκρίτως προτιμότερη από την αυθαιρεσία των εκάστοτε κατόχων της εξουσίας.
Είναι παλαιότατη η πεποίθηση ότι, χωρίς την ύπαρξη κάποιων -στοιχειωδών έστω- κανόνων λειτουργίας ενός κοινωνικού συνόλου, το ¨ευ ζην¨ είναι αδιανόητο, μα και το απλώς ¨ζην¨ είναι αδύνατο, όπως παραστατικότατα περιγράφεται και στον περίφημο μύθο του Πρωταγόρα: «Ζευς ουν δείσας περί τω γένει ημών μη απόλοιτο παν, Ερμήν πέμπει άγοντα εις ανθρώπους Αιδώ τε και Δίκην, ίνα είεν πόλεων κόσμοι τε και δεσμοί φιλίας συναγωγοί». (Ο Δίας, επειδή φοβήθηκε ότι οι άνθρωποι κινδύνευαν ή να αφανιστούν από τα θηρία ή να αλληλοεξοντωθούν, έστειλε τον Ερμή να τους φέρει το Σεβασμό και το Δίκαιο, για να υπάρχουν ανάμεσά τους τάξη και δεσμοί φιλικής συνύπαρξης).
Είναι αναμφίβολο ότι η κατοχύρωση Δικαίου αποτελεί καθοριστικής σημασίας σταθμό στην επί γης παρουσία του ανθρώπου, ως δ’ εκ τούτου η πρώτη γνωστή καταγραφή νομοθεσίας, ο ¨Κώδικας Χαμουραμπί¨, κατέχει εξέχουσα θέση στην πορεία επιβίωσης αλλά και πολιτιστικής εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών…
776 π.Χ. Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΗΜΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ
Ο αθλητικός αγώνας με άμιλλα για βράβευση είναι χωρίς αμφιβολία δημιούργημα του Αρχαίου Ελληνισμού, του οποίου πολιτιστικό στοιχείο, γνωστό ήδη από τα Ομηρικά χρόνια, ήταν οι γυμναστικοί αγώνες. Αποκορύφωμα της αθλητικής αυτής δραστηριότητας υπήρξαν οι περίφημοι Πανελλήνιοι Αγώνες, τα Ίσθμια, τα Νέμεα, τα Πύθια και οι λαμπρότεροι όλων, τα Ολύμπια.
Οι απαρχές των Ολυμπιακών Αγώνων χάνονται στα βάθη μυθολογικών χρόνων και αλληλοσυγκρουόμενων παραδόσεων. Ως ιδρυτές τους θεωρούνταν, μεταξύ άλλων, ο Ηρακλής, ο Ενδυμίων, ο Όξυλος, o Πέλοπας… Ως θεμελιωτής των Αγώνων αναφέρεται ο βασιλιάς των Ηλείων Ίφιτος και ως χρόνος έναρξής τους καθιερώθηκε το 776 π.Χ. Ο Παυσανίας, ο γνωστός περιηγητής του αρχαίου κόσμου, μας πληροφορεί για τον περίφημο ¨δίσκο του Ιφίτου¨, όπου ήταν γραμμένο το κείμενο της συνθήκης που συμφώνησαν τρεις βασιλείς, Ίφιτος των Ηλείων, Κλεοσθένης των Πισατών και Λυκούργος των Σπαρτιατών, για την ανά τετραετία τέλεση των Αγώνων και την καθιέρωση της ιερής εκεχειρίας.
Στις αρχές ήδη του 6ου αι. π.Χ. οι Αγώνες της Ολυμπίας είχαν πάψει να είναι γεγονός τοπικού ή Πελοποννησιακού μόνο ενδιαφέροντος. Η φήμη τους είχε διαδοθεί σε ολόκληρο τον Ελληνισμό και κάθε τέσσερα χρόνια η περιοχή κοντά στις όχθες του Αλφειού έσφυζε από την παρουσία αθλητών και θεατών που συνέρρεαν εκεί απ’ όλες τις περιοχές του Ελληνικού κόσμου.
Αργότερα καθιερώθηκε η χρονολόγηση των ιστορικών γεγονότων με βάση τις ανά τετραετία Ολυμπιάδες, αρχής γενομένης από την Ολυμπιάδα του 776 π.Χ. Ο σπουδαίος ιστορικός Πολύβιος αναφέρει ότι η χρονολόγηση αυτή χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Τίμαιο τον Ταυρομενίτη στο έργο του ¨Ιστορίαι¨(τέλη 4ου αι. π.Χ.) .
Τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων απαγόρευσε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄(393 μ.Χ.), αυτή όμως η περίλαμπρη ελληνική κληρονομιά στην ανθρωπότητα αναβίωσε μετά από 15 περίπου αιώνες, το 1896, με τη διοργάνωση της πρώτης σύγχρονης Ολυμπιάδας στην Αθήνα...
486 π.Χ. ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Την ήττα των Περσών στον Μαραθώνα (490 π.Χ.) δεν επρόκειτο να αφήσει χωρίς εκδίκηση ο Πέρσης βασιλιάς. Στην Ελλάδα έφταναν ήδη πληροφορίες για τις πολεμικές προετοιμασίες του Ξέρξη. Η Αθήνα ήξερε ότι αυτή θα ήταν ο κύριος στόχος και, αναμένοντας την επικείμενη επίθεση, πραγματοποίησε (486 π.Χ.) μια πολύ σημαντική πολιτειακή μεταβολή: οι Άρχοντες, ενώ μέχρι τότε εκλέγονταν, στο εξής θα ορίζονταν με κλήρωση. Έτσι, έχανε την πολιτική του βαρύτητα το αξίωμα των Αρχόντων και ενισχύονταν η θέση των αιρετών 10 Στρατηγών. Ένας μάλιστα από αυτούς, που δεν εκλέγονταν μόνον από τη φυλή του, αλλά από όλους τους Αθηναίους, είχε την προεδρία του ¨συμβουλίου των στρατηγών¨ ασκώντας συγχρόνως και την πολιτική εξουσία του κράτους.
Οι κρίσιμες αυτές ρυθμίσεις είχαν στόχο να εξασφαλιστεί η συγκρότηση ενιαίας στρατιωτικο-πολιτικής ηγεσίας. Άλλωστε, ο σύνδεση στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας, υπαρκτή βεβαίως σε στρατοκρατούμενα καθεστώτα, παρατηρείται και σε δημοκρατικά κατά βάση πολιτεύματα, όταν είναι ορατά τα σύννεφα επερχόμενου πολέμου.
Η Αθηναϊκή Δημοκρατία διατήρησε τις ρυθμίσεις αυτές και μετά τους Περσικούς πολέμους, καθόσον εξυπηρετούσαν τις ηγεμονικές επιδιώξεις της. Το σύστημα αυτό διακυβέρνησης έφτασε στην ακμή του, όταν κυβερνούσε την Αθήνα ο Περικλής, συγκυρία για την οποία κυριολεκτεί η φράση του Θουκυδίδη που περιγράφει το αθηναϊκό πολίτευμα ως ¨λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε η του πρώτου ανδρός αρχή¨.
Η Αθήνα ευτύχησε τότε να συνδυάσει τη δημοκρατία και τον άξιο ηγέτη, στη διάρκεια όμως του Πελοποννησιακού πολέμου, αφού έχασε τον Περικλή, ούτε άλλον ανέδειξε άξιο ¨της του πρώτου ανδρός αρχής¨, ούτε αξιοπρεπής δημοκρατία παρέμεινε. Η τελική ήττα της απέδειξε ότι τα διάφορα πολιτειακά συστήματα απαιτούν την ανάλογη διαχείριση και ότι οι εσωτερικές αδυναμίες είναι αυτές που φθείρουν και τα πολιτεύματα και τις οικονομικο-στρατιωτικές δυνάμεις, ακόμα και τις πιο ισχυρές…
446 π.Χ. «ΤΡΙΑΚΟΝΤΟΥΤΕΙΣ ΣΠΟΝΔΑΙ»
Με την περίλαμπρη νίκη κατά των Περσών στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. ενισχύθηκε στο έπακρο το εθνικό συναίσθημα των Ελλήνων, μα -δυστυχώς- δεν κατέστη δυνατή η πολιτική ένωση του Ελληνικού Έθνους. Στις μετέπειτα 10ετίες, ο διάσπαρτος σε πόλεις-κράτη Ελληνισμός επρόκειτο περίτρανα να αποδείξει ότι είναι ικανός να μεγαλουργεί μα, αλίμονο, και να αυτοκαταστρέφεται. Τα χρόνια που ακολούθησαν την κοσμοϊστορικής σημασίας νίκη κατά των Περσών ήταν, δυστυχώς, μια περίοδος προετοιμασίας για την τραγική σύγκρουση ανάμεσα στη θαλασσοκράτειρα Αθήνα και στη στεριανοκρατούσα Σπάρτη, έστω κι αν κάποιες στιγμές φαινόταν ότι το μοιραίο μπορούσε να αποφευχθεί.
Είχαν ήδη προηγηθεί πολλές συγκρούσεις μεταξύ των δύο μεγάλων αντιπάλων, όταν το 446 π.Χ. αποφάσισαν να συνάψουν συνθήκη ειρήνης για 30 χρόνια. Ήταν μια συνθήκη που επιβεβαίωνε την ύπαρξη δυαρχίας στην Ελλάδα και που θα αποδεικνυόταν σύντομα ως έμπρακτη εφαρμογή όχι του si vis pagem, para bellum, αλλά του αν ετοιμάζεις πόλεμο, υπόγραψε ειρήνη… Δυστυχώς, η υπογραφείσα 30χρονη ειρήνη έμελλε να αποδειχτεί εξαιρετικά εύθραυστη και διήρκεσε 15 μόλις χρόνια. Το 431 π.Χ., με την έκρηξη του φοβερού εμφύλιου πολέμου, η ειρήνη διακόπηκε ανεπανόρθωτα και μαζί της, αλίμονο, διακόπηκαν οι προσδοκίες για ακόμα μεγαλύτερη πρόοδο του αρχαίου Ελληνισμού μα και ολόκληρης της ανθρωπότητας... Αιώνες θα χρειαστούν, για να προσεγγίσει η Ευρώπη εκεί όπου είχε σταματήσει τότε η Ελλάδα…
416 π.Χ. ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ - ΜΗΛΙΩΝ
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος καλά κρατεί και οι Αθηναίοι εκστρατεύουν εναντίον της Μήλου. Στο γεγονός αυτό αφιερώνει μερικές από τις σπουδαίες σελίδες των ¨Ιστοριών¨ του ο Θουκυδίδης. Στο 5ο βιβλίο, κεφ. 84-116, παραθέτει τον μεταξύ Αθηναίων πρέσβεων και Μηλίων αρχόντων ανατριχιαστικό διάλογο, καθιστώντας περίφημη μια συνήθη, δυστυχώς, στην περίοδο του πολέμου πράξη αδίστακτης και βάναυσης ιταμότητας.
Η μικρή Μήλος βρέθηκε στην τραγική θέση του αδύναμου που θέλει να μείνει ουδέτερος και να αποφύγει την εμπλοκή του στον πόλεμο, μα αντιμετώπισε τον απερίφραστο κυνισμό του ισχυρότερου, που ευθύς εξ αρχής απέκλεισε από τον μεταξύ τους διάλογο κάθε αναφορά και επίκληση στην έννοια της δικαιοσύνης.
Ο Θουκυδίδης είχε ήδη φροντίσει να μας δείξει τις βιαιοπραγίες στις οποίες οδήγησε ο αδυσώπητος αδελφοκτόνος αλληλοσπαραγμός: «πᾶσά τε ἰδέα κατέστη θανάτου, καὶ οἷον φιλεῖ ἐν τῷ τοιούτῳ γίγνεσθαι, οὐδὲν ὅ,τι οὐ ξυνέβη καὶ ἔτι περαιτέρω. Καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο…» (3.81) (επιβλήθηκε ο θάνατος με κάθε του μορφή και από τις συνηθισμένες σε τέτοιες περιπτώσεις φρικαλεότητες δεν έλειψε καμία και έγιναν ακόμη χειρότερα. Ως και οι πατέρες σκότωναν τα παιδιά τους και οι ικέτες σύρονταν από τα ιερά και δίπλα σ’ αυτά φονεύονταν…).
Ο διάλογος Αθηναίων - Μηλίων αναδεικνύει τη βαθύτατη πεποίθηση που ο Θουκυδίδης εκφράζει με την περίφημη φράση του ¨βίαιος διδάσκαλος ο πόλεμος¨. Η δημοκρατική Αθήνα εφάρμοσε στυγνότατα την πολιτική που αναγνωρίζει αποκλειστικά το δίκιο του ισχυρότερου, αποδεικνύοντας ότι μια αλόγιστα ισχυρή δημοκρατία είναι επικίνδυνη όσο και μια ολιγαρχία. Είχαν πια παρέλθει ανεπιστρεπτί οι καιροί που η αυταρχική αλαζονεία θεωρούνταν αμάρτημα που δε μένει ατιμώρητο. Οι πατροπαράδοτοι ηθικοί φραγμοί είχαν πια λησμονηθεί, έμελλε όμως να αποδειχτεί ότι η καταρράκωση του δικαίου, αργά ή γρήγορα, οδηγεί σε γκρεμούς…
386 π.Χ. Η ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ
Καθώς τελειώνει ο ανεπανάληπτος σε μεγαλείο μα και τραγικότητα 5ος αι. π.Χ., βρίσκει εξουθενωμένες τις ελληνικές πόλεις-κράτη, που αμετανόητες -παρά τη δυστυχία που προκάλεσε ο αλληλοσπαραγμός του Πελοποννησιακού πολέμου- μεταφέρουν και στον επόμενο αιώνα το εμφύλιο μένος τους, προς ικανοποίηση του κοινού τους εχθρού, των Περσών.
Βεβαίως, περσικά στρατεύματα δεν ήλθαν να υποτάξουν τις ελληνικές πόλεις, όμως η δύναμη που πραγματικά διαφέντευε στην Ελλάδα ήταν οι περσικοί ¨τοξότες¨(τα περσικά νομίσματα έφεραν παράσταση τοξότη). Ο Πέρσης βασιλιάς, πριμοδοτώντας άλλοτε τους Σπαρτιάτες και άλλοτε αντι-Σπαρτιατικούς συνασπισμούς, κρατούσε διασπασμένους και χειραγωγούσε αυτούς που δεν είχε μπορέσει να νικήσει στα πεδία των μαχών.
Ατελεύτητα αλληλο-σπαρασσόμενοι οι Έλληνες οδηγήθηκαν στον ευτελισμό της εξάρτησής τους από τον Πέρση μονάρχη. Αποκορύφωμα της θλιβερής αυτής πορείας ήταν η ταπεινωτική γι’ αυτούς ¨Ειρήνη του Βασιλέως¨ (386 π.Χ.), η γνωστή και ως Ανταλκίδειος από το όνομα του Σπαρτιάτη αντιπροσώπου. Οι Έλληνες αναγνώριζαν τη δεσπόζουσα θέση του Πέρση Βασιλιά, αυτός άλλωστε είχε εκδώσει το σχετικό διάταγμα και μάλιστα σε τόνο κυρίαρχου δυνάστη. Αν κάποια πόλη δεν αποδεχόταν τους όρους της ¨Ειρήνης¨, ο Βασιλιάς και όσοι είχαν δεχτεί την Ειρήνη θα εκστράτευαν εναντίον της..! Ο σκοπός των Περσών είχε επιτευχθεί, οι Έλληνες, οι νικητές στα πεδία των μαχών της μεταξύ τους σύγκρουσης, είχαν αυτό-υποδουλωθεί και είχε αποτραπεί η Πανελλήνια ένωση.
Πάντως, η ντροπή για την επονείδιστη αυτή ¨Ειρήνη¨ πλήθυνε τον αριθμό των Ελλήνων που εμφορούνταν από το όραμα της πανελλήνιας ένωσης κατά των Περσών. Η Ιστορία είχε προβλέψει… Σε τέσσερα χρόνια (382π.Χ) επρόκειτο να γεννηθεί και σε 27 χρόνια (359π.Χ.) να ανεβεί στο θρόνο ο πολυτάλαντος γιος του Αμύντα Γ΄, ο Φίλιππος Β΄ ο Μακεδών…
356 - 336 π.Χ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ
Ελλάδα-Μακεδονία-Πέλλα-Ιούλιος του 356 π.Χ.: έρχεται στη ζωή ο Αλέξανδρος, ο γιος του βασιλιά Φιλίππου Β΄…
Όταν ο 24χρονος Φίλιππος ανέβηκε στο θρόνο(359 π.Χ), η Μακεδονία ήταν ένα ηπειρωτικό κράτος περιτριγυρισμένο από εχθρούς και αποκλεισμένο από τη θάλασσα. Με επιχειρήσεις σπάνιας στρατηγικής, στρατιωτικής, πολιτικής και διπλωματικής ιδιοφυίας, μέσα σε λίγα χρόνια την κατέστησε πανίσχυρη και ανίκητη. Απώθησε ή υπέταξε βόρειους εχθρούς… κατέλαβε την Αμφίπολη, το χρυσοφόρο Παγγαίο και τη Θράκη… κατέκτησε τη Χαλκιδική... προσάρτησε τη Θεσσαλία… Η κυριαρχία του επεκτείνονταν ήδη από τις Θερμοπύλες ως τον Βόσπορο… Τώρα πια πανέτοιμος υπογράφει από θέση ισχύος συνθήκη ειρήνης με την Αθήνα (Φιλοκράτειος Ειρήνη 346 π.Χ.) με βάση το status quo που είχε ήδη δημιουργήσει…
Αναγεννημένη η καρδιά του Ελληνισμού χτυπά πλέον στη Μακεδονία, τα πανελλήνια συμφέροντα είναι πια αλληλένδετα με τις φιλοδοξίες του Μακεδόνα βασιλιά. Οι τελευταίες αντιστάσεις, κυρίως της Αθήνας, εκλείπουν εντελώς μετά τη νίκη του Φιλίππου στη μάχη της Χαιρώνειας(338 π.Χ.). Αμέσως μετά, αντιπρόσωποι όλων των Ελλήνων στο περίφημο Συνέδριο της Κορίνθου αποφάσισαν ¨κοινή ειρήνη τοις Έλλησιν¨ και ανακήρυξαν τον Φίλιππο ¨στρατηγό αυτοκράτορα της Ελλάδος¨… Ο Ελληνισμός ¨έσκιζε¨ τώρα την ταπεινωτική ¨Ειρήνη του Βασιλέως¨ του 386 π.Χ.
Ελλάδα-Μακεδονία-Αιγές-Αύγουστος του 336 π.Χ.: δολοφονημένος φεύγει από τη ζωή ο Φίλιππος Β΄... ¨ποτέ μέχρι τότε η Ευρώπη δεν είχε αναδείξει άνδρα παρόμοιο με το γιο του Αμύντα Φίλιππο¨ (Θεόπομπος παρά Πολυβίω VIII.9.1)… Ο θάνατός του άφηνε στον 20χρονο Αλέξανδρο Γ΄ κληρονομιά το θρόνο της Μακεδονίας και τα καθήκοντα του ¨στρατηγού αυτοκράτορα της Ελλάδος¨… Η προτροπή του Ισοκράτη προς τον Φίλιππο «…τοὺς μὲν βαρβάρους ἀναγκάσῃς εἱλωτεύειν τοῖς Ἕλλησιν… τὸν δὲ βασιλέα τὸν νῦν μέγαν προσαγορευόμενον ποιήσῃς τοῦτο πράττειν ὅ,τι ἂν σὺ προστάττῃς…» περνούσε τώρα στα χέρια του Αλεξάνδρου… και η Ιστορία δεν επρόκειτο να αναδείξει πιο άξια χέρια… ο διαδεχθείς των Ελλήνων βασιλέων τον μέγιστο θα αναδεικνύονταν τρισμέγιστος…
146 π.Χ. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Βρισκόμαστε πια στον 2ο αι. π.Χ… Ο Ελληνισμός έχει ήδη εμπλακεί σε νέα, κοσμοϊστορικής σημασίας σύγκρουση… Η θλιβερά ήδη διαπιστωμένη ¨Αχίλλειος φτέρνα¨ του, η αθεράπευτη, καταστροφική πολυδιάσπασή του, επρόκειτο αυτή τη φορά να αντιμετωπίσει την πανίσχυρη, επίδοξη κοσμοκράτειρα Ρώμη.
Οι Ρωμαίοι, έχοντας εντοπίσει τα αδύνατα σημεία του αντιπάλου, παρουσιάστηκαν ως υπερασπιστές της ¨ελληνικής ελευθερίας¨, πήραν με το μέρος τους πολλούς από τους Έλληνες και νίκησαν σε μάχη (Κυνός Κεφαλαί) τον Φίλιππο Ε΄. Αμέσως μετά μάλιστα, στα Ίσθμια του 196 π.Χ., ο νικητής Ρωμαίος στρατηγός Φλαμινίνος διακήρυξε την ελευθερία των Ελληνικών πόλεων και το πλήθος ξέσπασε σε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις..!
Οι έσχατες προσπάθειες του Φιλίππου Ε΄ και του Περσέα δε στάθηκαν ικανές να αποτρέψουν το μοιραίο. Ο Περσέας ηττήθηκε (Πύδνα 168 π.Χ.) από τον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο… Ήταν ένα από τα μεγάλα ορόσημα της αρχαίας ιστορίας…
Οι Έλληνες, εφαρμόζοντας οι ίδιοι σε βάρος τους τη ρωμαϊκή ταχτική του dive et rege, παρέμεναν διασπασμένοι και εντελώς πια αποδυναμωμένοι. Ο Καικίλιος Μέτελλος νίκησε τις τελευταίες σπασμωδικές αντιστάσεις και το 148 π.Χ. η νότιος Ιλλυρία, η Μακεδονία, η Ήπειρος και η Θεσσαλία αποτέλεσαν τη Ρωμαϊκή Επαρχία ¨Μακεδονία¨. Δε θα αργούσε η υποταγή και της νότιας Ελλάδας… Το 146 π.Χ. το στράτευμα της Αχαϊκής Συμπολιτείας νικήθηκε σε μάχη (Λευκόπετρα) υποκύπτοντας στη συντριπτική υπεροχή των Ρωμαίων.
Αμέσως μετά, τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Λεύκιου Μόμμιου κατέλαβαν την ακμάζουσα Κόρινθο, έσφαξαν όλους τους άνδρες, πούλησαν δούλους τα γυναικόπαιδα, λεηλάτησαν την πόλη και έστειλαν στη Ρώμη πλήθος από πολύτιμα έργα τέχνης. Η απάνθρωπη καταστροφή ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση της πόλης… Το όνομα του Μόμμιου επί αιώνες αποτέλεσε σύμβολο της κτηνώδους βαρβαρότητας…
Στα ερείπια της Κορίνθου κλείνει ένας μεγάλος κύκλος της ιστορίας του Ελληνισμού και θα μεσολαβήσουν μερικοί αιώνες ώσπου αυτός, 1200 οδικά χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τον Ακροκορίνθου λόφο, να εδραιωθεί αυτή τη φορά αυτοκρατορικός σε Επτάλοφο…
Σύντομο πρόλογο στο πρωτοχρονιάτικο ανάγνωσμα ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ ΣΕ ¨ΕΠΕΤΕΙΟΥΣ¨ ΤΟΥ 2016 ας αποτελέσουν: η άποψη ότι η γνώση της Ιστορίας βοηθά να περιορίζουμε τα λάθη ή τουλάχιστον να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια, η πεποίθησή μου ότι υπάρχουμε ως άνθρωποι, όταν δεν είμαστε ανιστόρητοι και, βεβαίως, ο Ευριπίδειος λόγος «όλβιος όστις της Ιστορίας έσχε μάθησιν».
1686 π.Χ. Ο ΧΑΜΟΥΡΑΜΠΙ
Στις αρχές του 17ου αι. π.Χ. ο Χαμουραμπί ολοκλήρωσε την ίδρυση ενός ενιαίου σημιτικού κράτους στο νότιο τμήμα της Μεσοποταμίας και κατέστησε τη Βαβυλώνα την πρώτη ίσως μεγαλούπολη της ιστορίας. Η διαχρονική φήμη του σπουδαίου αυτού ηγεμόνα οφείλεται κυρίως στο νομοθετικό έργο του, τον περίφημο ¨Κώδικα Χαμουραμπί¨, την παλαιότερη γνωστή παγκοσμίως καταγεγραμμένη
νομοθεσία. Η αξία του ¨Κώδικα Χαμουραμπί¨ δεν έγκειται τόσο στο ότι καθιστούσε το παλαιότερο δίκαιο ηπιότερο -παρότι διατηρεί το δίκαιο των αντιποίνων και την περιβόητη διάταξη ¨οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος¨- όσο στο ότι τη 2η π.Χ. χιλιετία καταγράφεται ένα σύνολο θεσπισμένων από το κράτος κανόνων, που ρυθμίζουν τις σχέσεις των μελών της κοινωνίας. Άλλωστε, η κατοχύρωση ενός Δικαίου, έστω και πολύ σκληρού, είναι ασυγκρίτως προτιμότερη από την αυθαιρεσία των εκάστοτε κατόχων της εξουσίας.
Είναι παλαιότατη η πεποίθηση ότι, χωρίς την ύπαρξη κάποιων -στοιχειωδών έστω- κανόνων λειτουργίας ενός κοινωνικού συνόλου, το ¨ευ ζην¨ είναι αδιανόητο, μα και το απλώς ¨ζην¨ είναι αδύνατο, όπως παραστατικότατα περιγράφεται και στον περίφημο μύθο του Πρωταγόρα: «Ζευς ουν δείσας περί τω γένει ημών μη απόλοιτο παν, Ερμήν πέμπει άγοντα εις ανθρώπους Αιδώ τε και Δίκην, ίνα είεν πόλεων κόσμοι τε και δεσμοί φιλίας συναγωγοί». (Ο Δίας, επειδή φοβήθηκε ότι οι άνθρωποι κινδύνευαν ή να αφανιστούν από τα θηρία ή να αλληλοεξοντωθούν, έστειλε τον Ερμή να τους φέρει το Σεβασμό και το Δίκαιο, για να υπάρχουν ανάμεσά τους τάξη και δεσμοί φιλικής συνύπαρξης).
Είναι αναμφίβολο ότι η κατοχύρωση Δικαίου αποτελεί καθοριστικής σημασίας σταθμό στην επί γης παρουσία του ανθρώπου, ως δ’ εκ τούτου η πρώτη γνωστή καταγραφή νομοθεσίας, ο ¨Κώδικας Χαμουραμπί¨, κατέχει εξέχουσα θέση στην πορεία επιβίωσης αλλά και πολιτιστικής εξέλιξης των ανθρώπινων κοινωνιών…
776 π.Χ. Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΗΜΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ
Ο αθλητικός αγώνας με άμιλλα για βράβευση είναι χωρίς αμφιβολία δημιούργημα του Αρχαίου Ελληνισμού, του οποίου πολιτιστικό στοιχείο, γνωστό ήδη από τα Ομηρικά χρόνια, ήταν οι γυμναστικοί αγώνες. Αποκορύφωμα της αθλητικής αυτής δραστηριότητας υπήρξαν οι περίφημοι Πανελλήνιοι Αγώνες, τα Ίσθμια, τα Νέμεα, τα Πύθια και οι λαμπρότεροι όλων, τα Ολύμπια.
Οι απαρχές των Ολυμπιακών Αγώνων χάνονται στα βάθη μυθολογικών χρόνων και αλληλοσυγκρουόμενων παραδόσεων. Ως ιδρυτές τους θεωρούνταν, μεταξύ άλλων, ο Ηρακλής, ο Ενδυμίων, ο Όξυλος, o Πέλοπας… Ως θεμελιωτής των Αγώνων αναφέρεται ο βασιλιάς των Ηλείων Ίφιτος και ως χρόνος έναρξής τους καθιερώθηκε το 776 π.Χ. Ο Παυσανίας, ο γνωστός περιηγητής του αρχαίου κόσμου, μας πληροφορεί για τον περίφημο ¨δίσκο του Ιφίτου¨, όπου ήταν γραμμένο το κείμενο της συνθήκης που συμφώνησαν τρεις βασιλείς, Ίφιτος των Ηλείων, Κλεοσθένης των Πισατών και Λυκούργος των Σπαρτιατών, για την ανά τετραετία τέλεση των Αγώνων και την καθιέρωση της ιερής εκεχειρίας.
Στις αρχές ήδη του 6ου αι. π.Χ. οι Αγώνες της Ολυμπίας είχαν πάψει να είναι γεγονός τοπικού ή Πελοποννησιακού μόνο ενδιαφέροντος. Η φήμη τους είχε διαδοθεί σε ολόκληρο τον Ελληνισμό και κάθε τέσσερα χρόνια η περιοχή κοντά στις όχθες του Αλφειού έσφυζε από την παρουσία αθλητών και θεατών που συνέρρεαν εκεί απ’ όλες τις περιοχές του Ελληνικού κόσμου.
Αργότερα καθιερώθηκε η χρονολόγηση των ιστορικών γεγονότων με βάση τις ανά τετραετία Ολυμπιάδες, αρχής γενομένης από την Ολυμπιάδα του 776 π.Χ. Ο σπουδαίος ιστορικός Πολύβιος αναφέρει ότι η χρονολόγηση αυτή χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από τον Τίμαιο τον Ταυρομενίτη στο έργο του ¨Ιστορίαι¨(τέλη 4ου αι. π.Χ.) .
Τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων απαγόρευσε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α΄(393 μ.Χ.), αυτή όμως η περίλαμπρη ελληνική κληρονομιά στην ανθρωπότητα αναβίωσε μετά από 15 περίπου αιώνες, το 1896, με τη διοργάνωση της πρώτης σύγχρονης Ολυμπιάδας στην Αθήνα...
486 π.Χ. ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Την ήττα των Περσών στον Μαραθώνα (490 π.Χ.) δεν επρόκειτο να αφήσει χωρίς εκδίκηση ο Πέρσης βασιλιάς. Στην Ελλάδα έφταναν ήδη πληροφορίες για τις πολεμικές προετοιμασίες του Ξέρξη. Η Αθήνα ήξερε ότι αυτή θα ήταν ο κύριος στόχος και, αναμένοντας την επικείμενη επίθεση, πραγματοποίησε (486 π.Χ.) μια πολύ σημαντική πολιτειακή μεταβολή: οι Άρχοντες, ενώ μέχρι τότε εκλέγονταν, στο εξής θα ορίζονταν με κλήρωση. Έτσι, έχανε την πολιτική του βαρύτητα το αξίωμα των Αρχόντων και ενισχύονταν η θέση των αιρετών 10 Στρατηγών. Ένας μάλιστα από αυτούς, που δεν εκλέγονταν μόνον από τη φυλή του, αλλά από όλους τους Αθηναίους, είχε την προεδρία του ¨συμβουλίου των στρατηγών¨ ασκώντας συγχρόνως και την πολιτική εξουσία του κράτους.
Οι κρίσιμες αυτές ρυθμίσεις είχαν στόχο να εξασφαλιστεί η συγκρότηση ενιαίας στρατιωτικο-πολιτικής ηγεσίας. Άλλωστε, ο σύνδεση στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας, υπαρκτή βεβαίως σε στρατοκρατούμενα καθεστώτα, παρατηρείται και σε δημοκρατικά κατά βάση πολιτεύματα, όταν είναι ορατά τα σύννεφα επερχόμενου πολέμου.
Η Αθηναϊκή Δημοκρατία διατήρησε τις ρυθμίσεις αυτές και μετά τους Περσικούς πολέμους, καθόσον εξυπηρετούσαν τις ηγεμονικές επιδιώξεις της. Το σύστημα αυτό διακυβέρνησης έφτασε στην ακμή του, όταν κυβερνούσε την Αθήνα ο Περικλής, συγκυρία για την οποία κυριολεκτεί η φράση του Θουκυδίδη που περιγράφει το αθηναϊκό πολίτευμα ως ¨λόγω μεν δημοκρατία, έργω δε η του πρώτου ανδρός αρχή¨.
Η Αθήνα ευτύχησε τότε να συνδυάσει τη δημοκρατία και τον άξιο ηγέτη, στη διάρκεια όμως του Πελοποννησιακού πολέμου, αφού έχασε τον Περικλή, ούτε άλλον ανέδειξε άξιο ¨της του πρώτου ανδρός αρχής¨, ούτε αξιοπρεπής δημοκρατία παρέμεινε. Η τελική ήττα της απέδειξε ότι τα διάφορα πολιτειακά συστήματα απαιτούν την ανάλογη διαχείριση και ότι οι εσωτερικές αδυναμίες είναι αυτές που φθείρουν και τα πολιτεύματα και τις οικονομικο-στρατιωτικές δυνάμεις, ακόμα και τις πιο ισχυρές…
446 π.Χ. «ΤΡΙΑΚΟΝΤΟΥΤΕΙΣ ΣΠΟΝΔΑΙ»
Με την περίλαμπρη νίκη κατά των Περσών στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. ενισχύθηκε στο έπακρο το εθνικό συναίσθημα των Ελλήνων, μα -δυστυχώς- δεν κατέστη δυνατή η πολιτική ένωση του Ελληνικού Έθνους. Στις μετέπειτα 10ετίες, ο διάσπαρτος σε πόλεις-κράτη Ελληνισμός επρόκειτο περίτρανα να αποδείξει ότι είναι ικανός να μεγαλουργεί μα, αλίμονο, και να αυτοκαταστρέφεται. Τα χρόνια που ακολούθησαν την κοσμοϊστορικής σημασίας νίκη κατά των Περσών ήταν, δυστυχώς, μια περίοδος προετοιμασίας για την τραγική σύγκρουση ανάμεσα στη θαλασσοκράτειρα Αθήνα και στη στεριανοκρατούσα Σπάρτη, έστω κι αν κάποιες στιγμές φαινόταν ότι το μοιραίο μπορούσε να αποφευχθεί.
Είχαν ήδη προηγηθεί πολλές συγκρούσεις μεταξύ των δύο μεγάλων αντιπάλων, όταν το 446 π.Χ. αποφάσισαν να συνάψουν συνθήκη ειρήνης για 30 χρόνια. Ήταν μια συνθήκη που επιβεβαίωνε την ύπαρξη δυαρχίας στην Ελλάδα και που θα αποδεικνυόταν σύντομα ως έμπρακτη εφαρμογή όχι του si vis pagem, para bellum, αλλά του αν ετοιμάζεις πόλεμο, υπόγραψε ειρήνη… Δυστυχώς, η υπογραφείσα 30χρονη ειρήνη έμελλε να αποδειχτεί εξαιρετικά εύθραυστη και διήρκεσε 15 μόλις χρόνια. Το 431 π.Χ., με την έκρηξη του φοβερού εμφύλιου πολέμου, η ειρήνη διακόπηκε ανεπανόρθωτα και μαζί της, αλίμονο, διακόπηκαν οι προσδοκίες για ακόμα μεγαλύτερη πρόοδο του αρχαίου Ελληνισμού μα και ολόκληρης της ανθρωπότητας... Αιώνες θα χρειαστούν, για να προσεγγίσει η Ευρώπη εκεί όπου είχε σταματήσει τότε η Ελλάδα…
416 π.Χ. ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ - ΜΗΛΙΩΝ
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος καλά κρατεί και οι Αθηναίοι εκστρατεύουν εναντίον της Μήλου. Στο γεγονός αυτό αφιερώνει μερικές από τις σπουδαίες σελίδες των ¨Ιστοριών¨ του ο Θουκυδίδης. Στο 5ο βιβλίο, κεφ. 84-116, παραθέτει τον μεταξύ Αθηναίων πρέσβεων και Μηλίων αρχόντων ανατριχιαστικό διάλογο, καθιστώντας περίφημη μια συνήθη, δυστυχώς, στην περίοδο του πολέμου πράξη αδίστακτης και βάναυσης ιταμότητας.
Η μικρή Μήλος βρέθηκε στην τραγική θέση του αδύναμου που θέλει να μείνει ουδέτερος και να αποφύγει την εμπλοκή του στον πόλεμο, μα αντιμετώπισε τον απερίφραστο κυνισμό του ισχυρότερου, που ευθύς εξ αρχής απέκλεισε από τον μεταξύ τους διάλογο κάθε αναφορά και επίκληση στην έννοια της δικαιοσύνης.
Ο Θουκυδίδης είχε ήδη φροντίσει να μας δείξει τις βιαιοπραγίες στις οποίες οδήγησε ο αδυσώπητος αδελφοκτόνος αλληλοσπαραγμός: «πᾶσά τε ἰδέα κατέστη θανάτου, καὶ οἷον φιλεῖ ἐν τῷ τοιούτῳ γίγνεσθαι, οὐδὲν ὅ,τι οὐ ξυνέβη καὶ ἔτι περαιτέρω. Καὶ γὰρ πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε καὶ ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο καὶ πρὸς αὐτοῖς ἐκτείνοντο…» (3.81) (επιβλήθηκε ο θάνατος με κάθε του μορφή και από τις συνηθισμένες σε τέτοιες περιπτώσεις φρικαλεότητες δεν έλειψε καμία και έγιναν ακόμη χειρότερα. Ως και οι πατέρες σκότωναν τα παιδιά τους και οι ικέτες σύρονταν από τα ιερά και δίπλα σ’ αυτά φονεύονταν…).
Ο διάλογος Αθηναίων - Μηλίων αναδεικνύει τη βαθύτατη πεποίθηση που ο Θουκυδίδης εκφράζει με την περίφημη φράση του ¨βίαιος διδάσκαλος ο πόλεμος¨. Η δημοκρατική Αθήνα εφάρμοσε στυγνότατα την πολιτική που αναγνωρίζει αποκλειστικά το δίκιο του ισχυρότερου, αποδεικνύοντας ότι μια αλόγιστα ισχυρή δημοκρατία είναι επικίνδυνη όσο και μια ολιγαρχία. Είχαν πια παρέλθει ανεπιστρεπτί οι καιροί που η αυταρχική αλαζονεία θεωρούνταν αμάρτημα που δε μένει ατιμώρητο. Οι πατροπαράδοτοι ηθικοί φραγμοί είχαν πια λησμονηθεί, έμελλε όμως να αποδειχτεί ότι η καταρράκωση του δικαίου, αργά ή γρήγορα, οδηγεί σε γκρεμούς…
386 π.Χ. Η ΕΙΡΗΝΗ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ
Καθώς τελειώνει ο ανεπανάληπτος σε μεγαλείο μα και τραγικότητα 5ος αι. π.Χ., βρίσκει εξουθενωμένες τις ελληνικές πόλεις-κράτη, που αμετανόητες -παρά τη δυστυχία που προκάλεσε ο αλληλοσπαραγμός του Πελοποννησιακού πολέμου- μεταφέρουν και στον επόμενο αιώνα το εμφύλιο μένος τους, προς ικανοποίηση του κοινού τους εχθρού, των Περσών.
Βεβαίως, περσικά στρατεύματα δεν ήλθαν να υποτάξουν τις ελληνικές πόλεις, όμως η δύναμη που πραγματικά διαφέντευε στην Ελλάδα ήταν οι περσικοί ¨τοξότες¨(τα περσικά νομίσματα έφεραν παράσταση τοξότη). Ο Πέρσης βασιλιάς, πριμοδοτώντας άλλοτε τους Σπαρτιάτες και άλλοτε αντι-Σπαρτιατικούς συνασπισμούς, κρατούσε διασπασμένους και χειραγωγούσε αυτούς που δεν είχε μπορέσει να νικήσει στα πεδία των μαχών.
Ατελεύτητα αλληλο-σπαρασσόμενοι οι Έλληνες οδηγήθηκαν στον ευτελισμό της εξάρτησής τους από τον Πέρση μονάρχη. Αποκορύφωμα της θλιβερής αυτής πορείας ήταν η ταπεινωτική γι’ αυτούς ¨Ειρήνη του Βασιλέως¨ (386 π.Χ.), η γνωστή και ως Ανταλκίδειος από το όνομα του Σπαρτιάτη αντιπροσώπου. Οι Έλληνες αναγνώριζαν τη δεσπόζουσα θέση του Πέρση Βασιλιά, αυτός άλλωστε είχε εκδώσει το σχετικό διάταγμα και μάλιστα σε τόνο κυρίαρχου δυνάστη. Αν κάποια πόλη δεν αποδεχόταν τους όρους της ¨Ειρήνης¨, ο Βασιλιάς και όσοι είχαν δεχτεί την Ειρήνη θα εκστράτευαν εναντίον της..! Ο σκοπός των Περσών είχε επιτευχθεί, οι Έλληνες, οι νικητές στα πεδία των μαχών της μεταξύ τους σύγκρουσης, είχαν αυτό-υποδουλωθεί και είχε αποτραπεί η Πανελλήνια ένωση.
Πάντως, η ντροπή για την επονείδιστη αυτή ¨Ειρήνη¨ πλήθυνε τον αριθμό των Ελλήνων που εμφορούνταν από το όραμα της πανελλήνιας ένωσης κατά των Περσών. Η Ιστορία είχε προβλέψει… Σε τέσσερα χρόνια (382π.Χ) επρόκειτο να γεννηθεί και σε 27 χρόνια (359π.Χ.) να ανεβεί στο θρόνο ο πολυτάλαντος γιος του Αμύντα Γ΄, ο Φίλιππος Β΄ ο Μακεδών…
356 - 336 π.Χ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ
Ελλάδα-Μακεδονία-Πέλλα-Ιούλιος του 356 π.Χ.: έρχεται στη ζωή ο Αλέξανδρος, ο γιος του βασιλιά Φιλίππου Β΄…
Όταν ο 24χρονος Φίλιππος ανέβηκε στο θρόνο(359 π.Χ), η Μακεδονία ήταν ένα ηπειρωτικό κράτος περιτριγυρισμένο από εχθρούς και αποκλεισμένο από τη θάλασσα. Με επιχειρήσεις σπάνιας στρατηγικής, στρατιωτικής, πολιτικής και διπλωματικής ιδιοφυίας, μέσα σε λίγα χρόνια την κατέστησε πανίσχυρη και ανίκητη. Απώθησε ή υπέταξε βόρειους εχθρούς… κατέλαβε την Αμφίπολη, το χρυσοφόρο Παγγαίο και τη Θράκη… κατέκτησε τη Χαλκιδική... προσάρτησε τη Θεσσαλία… Η κυριαρχία του επεκτείνονταν ήδη από τις Θερμοπύλες ως τον Βόσπορο… Τώρα πια πανέτοιμος υπογράφει από θέση ισχύος συνθήκη ειρήνης με την Αθήνα (Φιλοκράτειος Ειρήνη 346 π.Χ.) με βάση το status quo που είχε ήδη δημιουργήσει…
Αναγεννημένη η καρδιά του Ελληνισμού χτυπά πλέον στη Μακεδονία, τα πανελλήνια συμφέροντα είναι πια αλληλένδετα με τις φιλοδοξίες του Μακεδόνα βασιλιά. Οι τελευταίες αντιστάσεις, κυρίως της Αθήνας, εκλείπουν εντελώς μετά τη νίκη του Φιλίππου στη μάχη της Χαιρώνειας(338 π.Χ.). Αμέσως μετά, αντιπρόσωποι όλων των Ελλήνων στο περίφημο Συνέδριο της Κορίνθου αποφάσισαν ¨κοινή ειρήνη τοις Έλλησιν¨ και ανακήρυξαν τον Φίλιππο ¨στρατηγό αυτοκράτορα της Ελλάδος¨… Ο Ελληνισμός ¨έσκιζε¨ τώρα την ταπεινωτική ¨Ειρήνη του Βασιλέως¨ του 386 π.Χ.
Ελλάδα-Μακεδονία-Αιγές-Αύγουστος του 336 π.Χ.: δολοφονημένος φεύγει από τη ζωή ο Φίλιππος Β΄... ¨ποτέ μέχρι τότε η Ευρώπη δεν είχε αναδείξει άνδρα παρόμοιο με το γιο του Αμύντα Φίλιππο¨ (Θεόπομπος παρά Πολυβίω VIII.9.1)… Ο θάνατός του άφηνε στον 20χρονο Αλέξανδρο Γ΄ κληρονομιά το θρόνο της Μακεδονίας και τα καθήκοντα του ¨στρατηγού αυτοκράτορα της Ελλάδος¨… Η προτροπή του Ισοκράτη προς τον Φίλιππο «…τοὺς μὲν βαρβάρους ἀναγκάσῃς εἱλωτεύειν τοῖς Ἕλλησιν… τὸν δὲ βασιλέα τὸν νῦν μέγαν προσαγορευόμενον ποιήσῃς τοῦτο πράττειν ὅ,τι ἂν σὺ προστάττῃς…» περνούσε τώρα στα χέρια του Αλεξάνδρου… και η Ιστορία δεν επρόκειτο να αναδείξει πιο άξια χέρια… ο διαδεχθείς των Ελλήνων βασιλέων τον μέγιστο θα αναδεικνύονταν τρισμέγιστος…
146 π.Χ. Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Βρισκόμαστε πια στον 2ο αι. π.Χ… Ο Ελληνισμός έχει ήδη εμπλακεί σε νέα, κοσμοϊστορικής σημασίας σύγκρουση… Η θλιβερά ήδη διαπιστωμένη ¨Αχίλλειος φτέρνα¨ του, η αθεράπευτη, καταστροφική πολυδιάσπασή του, επρόκειτο αυτή τη φορά να αντιμετωπίσει την πανίσχυρη, επίδοξη κοσμοκράτειρα Ρώμη.
Οι Ρωμαίοι, έχοντας εντοπίσει τα αδύνατα σημεία του αντιπάλου, παρουσιάστηκαν ως υπερασπιστές της ¨ελληνικής ελευθερίας¨, πήραν με το μέρος τους πολλούς από τους Έλληνες και νίκησαν σε μάχη (Κυνός Κεφαλαί) τον Φίλιππο Ε΄. Αμέσως μετά μάλιστα, στα Ίσθμια του 196 π.Χ., ο νικητής Ρωμαίος στρατηγός Φλαμινίνος διακήρυξε την ελευθερία των Ελληνικών πόλεων και το πλήθος ξέσπασε σε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις..!
Οι έσχατες προσπάθειες του Φιλίππου Ε΄ και του Περσέα δε στάθηκαν ικανές να αποτρέψουν το μοιραίο. Ο Περσέας ηττήθηκε (Πύδνα 168 π.Χ.) από τον Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο… Ήταν ένα από τα μεγάλα ορόσημα της αρχαίας ιστορίας…
Οι Έλληνες, εφαρμόζοντας οι ίδιοι σε βάρος τους τη ρωμαϊκή ταχτική του dive et rege, παρέμεναν διασπασμένοι και εντελώς πια αποδυναμωμένοι. Ο Καικίλιος Μέτελλος νίκησε τις τελευταίες σπασμωδικές αντιστάσεις και το 148 π.Χ. η νότιος Ιλλυρία, η Μακεδονία, η Ήπειρος και η Θεσσαλία αποτέλεσαν τη Ρωμαϊκή Επαρχία ¨Μακεδονία¨. Δε θα αργούσε η υποταγή και της νότιας Ελλάδας… Το 146 π.Χ. το στράτευμα της Αχαϊκής Συμπολιτείας νικήθηκε σε μάχη (Λευκόπετρα) υποκύπτοντας στη συντριπτική υπεροχή των Ρωμαίων.
Αμέσως μετά, τα ρωμαϊκά στρατεύματα του Λεύκιου Μόμμιου κατέλαβαν την ακμάζουσα Κόρινθο, έσφαξαν όλους τους άνδρες, πούλησαν δούλους τα γυναικόπαιδα, λεηλάτησαν την πόλη και έστειλαν στη Ρώμη πλήθος από πολύτιμα έργα τέχνης. Η απάνθρωπη καταστροφή ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση της πόλης… Το όνομα του Μόμμιου επί αιώνες αποτέλεσε σύμβολο της κτηνώδους βαρβαρότητας…
Στα ερείπια της Κορίνθου κλείνει ένας μεγάλος κύκλος της ιστορίας του Ελληνισμού και θα μεσολαβήσουν μερικοί αιώνες ώσπου αυτός, 1200 οδικά χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τον Ακροκορίνθου λόφο, να εδραιωθεί αυτή τη φορά αυτοκρατορικός σε Επτάλοφο…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου